Ο νέος διευρυμένος σκοπός λειτουργίας του ΤΑΙΠΕΔ, η αναβάθμιση του ρόλου του όσον αφορά ανάπτυξη και κατασκευή υποδομών στρατηγικής σημασίας εντός λιμένων που είναι υπό την ομπρέλα του (και ως Αρχής Σχεδιασμού Λιμένων), ξεχωρίζουν στο νομοσχέδιο που έφερε στη Βουλή το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με θέμα την «Αναδιάρθρωση της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας και των Θυγατρικών της και Λοιπές Διατάξεις» και ειδικότερα στο άρθρο 36 αυτού.
Για πρώτη φορά το σύνολο των εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις δεν δεσμεύεται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, ενώ η χώρα αποκτά ένα σταθερό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ανάπτυξη των λιμανιών.
Το 50% των εσόδων ως «κουμπαράς» σε επενδύσεις αναβάθμισης
Ειδικότερα, για πρώτη φορά, τα έσοδα που εισπράττει το ΤΑΙΠΕΔ από την αξιοποίηση λιμενικών υποδομών (ιδιωτικοποιήσεις, πωλήσεις ποσοστών, παραχωρήσεις κ.α.) δεν θα πηγαίνουν εξ ολοκλήρου στην εξυπηρέτηση χρέους, αντιθέτως, το 50% αυτών προορίζεται για νέες επενδύσεις ανάπτυξης και αναβάθμισης.
Προβλέπεται η σύσταση ειδικού λογαριασμού στην Τράπεζα της Ελλάδος με την ονομασία «Ειδικός Λογαριασμός Ανάπτυξης Λιμενικών Υποδομών» στον οποίο αποδίδεται το 50% από τις συμβάσεις αξιοποίησης λιμένων και λιμενικών υποδομών προκειμένου να χρηματοδοτούνται έργα ανάπτυξης και αναβάθμισης των λιμανιών της χώρας.
Πρόκειται για πολύ σημαντική παράμετρο, και λόγω της ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας για την ενεργειακή μετάβαση των λιμένων (δίχως να είναι το μόνο θέμα αυτό) έως το 2030 που απαιτεί σημαντικές επενδύσεις. Έτσι, με αυτή τη ρύθμιση, το Ταμείο από τα έσοδα που έχει λαμβάνειν από σχετικές διαγωνιστικές διαδικασίες τα «μισά», θα πάνε σε επενδύσεις και όχι (και αυτά) στον «κουβά» των δανειακών υποχρεώσεων.
Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη διότι στο άμεσο μέλλον θα υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι για την ανάπτυξη των λιμανιών υπό δημόσιο έλεγχο, δεδομένου ότι:
- Έχει ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός για την αξιοποίηση του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου με τίμημα 80 εκατ. ευρώ.
- Έχει ανακηρυχθεί προτιμητέος επενδυτής για την αξιοποίηση του εμπορικού λιμένα «Φίλιππος Β» του Οργανισμού Λιμένος Καβάλας έναντι τιμήματος 33,9 εκατ. ευρώ.
- Έχει ανακηρυχθεί προτιμητέος επενδυτής για την απόκτηση πλειοψηφικού ποσοστού του Οργανισμού Λιμένος Βόλου έναντι τιμήματος 51 εκατ. ευρώ.
- Είναι σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για την αξιοποίηση του Οργανισμού Λιμένος Λαυρίου με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Έτσι, δημιουργείται ένας πρώτος «κουμπαράς», ενώ, στο ΤΑΙΠΕΔ έχουν σχέδια και για την αξιοποίηση άλλων λιμένων, παρά τις τοπικές αντιδράσεις. Επί της ουσίας, επιπλέον, η χώρα αποκτά ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο για την ανάπτυξη λιμένων.
Ο νέος ρόλος και τα λιμάνια
Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, σηματοδοτείται η διεύρυνση του σκοπού του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο έως το τέλος του έτους θα απορροφηθεί μαζί με το ΤΧΣ από το Υπερταμείο.
