Τα τελευταία χρόνια, το πρόγραμμα Νέων Αγροτών αποτελούσε μια από τις σημαντικότερες ευκαιρίες για την ανανέωση και την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο. Ωστόσο, φαίνεται πως η ζήτηση για συμμετοχή στην επόμενη προκήρυξη του προγράμματος νέων αγροτών είναι μειωμένη, σύμφωνα με τα όσα αναφέρουν επαγγελματίες της αγοράς και δημιουργεί ερωτήματα και ανησυχίες για το μέλλον της πρωτογενούς παραγωγής. Ποιες είναι, όμως, οι βασικές αιτίες πίσω από αυτό το φαινόμενο;
Οικονομικές συνθήκες και το κόστος εισόδου
Η οικονομική κρίση και η άνοδος του κόστους ζωής έχουν επηρεάσει άμεσα τις αποφάσεις των νέων που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον αγροτικό τομέα. Το αρχικό κόστος εγκατάστασης και οι επενδύσεις που απαιτούνται για να «λειτουργήσει» μια αγροτική επιχείρηση είναι υψηλό και οι περισσότεροι νέοι δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα κεφάλαια. Ακόμα κι αν το πρόγραμμα Νέων Αγροτών προσφέρει σημαντικά κεφάλαια, αυτά δεν καλύπτουν πλήρως τις αυξημένες ανάγκες που έχουν προκύψει από την αύξηση των τιμών στον εξοπλισμό, τα αγροτικά εφόδια και την ενέργεια.
Δυσκολίες στην πρόσβαση σε γη και πόρους
Ένας από τους βασικούς παράγοντες που αποτρέπει τους νέους από το να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα είναι η έλλειψη προσβασιμότητας στη γη και στους πόρους. Το πρόγραμμα αυτό όπως είναι δομημένο απευθύνεται ουσιαστικά σε αγροτικές οικογένειες, όπου τα παιδιά των αγροτών καλούνται να μείνουν στο γεωργικό επάγγελμα.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι νέοι αδυνατούν να βρουν διαθέσιμες εκτάσεις σε προσιτές τιμές, ενώ τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός που απαιτούνται για την εύρυθμη και βιώσιμη λειτουργεία της εκμετάλλευσης έχουν σημαντικά υψηλό κόστος.
Γραφειοκρατία και αβεβαιότητα
Παρά τις συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης, η γραφειοκρατία παραμένει ένας από τους σημαντικότερους ανασταλτικούς παράγοντες για τους νέους αγρότες. Η μακροχρόνια διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων του προγράμματος δημιουργούν ανασφάλεια στους νέους.
Επιπλέον, παράπλευρα κόστη (συμβολαιογραφικά, λογιστικά, κ.λπ. έξοδα) που δημιουργούνται κατά την υποβολή φακέλων υποψηφιότητας για τα προγράμματα νέων αγροτών αποθαρρύνουν τις νέες και τους νέους να συμμετέχουν ουσιαστικά σε αυτά. Πολλοί φοβούνται ότι οι πόροι και οι επιδοτήσεις ενδέχεται να καθυστερήσουν ή να μην αποδοθούν τελικά ποτέ.
Αλλαγές στην αγροτική πολιτική και τα κίνητρα
Το πρόγραμμα Νέων Αγροτών έχει υποστεί αρκετές τροποποιήσεις τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα πολλοί ενδιαφερόμενοι να θεωρούν ότι τα κίνητρα δεν είναι πλέον τόσο ελκυστικά όσο ήταν στο παρελθόν. Μειώσεις στις επιδοτήσεις και πιο αυστηρά κριτήρια επιλογής, έχουν μειώσει τη δυνατότητα ένταξης, αποθαρρύνοντας πιθανούς νέους αγρότες από το να κάνουν αίτηση.
Μεταβολές στον κλάδο και τεχνολογικές απαιτήσεις
Η αγροτική παραγωγή απαιτεί πλέον μεγαλύτερες επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής για να είναι ανταγωνιστική. Οι νέοι αγρότες πρέπει να διαθέτουν γνώσεις πάνω σε νέες τεχνολογίες, ενώ η χρήση αυτών συνεπάγεται αυξημένα κόστη, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην εφαρμογή. Για πολλούς νέους που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία αλλά και τις γνώσεις, η ιδέα της εισόδου στον αγροτικό τομέα μοιάζει ακόμη πιο δύσκολη και δαπανηρή.
Η μειωμένη ζήτηση για το πρόγραμμα Νέων Αγροτών για πρώτη φορά δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα μιας σειράς οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών παραγόντων που καθιστούν την ενασχόληση με την αγροτική παραγωγή λιγότερο ελκυστική για τη νέα γενιά. Αν θέλουμε να δούμε ανανέωση και ανάπτυξη στον αγροτικό τομέα, απαιτούνται νέες πολιτικές που θα δώσουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι, όπως μείωση της γραφειοκρατίας, μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε πόρους και τελικά ουσιαστικά κίνητρα (όχι απαραίτητα μόνο οικονομικά).
