Κόντρα στις προβλέψεις ακόμη και των πιο αισιόδοξων αναλυτών, ο χρυσός έσπασε και το φράγμα των 2.700 δολαρίων ανά ουγγιά πριν από λίγες ημέρες, ακολουθώντας μία ξέφρενη πορεία με αλλεπάλληλα ιστορικά υψηλά. Κάθε εβδομάδα, οι επενδυτές ανεβάζουν τα στοιχήματά τους για το κίτρινο μέταλλο, βλέποντάς το στα 3.000 δολάρια στις αρχές του 2025, αλλά και προβλέποντας σε ανάλογη πορεία για όλη τη διάρκεια του επόμενου έτους.
Μέσα σε 12 μήνες, η τιμή του χρυσού εκτινάχθηκε από τα 1.947 δολάρια στα 2.758 δολάρια, σε μία γραμμική άνοδο, που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, καθώς η κάθε διόρθωση και οπισθοδρόμηση φέρνει και νέους αγοραστές. Από τις αρχές του έτους έως σήμερα, έχει παρουσιάσει μία άνοδο 30% ή 570 δολαρίων η ουγγιά.
Από τις αρχές της χιλιετίας, ο χρυσός παρουσιάζει κέρδη της τάξης του 811%. Εάν κάποιος αγόρασε χρυσό το 2008, στις αρχές της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, σε μία τιμή χαμηλότερη των 900 δολαρίων η ουγγιά και τον έχει διακρατήσει στο χαρτοφυλάκιό του, έχει κέρδη άνω του 200% σήμερα, κατά μέσο όρο 12% ετησίως. Η ράβδος χρυσού βάρους 400 ουγγιών, έχει ξεπεράσει πλέον σε αξία το ένα εκατομμύριο δολάρια.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πού θα σταματήσει αυτό το ράλι και ποιο το ανώτατο σημείο της; Αναλυτές της JPMorgan «βλέπουν» την τιμή του χρυσού στα 2.850 δολάρια η ουγγιά τους επόμενους μήνες, ενώ η Saxo βλέπει μία άνοδο 10% στα 2.917 δολάρια. Σε αυτό που συμφωνούν όλοι οι επενδυτικοί οίκοι είναι ότι παρά τα αλλεπάλληλα ιστορικά υψηλά, υπάρχουν άπλετα περιθώρια ανόδου για το πολύτιμο μέταλλο τους επόμενους έξι έως 12 μήνες με επόμενο στόχο τα 3.000 δολάρια εντός του 2025.
Υπενθυμίζεται ότι ο χρυσός έχει γνωρίσει ακόμη δύο μεγάλα ράλι από το 2000. Πρώτον, στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και το ράλι άνω του 25% το 2020, υπό το βάρος των lockdown στην πανδημία του κορονοϊού, των διαταραχών στην αλυσίδα τροφοδοσίας και της έξαρσης του πληθωρισμού.
Οι λόγοι της ξέφρενης πορείας
Σε περιόδους αναστάτωσης, ο χρυσός είναι το φυσικό αντίδοτο, το ασφαλέστερο καταφύγιο και η σημερινή περίοδος χαρακτηρίζεται από έντονη μεταβλητότητα, γεωπολιτικές εντάσεις και την απειλή νέου χρηματοοικονομικού σοκ. Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έχει αβέβαιο μέλλον, ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται χωρίς να διαφαίνεται τερματισμός του και η πιθανότητα εκλογής Ντόναλντ Τραμπ στις επικείμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ δημιουργεί έντονες ανησυχίες για έναρξη εμπορικών πολέμων με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σε περιόδους έντονης αβεβαιότητας, οι επενδυτές στρέφονται στο πολύτιμο μέταλλο καθώς προσφέρει σταθερή αξία.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι επενδυτές περιμένουν περαιτέρω επιτοκιακές μειώσεις από τις κορυφαίες κεντρικές τράπεζες, την Federal Reserve και περισσότερο από την ΕΚΤ. Τα χαμηλότερα επιτόκια μειώνουν το κόστος αγοράς χρυσού, καθιστώντας το πολύτιμο μέταλλο πιο ελκυστικό σε σχέση με άλλες κατηγορίες ενεργητικού, όπως τα αμερικανικά ομόλογα, τα οποία ανταγωνίζονται τον χρυσό ως ασφαλές καταφύγιο. Επιπλέον, τα χαμηλότερα επιτόκια ασκούν πιέσεις στο δολάριο, με αποτέλεσμα η πτώση του νομίσματος να καθιστά τον χρυσό, που αποτιμάται σε δολάριο, πιο ελκυστικό στους κατόχους άλλων νομισμάτων.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η αυξανόμενη ζήτηση για βιομηχανικό χρυσό, χάρη στην ραγδαία ανάπτυξη του cloud computing και της τεχνητής νοημοσύνης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι 79 τόνοι χρυσού χρησιμοποιήθηκαν σε βιομηχανικές και τεχνολογικές εφαρμογές στο πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού. Συνολικά, η ζήτηση για χρυσό μόνο για ηλεκτρονικές εφαρμογές αυξήθηκε 13% σε ετήσια βάση στους 64 τόνους.
