(upd 13:07) «Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης, με τους περισσότερους δείκτες να υποδεικνύουν μια 'κρίσιμη κατάσταση'», αναφέρει η Κομισιόν σε ένα από τα πορίσματα που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα. Διαπιστώνει πρόβλημα σε 9 πεδία για το κατά πόσο διατηρούνται οι στόχοι στο πεδίο της κοινωνικής σύγκλισης και παραπέμπει σε ενδελεχή μελέτη που θα ολοκληρωθεί την άνοιξη.
Άλλη μία μελέτη θα γίνει και φέτος για το πού βρίσκονται οι υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Στο επίκεντρο είναι η πραγματική οικονομία και καταγράφονται 5 μεγάλα μέτωπα: το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση, οι τιμές των κατοικιών, το δημόσιο χρέος και η ανεργία.
Ανάλογα πορίσματα θα συνταχθούν και για άλλα κράτη της ΕΕ. Οι ανακοινώσεις έγιναν σήμερα στο πλαίσιο του 2ου σκέλους ανακοινώσεων για το λεγόμενο «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο». Αυτή τη φορά το φθινοπωρινό πακέτο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου έγινε σε 2 «δόσεις», λόγω της μετάβασης στους νέους κανόνες αλλά και των... δυσκολιών στις μεγάλες οικονομίες της ΕΕ. Σήμερα η Επιτροπή ανακοίνωσε το δεύτερο μέρος ενώ το πρώτο παρουσιάστηκε στις 26 Νοεμβρίου, με την Ελλάδα να εντάσσεται στην ομάδα των 7 που έχουν πλήρως ευθυγραμμισθεί με τις συστάσεις των νέων δημοσιονομικών κανόνων (ήταν 8 τα κράτη αλλά η θέση της Γαλλίας είναι πλέον μετέωρη).
Η Επιτροπή θα προετοιμάσει τα πορίσματα ανά χώρα τους επόμενους μήνες. Θα αποτελούν τεχνικά έγγραφα και θα παρέχουν τη βάση για την αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με τις μακροοικονομικές ανισορροπίες και για το κατά πόσο οι ασκούμενες πολιτικές τις αντιμετωπίζουν. Θα προετοιμαστούν σε δύο δόσεις στις αρχές του 2025, ενόψει της δέσμης μέτρων για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2025.
Μακροοικονομικές ανισορροπίες – τα 5 μέτωπα
Η Έκθεση του Μηχανισμού Επαγρύπνισης (AMR) για τον εντοπισμό πιθανών μακροοικονομικών ανισορροπιών καταγράφει ποια κράτη μέλη χρήζουν εις βάθος αξιολογήσεις για να διαπιστωθεί εάν αντιμετωπίζουν ανισορροπίες. Το 2025, θα εκπονηθούν εμπεριστατωμένες μελέτες για μία ακόμη φορά στην Ελλάδα και σε άλλες 8 χώρες στις οποίες «εντοπίστηκαν ότι αντιμετωπίζουν ανισορροπίες ή υπερβολικές ανισορροπίες το 2024». Τα άλλα κράτη είναι τα εξής: Κύπρος, Γερμανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σουηδία. Στη λίστα εντάσσεται για πρώτη φορά και η Εσθονία «λόγω των ειδικών κινδύνων νεοεμφανιζόμενων ανισορροπιών. Η χώρα συνεχίζει να αντιμετωπίζει συσσωρευμένες απώλειες ανταγωνιστικότητας κόστους λόγω ισχυρών πιέσεων κόστους, επιδείνωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και αύξησης των τιμών των κατοικιών και του δανεισμού των νοικοκυριών».
- Αλλαγή «πίστας» στην εικόνα της Ελλάδας στην ΕΕ - «Καμπανάκια» για ακρίβεια, εξαγωγές και Ταμείο Ανάκαμψης
- Η Κίνα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και η μετά Ταμείου Ανάκαμψης... προσεδάφιση
Για την Ελλάδα αναφέρει στο γενικό κείμενο που συστήνει την περεταίρω μελέτη πως «παραμένουν τρωτά σημεία που σχετίζονται με την εξωτερική θέση, το δημόσιο χρέος και τον τραπεζικό τομέα, αν και υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης. Το 2023, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση και ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ βελτιώθηκαν κυρίως λόγω της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε υψηλό λόγω της σχετικά ισχυρής εγχώριας ζήτησης και προβλέπεται ότι θα παραμείνει υψηλό. Οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται έντονα. Το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα έχει μειωθεί αλλά παραμένει υψηλό. Η ανεργία μειώθηκε αλλά παραμένει υψηλή».
