Μία σειρά αρνητικών εξελίξεων, οι οποίες έχουν συμβεί μόλις το προηγούμενο 20ήμερο, έχουν αλλάξει δραστικά το outlook για την εξέλιξη των τιμών στις αγορές ηλεκτρισμού σε όλη την Ευρώπη μέσα στον χειμώνα. Ως συνέπεια, όπως επισημαίνουν πηγές με πολύ καλή γνώση των διεθνών ενεργειακών αγορών, δημιουργούνται εύλογες ανησυχίες για διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα όλους τους επόμενους μήνες.
Παράγοντα προβληματισμού αποτελεί το κόστος του φυσικού αερίου που θα καταναλωθεί για ηλεκτροπαραγωγή και το οποίο, όπως είναι φυσικό, θα επηρεάσει τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Κι αυτό γιατί τη στιγμή που η ευρωπαϊκή αγορά αερίου χαρακτηρίζεται από στενότητα, είναι πιθανό να δημιουργηθεί «κενό» στις εισαγωγές ρωσικού καυσίμου, το οποίο θα πρέπει να αντικατασταθεί με επιπλέον φορτία LNG. Μία αύξηση όμως της ζήτησης LNG δύσκολα δεν θα έφερνε άνοδο της τιμής του.
Οι κυρώσεις στην Gazprombank
Πίσω από το «κενό» αυτό βρίσκεται η δικαστική διαμάχη της Gazprom με την OMV της Αυστρίας, όπως και η διακοπή διέλευσης ρωσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας από το τέλος Δεκεμβρίου. Επίσης, στο πλαίσιο των νέων αμερικανικών κυρώσεων κατά της Gazprombank, που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα και θα τεθούν σε ισχύ στις 20 Δεκεμβρίου, είναι πιθανό να υπάρξει «μπλόκο» στην εξόφληση της Gazprom από τους Ευρωπαίους προμηθευτές της.
Η Gazprombank ανήκει εν μέρει στην κρατική Gazprom και αποτελεί τη μοναδική αυτή τη στιγμή τραπεζική «δίοδο» ώστε να εξοφλείται η ρωσική εταιρεία. Αναλυτές που μίλησαν στο Reuters εκτίμησαν πως το αποτέλεσμα θα είναι διαταραχές στις ρωσικές εισαγωγές. Σύμφωνα πάντως με τις πηγές με τις οποίες συνομίλησε το Insider.gr, η εικόνα προς ώρας παραμένει συγκεχυμένη, όσον αφορά τις επιπτώσεις.
Σε κάθε περίπτωση, οι παραπάνω παράγοντες ανησυχίας μπορεί να αποκτήσουν χαρακτήρα «τέλειας καταιγίδας», αν οι περιορισμένες ρωσικές εξαγωγές συνδυαστούν με αυξημένη ζήτηση αερίου στην Ευρώπη φέτος τον χειμώνα. Κάτι που θα μπορούσε να συμβεί αν φέτος είναι μειωμένη η αιολική παραγωγή.
Απαραίτητο το ρωσικό καύσιμο μέχρι το 2025
Όπως είναι φυσικό, στο «κάδρο» των παραπάνω ανησυχητικών εκτιμήσεων μπαίνει και η Ελλάδα, με δεδομένο ότι τυχόν ανατιμητικές πιέσεις επηρεάζουν λίγο έως πολύ όλη την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση αναζητεί φόρμουλα για παροχή επιδοτήσεων στο ρεύμα για τον Δεκέμβριο, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να έχει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των ακριβών χονδρεμπορικών τιμών και τους υπόλοιπους μήνες μέχρι την άνοιξη.
Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν πως, όσον αφορά τις ευρωπαϊκές εισαγωγές ρωσικού αερίου, αν και η Ε.Ε. έχει κάνει τα τελευταία χρόνια σημαντικά βήματα για την αντικατάστασή του με καύσιμο από άλλες πηγές, εντούτοις δεν έχει ακόμη καταφέρει να απεξαρτηθεί πλήρως. Προς επίρρωση αυτής της εκτίμησης, παραπέμπουν σε πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), στην οποία αναφέρεται ότι παρά την αύξηση των πρόσφατων ετών στις εισαγωγές LNG, προς ώρας δεν μπορούν να αντικατασταθούν στο σύνολό τους οι εισαγωγές από τη Μόσχα. Κάτι που αναμένεται να συμβεί γύρω στο 2025.
Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, με τη διακοπή στο τέλος του έτους της διέλευσης ρωσικού καυσίμου μέσω της Ουκρανίας, η Ευρώπη θα «χάσει» μόλις το 4% της κατανάλωσης του 2023. Ωστόσο, οι ποσότητες αυτές κάλυπταν το 65% της ζήτησης της Αυστρίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας. Την ίδια στιγμή, ήδη ανατιμητικές πιέσεις στο TTF έχει προκαλέσει η διακοπή των ρωσικών εισαγωγών στην Αυστρία, έπειτα από την απόφαση υπέρ της OMV από το διαιτητικό δικαστήριο, για την ανάκτηση από την Gazprom αποζημιώσεων ύψους 230 εκατ. ευρώ, ενώ μένουν να φανεί οι συνέπειες από τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Gazprombank.
«Κλειδί» η αιολική παραγωγή
«Σωσίβιο» στις παραπάνω αρνητικές συνθήκες μπορεί να αποτελέσει η αιολική παραγωγή. Σε επίπεδο Ευρώπης, όπως σημειώνουν οι αναλυτές στο Insider.gr, τον χειμώνα οι ΑΠΕ εισφέρουν στην επάρκεια κυρίως μέσω των αιολικών πάρκων, και όχι των φωτοβολταϊκών. Επίσης, τα φωτοβολταϊκά έχουν το μειονέκτημα πως η παραγωγή τους περιορίζεται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου.
Σε συνθήκες ικανοποιητικού αιολικού δυναμικού, η αιολική συνεισφορά για την κάλυψη των αναγκών σε ρεύμα κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι. Έναν τυπικό χειμώνα, η παραγωγή φτάνει στα επίπεδα των 2.500 Γιγαβατώρων, δηλαδή περίπου όση και όλοι οι πυρηνικοί σταθμοί στην Ευρώπη, πλην των μονάδων της Γαλλίας.
Αντίθετα, χαμηλό αιολικό δυναμικό έχει ως συνέπεια να δημιουργείται «κενό» που καλύπτει ευέλικτη παραγωγή, δηλαδή μονάδες φυσικού αερίου. Αυτό, όπως είναι φυσικό, έχει ως συνέπεια να αυξάνεται ακόμη περισσότερο η κατανάλωση καυσίμου. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με ανάρτηση του επικεφαλής του ΙΕΑ, Φατίχ Μπιρόλ, οι συνθήκες άπνοιας στη Βόρεια Ευρώπη τις πρώτες 18 ημέρες του Νοεμβρίου, είχαν ως συνέπεια να εκτιναχθεί η άντληση καυσίμου από τις ευρωπαϊκές αποθήκες.
Όπως είναι φυσικό, το πλέον δυσοίωνο σενάριο είναι να υπάρξουν παρατεταμένες περίοδοι χαμηλού αιολικού δυναμικού μέσα στον υπόλοιπο χειμώνα. Κάτι που θα σήμαινε ότι θα αυξηθεί εκ νέου η κατανάλωση αερίου.
