Στο 2,3% αναμένεται να διαμορφωθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2024, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει στο 2,8%, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδας, όπως δήλωσε ο Γιάννης Στουρνάρας τονίζοντας κατά την ΓΣ της ΤτΕ πως η «επίτευξη ικανοποιητικού ρυθμού ανάπτυξης αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση για την ελληνική οικονομία».
Παρουσιάζοντας την έκθεση για το 2023 ο διοικητής της ΤτΕ τόνισε πως «παρά τις συνεχείς θετικές αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια, την αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας και την εμπέδωση δημοσιονομικής επίγνωσης στους ιθύνοντες χάραξης πολιτικής, δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού».
«Η υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση της ευημερίας και την περαιτέρω ενδυνάμωση των θεσμών. Η Ελλάδα έχει την ιστορική ευκαιρία να ολοκληρώσει το μετασχηματισμό της οικονομίας της, συγκλίνοντας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο», υπογράμμισε ακόμη.
Οι εκτιμήσεις για ανάπτυξη και πληθωρισμό
Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη του 2024 ο κ. Στουρνάρας σημείωσε πως «η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να αποτελούν βασικές κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης, ενώ οριακά αρνητική θα είναι η συμβολή του εξωτερικού τομέα, καθώς η έντονη επενδυτική δραστηριότητα θα αυξήσει σημαντικά τις εισαγωγές. Ο τομέας του τουρισμού παρουσιάζει και φέτος θετικές προοπτικές, παρά τη διεθνή αβεβαιότητα».
Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η πρόβλεψη του 2,3% είναι χαμηλότερη από τον ρυθμό ανάπτυξης του 2,9% στον οποίο βαίστηκε ο προϋπολογισμός του 2024.
Αναφερόμενος στον πληθωρισμός, ο κ. Στουρνάρας είπε πως ο γενικός πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει κι άλλο το 2024 στο 2,8%, «καθώς όλες οι επιμέρους συνιστώσες εμφανίζουν τάσεις αποκλιμάκωσης, παρά το κλίμα αβεβαιότητας που δημιουργούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις». Για το 2025 η ΤτΕ προβλέπει ανάπτυξη 2,5% και πληθωρισμό 2,2%.
Στο δημοσιονομικό πεδίο, η ΤτΕ εκτιμά ότι το 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα θα αυξηθεί σε 2,1% του ΑΕΠ. «Η βελτίωση αυτή εξηγείται κυρίως από την προβλεπόμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων και των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές λόγω του ισχυρού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας», σημείωσε ο διοικητής της ΤτΕ.
Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να αποκλιμακωθεί περαιτέρω σε 152,3% του ΑΕΠ το 2024, με βραδύτερο ρυθμό σε σχέση με τα προηγούμενα τρία έτη, καθώς η μείωση του πληθωρισμού αναμένεται να αντισταθμίσει τόσο την επιτάχυνση του πραγματικού ΑΕΠ όσο και τη μειωτική επίδραση από τη διεύρυνση του πρωτογενούς πλεονάσματος. Επιπλέον, προβλέπεται μείωση του δημόσιου χρέους σε ονομαστικούς όρους για πρώτη φορά από το 2019.
Οι κίνδυνοι
Οι βασικοί κίνδυνοι που περιβάλλουν την πρόβλεψη για την αύξηση του ΑΕΠ είναι κυρίως καθοδικοί και αφορούν:
Πρώτον, το ενδεχόμενο περαιτέρω επιβράδυνσης του ρυθμού ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Δεύτερον, την αυξανόμενη αβεβαιότητα, λόγω δυσμενών γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, και τις επιπτώσεις της στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.
Τρίτον, την τυχόν καθυστέρηση της υλοποίησης των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και το βραδύτερο ρυθμό απορρόφησης των σχετικών κονδυλίων,
Τέταρτον, την εμφάνιση μεταρρυθμιστικής κόπωσης, με αρνητικές συνέπειες στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα.
Πέμπτον, τις επιπτώσεις ενδεχόμενων φυσικών καταστροφών που συνδέονται με την κλιματική κρίση.
«Παράλληλα, η αύξηση της αβεβαιότητας που συνεπάγονται οι πρόσφατες γεωπολιτικές αναταράξεις ενδέχεται να ασκήσει ανοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό», ανέφερε ο κ. Στουρνάρας.
Οι προοπτικές του τραπεζικού τομέα
«Το 2024 θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για μείωση των εγχώριων τραπεζικών επιτοκίων, καθώς ο πληθωρισμός θα αποκλιμακώνεται σταδιακά και τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα αρχίσουν να μειώνονται», τόνισε ακόμη ο κ. Στουρνάρας αναλύοντας τις προοπτικές του εγχώριου τραπεζικού τομέα.
Η αναμενόμενη επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας και η προσδοκώμενη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με την πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις και τον τυχόν μεγαλύτερο βαθμό ενσωμάτωσης των αυξημένων επιτοκίων πολιτικής στα εγχώρια επιτόκια καταθέσεων, θα συμβάλουν σε περαιτέρω αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων.
Τέλος, οι εκτιμήσεις για τα θεμελιώδη μεγέθη των τραπεζικών ιδρυμάτων είναι θετικές. Στην περαιτέρω βελτίωση των επιδόσεων των τραπεζών αναμένεται να βοηθήσει η συγκράτηση του κόστους χρηματοδότησής τους εν μέσω συνέχισης των εκδόσεων τραπεζικών ομολόγων, η οποία επίσης συμβάλλει στη διατήρηση της κερδοφορίας των τραπεζών.