Συγκεκριμένα, στους σκοπούς του ΤΑΙΠΕΔ προστίθενται και η αναβάθμιση, ανάπτυξη και κατασκευή υποδομών στρατηγικής σημασίας εντός λιμένων που το ΤΑΙΠΕΔ ελέγχει, κατέχοντας τις μετοχές του αντίστοιχου οργανισμού λιμένος. Η χρηματοδότηση των δράσεων αυτών γίνεται από ποσό που αντιστοιχεί στο πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού που εισπράττεται από συμβάσεις αξιοποίησης λιμένων και λιμενικών υποδομών. Οι δαπάνες αυτές βρίσκονται σε κάθε περίπτωση εντός των ορίων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Η χρηματοδότηση αυτή θα επιτρέψει την ανάπτυξη λιμένων που δεν εντάσσονται σε προσεχές πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων.
Όπως σημειώνεται στο νομοσχέδιο, στην παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3986/2011 (Α΄ 152), περί σύστασης του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε. (ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε.), προστίθεται ως εξής:
«Την ωρίμανση και διενέργεια διαγωνιστικών διαδικασιών και την εκτέλεση έργων και μελετών, αξιοποιώντας τους πόρους του Ειδικού Λογαριασμού με την ονομασία «ΤΑΙΠΕΔ - Ειδικός Λογαριασμός Ανάπτυξης Λιμενικών Υποδομών» της παρ. 18 του άρθρου 2, για την αναβάθμιση, ανάπτυξη και κατασκευή υποδομών στρατηγικής σημασίας εντός των ορίων ευθύνης των Οργανισμών Λιμένος, το μετοχικό κεφάλαιο των οποίων ανήκει εξ ολοκλήρου στο Ταμείο, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 5Ε και με βάση το εγκεκριμένο πρόγραμμα έργων που περιλαμβάνεται στο αναπτυξιακό πρόγραμμα και μελέτη διαχείρισης λιμένα (masterplan) των λιμένων αυτών. Για τις ανάγκες εφαρμογής της παρούσας το Ταμείο επιτρέπεται να συνομολογεί συμβάσεις από τις οποίες προκύπτουν δαπάνες για επενδύσεις και να προβαίνει σε χρηματοδότηση των επενδύσεων αυτών με πόρους του ειδικού λογαριασμού του προηγούμενου εδαφίου, εντός των εκάστοτε εγκεκριμένων ορίων δαπανών στο πλαίσιο του ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού και των δεσμεύσεων του εκάστοτε ισχύοντος Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (Μ.Π.Δ.Σ.).»
Αναφορικά με το «τίμημα που εισπράττει το Ταμείο από την αξιοποίηση των περιουσιακών του στοιχείων, μεταφέρεται το αργότερο σε είκοσι (20) ημέρες από την είσπραξη του, σε πίστωση του ειδικού λογαριασμού της παρ. 5 του άρθρου 4 του ν. 4063/2012 (Α΄ 71), περί διακριτού λογαριασμού του Ελληνικού Δημοσίου, με την ονομασία «Ελληνικό Δημόσιο (ΕΔ) Εισπράξεις και Πληρωμές για την εξυπηρέτηση του Δημοσίου χρέους», αφού αφαιρεθούν λειτουργικά έξοδα και διοικητικές δαπάνες του Ταμείου για την αξιοποίηση των περιουσιακών του στοιχείων, σύμφωνα με όσα ειδικότερα ορίζονται στην απόφαση που εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 16, και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Ειδικώς για τις ανάγκες επίτευξης του σκοπού της της παρ. 1 του άρθρου 1, παρακρατείται και αποδίδεται σε ειδικό λογαριασμό με την ονομασία «ΤΑΙΠΕΔ - Ειδικός Λογαριασμός Ανάπτυξης Λιμενικών Υποδομών» που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος με δικαιούχο το Ταμείο, ποσό που αντιστοιχεί στο πενήντα τοις εκατό (50%) του τιμήματος του προηγούμενου εδαφίου που εισπράττεται από συμβάσεις αξιοποίησης λιμένων και λιμενικών υποδομών. Η απόδοση στον ανωτέρω λογαριασμό πραγματοποιείται πριν από την αφαίρεση των λειτουργικών εξόδων και διοικητικών δαπανών του Ταμείου. Ως τίμημα, για τις ανάγκες εφαρμογής των προηγούμενων εδαφίων, νοούνται τόσο εφάπαξ όσο και περιοδικές καταβολές, ανάλογα με τα ειδικότερα οριζόμενα στην εκάστοτε σύμβαση αξιοποίησης.»