Την ίδια στιγμή, η αναζήτηση και ο εντοπισμός νέων κοιτασμάτων χρυσού γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη υπόθεση, καθιστώντας το πολύτιμο μέταλλο πιο σπάνιο και πιο ακριβό. Παρότι η παραγωγή έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ στο πρώτο τρίμηνο με αύξηση 4% σε ετήσια βάση, η παραγωγή των μεταλλείων έχει σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 2016 ή του 2018 και δεν έχει σημειωθεί έκτοτε αύξηση. Μέχρι σήμερα, έχουν εξορυχθεί 187.000 μετρικοί τόνοι χρυσού με την πλειονότητα να προέρχεται από Κίνα, Νότια Αφρική και Αυστραλία. Τα αποθέματα χρυσού που θα μπορούσαν να εξορυχθούν στο μέλλον εκτιμώνται σε 57.000 τόνους, σύμφωνα με τη US Geological Survey. Επίσης, ακόμη κι εάν υποτεθεί ότι υπάρχουν άγνωστα ακόμη, ανεκμετάλλευτα αποθέματα χρυσού, θα πρέπει να τονιστεί ότι μόλις το 10% των παγκόσμιων ανακαλύψεων κοιτασμάτων χρυσού περιλαμβάνουν αρκετό μέταλλο για να δικαιολογήσουν μία επένδυση για την εξόρυξή του.
Ο κυρίαρχος λόγος
Ωστόσο, ο βασικότερος λόγος είναι οι συνεχιζόμενες αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες, που έχουν τριπλασιαστεί από τις αρχές του 2022, όταν άρχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Πολλές κεντρικές τράπεζες, ειδικά αυτές εκτός του Δυτικού συστήματος, αγόρασαν επιθετικά χρυσό τα τελευταία δύο χρόνια. Σε αυτούς τους ρυθμούς κινήθηκαν οι κεντρικές τράπεζες της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και της Τουρκίας, καθώς προσπαθούν να περιορίσουν το δολάριο στα αποθεματικά τους και να αυξήσουν τον χρυσό.
Οι κεντρικές τράπεζες διακρατούν το ένα-πέμπτο του χρυσού που εξορύσσεται. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού, οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν ξεπεράσει τους 1.000 τόνους χρυσού σε αγορές τα τελευταία δύο χρόνια. Μόνο στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αγόρασε 483 τόνους χρυσού, ποσότητα αντίστοιχη με 40.000 μπάρες, επίπεδο ρεκόρ.
Παρότι οι ΗΠΑ αποτελούν την χώρα με τον περισσότερο χρυσό σήμερα, με την Federal Reserve και το υπουργείο Οικονομικών να διακρατούν περισσότερους από 8.133,46 τόνους σε ράβδους χρυσού και νομίσματα αξίας 640 δισ. δολαρίων, αυτές που έχουν επιδοθεί τον τελευταίο καιρό σε ξέφρενες αγορές είναι οι κεντρικές τράπεζες των χωρών BRICS, που ορθώνουν ανάστημα απέναντι στη Δύση και στην κυριαρχία του δολαρίου, χρησιμοποιώντας τον χρυσό ως «αντιστάθμισμα».