Προτάσεις πολιτικής
«Με βάση την εμπειρία από τη διαχείριση των κρίσεων του παρελθόντος, η ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των οικονομιών απαιτεί την άσκηση αντικυκλικής δημοσιονομικής πολιτικής», ανέφερε ακόμη ο διοικητής της ΤτΕ για να προσθέσει στη συνέχεια πως «το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης προϋποθέτει ένα συνετό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό με περιορισμούς ως προς τη λήψη έκτακτων μέτρων».
«Προτεραιότητα θα πρέπει επίσης να δοθεί στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, και στην επαναξιολόγηση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών», ανέφερε ακόμη, ενώ για τόνισε πως η παρατηρούμενη στενότητα της αγοράς εργασίας «απαιτεί πρωτοβουλίες ώστε να μη διαταραχθεί η πορεία ανάκαμψης της οικονομίας.
Ο ίδιος σημείωσε πως η ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα σε τομείς με χρόνιες δυσλειτουργίες (όπως για παράδειγμα η απονομή δικαιοσύνης), καθώς και η περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, θα συμβάλουν στην προσέλκυση επενδύσεων.
Παράλληλα, κρίνεται αναγκαία η επιτάχυνση της απορρόφησης και η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με στόχο την κάλυψη του επενδυτικού κενού, την ενίσχυση του δυνητικού προϊόντος και της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας και κατ’ επέκταση τη βελτίωση της ανθεκτικότητας της οικονομίας.
Οι μισθολογικές αυξήσεις
Για τις μισθολογικές αυξήσεις ο κ. Στουρνάρας σημείωσε πως αυτές «θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις εξελίξεις στην παραγωγικότητα της εργασίας μεσοπρόθεσμα, καθώς και την τρέχουσα συγκυρία υψηλής αβεβαιότητας. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις στον πληθωρισμό, που θα επιδείνωναν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και τελικά θα μείωναν τα πραγματικά εισοδήματα των εργαζομένων».
Η ΤτΕ διαπιστώνει σημαντική βελτίωση της αγοράς εργασίας που οφείλεται στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, στις σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις του παρελθόντος και στη θεσμοθέτηση νέων μεταρρυθμίσεων που την έχουν καταστήσει πιο ανθεκτική και ευέλικτη.
Σημειώνει ωστόσο πως η συνεχής αύξηση της απασχόλησης και η μείωση του ποσοστού ανεργίας έχουν περιορίσει σημαντικά τη δεξαμενή του διαθέσιμου προς πρόσληψη προσωπικού από τις επιχειρήσεις, όπως φαίνεται από την αύξηση των δεικτών στενότητας της αγοράς εργασίας, και αυτό αφορά τόσο το ειδικευμένο όσο και το ανειδίκευτο προσωπικό.
«Για την αντιμετώπιση της στενότητας στην αγορά εργασίας, είναι απαραίτητη η περαιτέρω ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης των εργαζομένων, καθώς και της κατάρτισης των μακροχρόνια ανέργων σε νέες δεξιότητες», αναφέρει ακόμη πως «η αύξηση του μισθολογικού κόστους που παρατηρείται το 2023 καθιστά επιτακτική την ανάγκη μείωσης ή επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας».
Ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας
Η διεθνής ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, μετά τη γενική και σημαντική βελτίωση που κατέγραψε τα δύο προηγούμενα έτη, το 2023 εμφάνισε ενδείξεις στασιμότητας ή και μικρής υποχώρησης, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Η σημαντική ανατίμηση του ευρώ, εν μέρει τροφοδοτούμενη από την ταχεία αύξηση των βασικών επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ και το βαθμιαίο περιορισμό της επιτοκιακής διαφοράς έναντι των ΗΠΑ, επηρέασε αρνητικά την ανταγωνιστικότητα τιμών της ελληνικής οικονομίας κατά το 2023.
Συγκεκριμένα, η ανατίμηση της σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ κατά 3,9% το 2023 οδήγησε σε σημαντική ανατίμηση την ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία της Ελλάδος, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του οφέλους στην ανταγωνιστικότητα από το χαμηλότερο επίπεδο εγχώριου πληθωρισμού έναντι του σταθμισμένου πληθωρισμού των κυριότερων εμπορικών εταίρων. Επιπλέον, η διατήρηση της αυξημένης αβεβαιότητας και των εντεινόμενων γεωπολιτικών κινδύνων συνέθεσε ένα γενικά δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον για το παγκόσμιο εμπόριο, ενώ και ο ρυθμός αύξησης της διεθνούς ζήτησης εξασθένησε πολύ σημαντικά.
Παράλληλα, σε όρους διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, η κατάταξη της Ελλάδος στους σύνθετους σχετικούς δείκτες παρουσιάζει στασιμότητα ή και υποχώρηση, μετά την αποτύπωση μεγάλης προόδου την προηγούμενη περίοδο (2020-2022). Ο ρυθμός υλοποίησης μεταρρυθμίσεων στους τομείς της λειτουργίας του κράτους, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της βελτίωσης του επιχειρηματικού και μακροοικονομικού περιβάλλοντος φαίνεται ότι υπολείπεται εκείνου άλλων κρατών.