Επισημαίνει επίσης πως το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,3% το 2023 και προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,1% το 2024 και 2,3% το 2025. Στο 4,2%, ο πληθωρισμός ήταν χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ το 2023, αλλά ήταν πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης από την αρχές του 2024 και αναμένεται να είναι κατά μέσο όρο 3% φέτος. Ο δομικός πληθωρισμός ήταν επίσης ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης το 2023 και ήταν πάνω από αυτόν μέχρι στιγμής το 2024. Ενώ μειώθηκε στο 11,1% το 2023, το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ. Αναμένεται να μειωθεί κάτω από 10% έως το 2025. Γενικά για την Ελλάδα επισημαίνεται ότι πέντε δείκτες ξεπέρασαν τα ενδεικτικά τους όρια το 2023: το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση, οι τιμές των κατοικιών, το δημόσιο χρέος και η ανεργία.
Πόρισμα για την απασχόληση
Η έκθεση για την απασχόληση καταλήγει στο συμπέρασμα πως η Επιτροπή πρέπει να διενεργήσει λεπτομερέστερη ανάλυση χρησιμοποιώντας ένα ευρύτερο σύνολο ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων «για τις χώρες στις οποίες εντοπίζονται πιθανοί κίνδυνοι για την κοινωνική σύγκλιση». Ειδικές μελέτες θα γίνουν ξανά σε Βουλγαρία, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Ρουμανία (υποβλήθηκαν σε ειδική ανάλυση και πέρυσι). Στη λίστα εντάσσεται πλέον και η Ελλάδα, μαζί με την Κροατία και με το Λουξεμβούργο.
Αναλυτικά, το Joint Employment Report αναφέρεται σε ειδικό κεφάλαιο για την Ελλάδα (που πλέον θα εξειδικευθεί), πως «σε ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και μειωμένων κοινωνικών δαπανών σε σχέση με το ΑΕΠ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης, με τους περισσότερους δείκτες να υποδεικνύουν μια «κρίσιμη κατάσταση». Επισημαίνει μεταξύ πως αν και το ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό παρέμεινε σχετικά σταθερό στο 26,1%, μετά από βραδεία βελτίωση τα τελευταία έξι χρόνια, εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (21,3%). Επιπλέον, το μερίδιο των νοικοκυριών που επιβαρύνθηκαν υπερβολικά από το κόστος στέγασης αυξήθηκε στο 28,5% το 2023, το οποίο είναι ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ (8,8% κατά μέσο όρο).
Επιδείνωση καταγράφεται και στην αναφορά των πολιτών για μη ικανοποιούμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης: «αυξήθηκαν περαιτέρω, φθάνοντας σε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα (11,6% το 2023, από 9,0% το 2022, έναντι 2,4% στην ΕΕ). Επίσης το ποσοστό φτώχειας για τα παιδιά παρέμεινε σταθερό, αλλά συνεχίζει να είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ και «πρέπει να παρακολουθείται». Η ανισότητα έχει οριακά αυξηθεί στο 5,3 (έναντι 4,7 στην ΕΕ) και είναι επίσης «υπό παρακολούθηση» λόγω του υψηλού επιπέδου της.
«Η ελληνική αγορά εργασίας παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους» αναφέρεται. Το 2023, το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 1,1% λόγω της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, αλλά «μόνο το 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας απασχολούνταν, επίδοση που παραμένει σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (75,3%)». Τα ποσοστά απασχόλησης παρουσιάζουν μια «κρίσιμη κατάσταση» ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών και των νέων, αναφέρεται.
Επίσης, παρά την περιορισμένη αύξησή του κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες στο 57,6% το 2023, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ και οδηγεί σε ένα από τα μεγαλύτερα κενά απασχόλησης (19,8%). Το μερίδιο των νέων που δεν μετέχουν ούτε στην απασχόληση, ούτε στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση αυξήθηκε κατά 0,6% στο 15,9% το 2023, το οποίο είναι σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 11,2%.