Αποσύνδεση από ιστορικούς παράγοντες
Το θέμα είναι ότι η πορεία του χρυσού έχει αποσυνδεθεί από τους παραδοσιακούς ιστορικούς παράγοντες επιρροής του. Ο οικονομολόγος και σύμβουλος της Allianz, Μοχάμεντ Ελ Εριάν, χαρακτηρίζει τον χρυσό «ενεργητικό παντός καιρού» που υπερβαίνει τις οικονομικές και γεωπολιτικές πολιτικές.
Για παράδειγμα, ο δείκτης δολαρίου έχει ενισχυθεί περισσότερο από 2,5% από τις αρχές Οκτωβρίου, οι επενδυτές επαναπροσδιορίζονται ως προς τον ρυθμό και την ταχύτητα των επιτοκιακών μειώσεων από την Fed αφού η αμερικανική οικονομία παραμένει ιδιαίτερα ανθεκτική και ο πληθωρισμός έχει αρχίσει να τίθεται υπό έλεγχο και μάλιστα σε ορισμένες χώρες έχει υποχωρήσει και κάτω του στόχου του 2%.
Η άνοδος λοιπόν του χρυσού έχει να κάνει με τη δημιουργία του νέου πολυπολικού κόσμου που δεν θα έχει ως κεντρικό άξονα την Αμερική και το δολάριο. Η νέα γεωπολιτική τάξη πραγμάτων που τείνει να αναδυθεί με την ισχυροποίηση των BRICS και την εισδοχή νέων μελών αναζητά εναλλακτικές λύσεις στο σύστημα πληρωμών με βάση το δολάριο και την ενίσχυση των εθνικών νομισμάτων τους σε οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές. Η επιβολή κυρώσεων της Δύσης στην Ρωσία και άλλες χώρες έχει οδηγήσει τις κορυφαίες αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες δυνάμεις του πλανήτη να εξετάσουν εναλλακτικές που θα υπερβαίνουν τα «όπλα» και τις πολιτικές των ΗΠΑ.
Οι δυνάμεις των BRICS με ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας τους κατά πολύ υψηλότερους αυτών της Δύσης θα είναι άλλωστε αυτές που αναμένεται να καθοδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια σε έναν κόσμο που έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στο μέχρι τώρα Δυτικό τρόπο διαχείρισης της παγκόσμιας τάξης. Ο χρυσός λοιπόν είναι η πιο ασφαλής και η πιο ελκυστική εναλλακτική λύση σε αυτή τη νέα ισορροπία δυνάμεων που προσπαθεί να δημιουργήσει το «αντίιπαλον δέος» της Δύσης.
Την ίδια στιγμή, το υπέρογκο χρέος και τα τεράστια ελλείμματα των ΗΠΑ ανησυχούν τη διεθνή κοινότητα καθώς οι ΗΠΑ ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την παγκόσμια αύξηση του χρέους, αφού κόβουν συνεχώς νέο χρήμα για να χρηματοδοτούν τις τεράστιες δαπάνες τους, μία τάση που δεν πρόκειται να σταματήσει. Στο πλαίσιο αυτό, χώρες που μέχρι πρότινος ήταν οι μεγαλύτεροι αγοραστές αμερικανικών κρατικών ομολόγων, μειώνουν την έκθεσή τους και στρέφονται σε άλλες κατηγορίες ενεργητικού, όπως ο χρυσός.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μοχάμεντ Έλ Εριάν εάν θέλει κάποιος να δει το ποιος κινεί ουσιαστικά τα νήματα στην αγορά του χρυσού, θα πρέπει να απαντήσει στο εξής ερώτημα: ποιος ή ποιοι αγοράζουν κατά κόρον χρυσό από το επίπεδο των 2.100 δολαρίων η ουγγιά.