Ανάπτυξη υποδομών μέσω PPF
Στο νομοσχέδιο γίνεται και πάλι η αναφορά ότι «το Ταμείο, μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, δύναται να διενεργεί διαγωνισμούς για την αναβάθμιση, ανάπτυξη και κατασκευή λιμενικών υποδομών. Τα έργα για τα οποία το Ταμείο διενεργεί διαγωνιστικές διαδικασίες προσδιορίζονται σύμφωνα με το εγκεκριμένο πρόγραμμα έργων που περιλαμβάνεται στο αναπτυξιακό πρόγραμμα και μελέτη διαχείρισης λιμένα (masterplan) του κάθε Οργανισμού Λιμένος και εντάσσονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα αξιοποίησης του Ταμείου. Το συνολικό κόστος που προκύπτει από την άσκηση των αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στο Ταμείο καλύπτεται από τον Ειδικό Λογαριασμό Ανάπτυξης Λιμενικών Υποδομών, ενώ δύναται να χρηματοδοτείται και από λοιπούς ενωσιακούς ή διεθνείς πόρους.
Υπενθυμίζεται ότι η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας διατηρείται εντός της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (Ε.Ε.ΣΥ.Π) ως διακριτή λειτουργική και λογιστική μονάδα, εφαρμοζομένου του συνόλου των διατάξεων που διέπουν τη λειτουργία της.
Η χρηματοδότηση 10 εκατ. σε 4 λιμένες και η ενεργειακή μετάβαση
Να θυμίσουμε ότι πρόσφατα το ΤΑΙΠΕΔ ανακοίνωσε ότι τέσσερα περιφερειακά λιμάνια που εντάσσονται στο χαρτοφυλάκιο του Ταμείου, εξασφάλισαν χρηματοδότηση ύψους 10 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Connecting Europe Facility (CEF) για την ανάπτυξη υποδομών cold ironing και την εκπόνηση σχετικών μελετών.
Οι ευρωπαϊκοί πόροι, που προέρχονται από την τελευταία πρόσκληση του φακέλου Ταμείου Συνοχής του Μηχανισμού για τη Σύνδεση της Ευρώπης II, θα διατεθούν εντός της επόμενης τετραετίας για την κατασκευή τεσσάρων θέσεων ηλεκτροδότησης πλοίων σε τέσσερις θέσεις εξυπηρέτησης ακτοπλοΐας του λιμένα Ραφήνας και την εκπόνηση τεχνικών μελετών για εννέα θέσεις ηλεκτροδότησης στον λιμένα Λαυρίου, 11 θέσεις στον λιμένα Κέρκυρας και εννέα στον λιμένα Καβάλας.
Η εξασφάλιση πόρων από το CEF ενισχύει τον εθνικό στόχο για τον ενεργειακό μετασχηματισμό των ελληνικών λιμένων καθώς η χώρα μας έχει πλέον πρόσβαση σε ένα σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο θα συμβάλλει στη συμμόρφωσή της με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της Δέσμης Μέτρων Προσαρμογής 55% (“Fit for 55”) για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, οι ευρωπαϊκοί λιμένες είναι υποχρεωμένοι έως το τέλος της δεκαετίας να αναπτύξουν υποδομές παροχής ηλεκτρικής ενέργειας από ξηράς στα ελλιμενιζόμενα πλοία.
Πρόσφατα δε, το insider.gr αναφέρθηκε εκτενώς στον καταλυτικό ρόλο του ΤΑΙΠΕΔ σε σχέση με τη μετάβαση των ελληνικών λιμένων σε μια νέα εποχή βιωσιμότητας, ώστε τα επόμενα χρόνια να αποτελέσουν έναν ισχυρό πυλώνα της βιώσιμης Γαλάζιας Οικονομίας της Ελλάδας, στον μετασχηματισμό του Λιμένος Λαυρίου σε πρότυπο βιώσιμο λιμάνι, στα σχέδια μείωσης ενεργειακού αποτυπώματος των λιμένων Ραφήνας, Πάτρας, Αλεξανδρούπολης, Ρόδου, στην προώθηση ηλεκτροφόρτισης στα λιμάνια / εγκατάσταση σταθμών φόρτισης σε χώρους στάθμευσης λιμένων κ.α.
Φωτογραφία: @associatedpress