Επιπλέον, το ακαθάριστο διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών, στο 81,6% το 2023, παραμένει μεταξύ των χαμηλότερων στην EE, παρά την αύξηση από το 2022 (έναντι μέσου όρου της ΕΕ 111,1%), μεταβαίνοντας από μια «κρίσιμη κατάσταση» σε «αδύναμη αλλά βελτιούμενη» όπως αναφέρεται στην ορολογία των Βρυξελλών. Το ποσοστό των ενηλίκων που συμμετείχαν σε διαδικασία μάθησης κατά τους τελευταίους 12 μήνες μειώθηκε από 16,0% το 2016 σε 15,1% το 2022, το οποίο είναι από τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ και αντιπροσωπεύει μια «κρίσιμη κατάσταση». Την ίδια στιγμή, το 2023, το 52,4% των ενηλίκων (έναντι 55,6% στην ΕΕ) είχε τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, που είναι «στο μέσο όρο» της ΕΕ.
Οι βασικές δεξιότητες είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ, ενώ αντίθετα το μερίδιο των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση μειώθηκε κατά 0,4% από το 2022 έως το 2023 και παρέμεινε πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (3,7% έναντι 9,5% στην ΕΕ), με την Ελλάδα να έχει μία από τις «καλύτερες επιδόσεις». «Υπό το φως των ευρημάτων από την παραπάνω ανάλυση πρώτου σταδίου, και συγκεκριμένα 9 δείκτες που επισημαίνονται ως «κρίσιμοι» ή «προς παρακολούθηση», η Ελλάδα προσδιορίζεται ότι αντιμετωπίζει πιθανούς κινδύνους στη κοινωνική σύγκλιση που απαιτούν περαιτέρω ανάλυση σε δεύτερο επίπεδο» αναφέρει η Επιτροπή.
Οι 5 συστάσεις για την ΕΕ
Στο δεύτερο πακέτο περιλαμβάνεται το πακέτο 5 συστάσεων σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης το 2025, το πόρισμα για τις υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες αλλά και η κοινή έκθεση για την απασχόληση.
Στο πακέτο συστάσεων καλούνται τα κράτη να εφαρμόσουν τα Σχέδια Ανάκαμψης και να κάνουν παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας και τη συνέχιση της διασφάλισης της μακροοικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Αναλυτικά η Επιτροπή ζητά από τα κράτη τα εξής:
· Ενίσχυση της καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων των κρίσιμων τεχνολογιών.
· Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ενίσχυση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και μείωση του διοικητικού φόρτου και της πολυπλοκότητας των κανονιστικών ρυθμίσεων.
· Υποστήριξη δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων σε τομείς κοινών προτεραιοτήτων, όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση και η ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων.
· Προώθηση της αναβάθμισης των δεξιοτήτων και της επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού, αυξάνοντας παράλληλα περαιτέρω τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας.
· Διασφάλιση της συμμόρφωσης με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους και παρακολούθηση των κινδύνων για τη μακροοικονομική σταθερότητα.
Η Επιτροπή θα παρουσιάσει το πακέτο στο Eurogroup στις 20 Ιανουαρίου και στο ECOFIN στις 21 Ιανουαρίου 2025 με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και η πρόταση αναμένεται να εγκριθεί από τα ίδια όργανα στις συνεδριάσεις του Φεβρουαρίου (17- 18/2/25). Η έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται τον Μάρτιο.
Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Επίτροπος για την Οικονομία και την Παραγωγικότητα κατά τις ανακοινώσεις του πακέτου επισήμανε πως «η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές διαρθρωτικές προκλήσεις που απειλούν τη μακροπρόθεσμη ευημερία μας. Απαιτείται επείγουσα δράση». Ανέφερε πως «σήμερα, παρέχουμε σαφείς κατευθύνσεις πολιτικής για να υποστηρίξουμε τα κράτη μέλη να διατηρήσουν τη μακροοικονομική σταθερότητα προάγοντας παράλληλα την ανάπτυξη, τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Το δύσκολο παγκόσμιο πλαίσιο υπογραμμίζει τη σημασία του συντονισμού των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι και θα παραμείνει το βασικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου και την επίτευξη των στόχων του νέου μας πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης».
