Μέχρι τον Μάρτιο αναμένεται να έχουν εκταμιευθεί τα 3,1 δισ. ευρώ που αιτήθηκε σήμερα η χώρα μας, στο πλαίσιο του 5ου αιτήματος πληρωμής των επιχορηγήσεων και των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Θα πρέπει, ωστόσο, να εγκριθεί από το συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (Ecofin) η στοχευμένη αναθεώρηση του εθνικού προγράμματος ανάκαμψης και ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» που πήρε πριν από λίγες ημέρες και το ΟΚ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το πέμπτο αίτημα πληρωμής που κατέθεσε σήμερα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, βασίζεται στην τροποποίηση των οροσήμων που ζήτησε στα τέλη Οκτωβρίου η χώρα μας. Όπως είχε γράψει το insider.gr, η στοχευμένη αναθεώρηση κρίθηκε απαραίτητη για τα ορόσημα της πέμπτης δόσης των επιχορηγήσεων καθώς τα προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης στις επιχειρήσεις δεν «τράβηξε».
Έτσι χρειάστηκε να μειωθεί ο προϋπολογισμός του προγράμματος και ταυτόχρονα να μειωθεί ο αριθμός των αιτήσεων που προέβλεπε το σχετικό ορόσημο. Τα κονδύλια για την ενεργειακή εξοικονόμηση που δεν αξιοποιήθηκαν μεταφέρθηκαν στο πρόγραμμα προστασίας δασών AntiNero. Με τις παραπάνω αλλαγές το ποσό της πέμπτης δόσης των επιχορηγήσεων παρέμεινε σταθερό σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό στα 1,3 δισ. ευρώ.
Μερικά από τα σημαντικότερα ορόσημα που εκπληρώθηκαν για την υποβολή του πέμπτου αιτήματος πληρωμής αφορούν σε συμβασιοποίηση έργων όπως: η εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων σε 750 δημοτικές ενότητες σε ολόκληρη την επικράτεια και περισσότερες από 65 αστικές αναπλάσεις - μεταξύ των οποίων οι αναπλάσεις του Βοτανικού και της Αθηναϊκής Ριβιέρας- το σχέδιο δασικής προστασίας για την πρόληψη πυρκαγιών («antiNERO»), αναδασώσεις καθώς και αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα στον Έβρο και τη Ροδόπη, περισσότερα από 20 κέντρα καινοτομίας στα Πανεπιστήμια και 70 Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας των Ελληνικών Πανεπιστημίων με τον ιδιωτικό τομέα καθώς και η προώθηση ευρύτερων μεταρρυθμίσεων όπως: η επιτάχυνση της επιστροφής ΦΠΑ, η ολοκλήρωση σε ποσοστό 85% της κτηματογράφησης από το Εθνικό Κτηματολόγιο, το νομοθετικό πλαίσιο για την μετάβαση σε γρήγορες ευρυζωνικές συνδέσεις κ.ά.
Αλλαγές στα δάνεια
Σημαντικές αλλαγές έχουμε όμως και στο αίτημα των δανείων. Η στοχευμένη αναθεώρηση του προγράμματος περιλαμβάνει όμως και σημαντικές αλλαγές στο δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης. Από την μία, προβλέπεται η αλλαγή του σκοπού αξιοποίηση ποσού 1,3 δισ. ευρώ από τα διαθέσιμα κονδύλια για την χρηματοδότηση των προγραμμάτων για την στέγαση «Σπίτι μου ΙΙ» και «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» που αναμένεται να ξεκινήσουν εντός του Ιανουαρίου. Από την άλλη, άλλαξε η κατανομή των δόσεων του δανειακού σκέλους ώστε σύμφωνα με αρμόδιες πηγές να γίνει πιο ομαλή η κατανομή τους μέχρι το τέλος του προγράμματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το πέμπτο αίτημα να «κουρευτεί» στα 1,8 δισ. ευρώ από 2,3 δισ. ευρώ που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός. Έτσι το συνολικό ποσό που αιτείται η χώρα μας στο πλαίσιο της πέμπτης δόσης φτάνει τα 3,1 δισ. από 3,6 δισ. ευρώ που προβλεπόταν αρχικά.
Για το δανειακό σκέλος, τα ορόσημα αφορούν στη συμβασιοποίηση δανειακών πόρων ΤΑΑ ύψους 7,064 δισ. ευρώ καθώς και στην υπογραφή των επιχειρησιακών συμφωνιών με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα για την ενεργοποίηση των προγραμμάτων για τη στέγαση «Σπίτι μου ΙΙ» και «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου».
Τα επόμενα βήματα
Κάπως έτσι, αυτή τη φορά αναμένονται δύο εγκρίσεις από την Ευρώπη. Η πρώτη αφορά την έγκριση της στοχευμένης αναθεώρησης από το Ecofin, η οποία έχει ήδη λάβει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η δεύτερη έχει να κάνει με την έγκριση των αιτημάτων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να διαπιστώσει την κάλυψη των συνολικά 32 οροσήμων. Αφού ληφθεί και αυτή η έγκριση και δεν υπάρξει κάποια ένσταση από την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα εκταμιευθεί η πέμπτη δόση, κάτι το οποίο όπως εκτιμούν στελέχη του οικονομικού επιτελείου αναμένεται προς τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου.
Μέχρι σήμερα, το συνολικό ποσό εκταμιεύσεων προς την Ελλάδα από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ανέρχεται σε 18,2 δισ. ευρώ, ποσό που ξεπερνά το 50% του συνολικού προϋπολογισμού του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Όταν ολοκληρωθεί επιτυχώς και η αξιολόγηση του πέμπτοου αιτήματος που υποβλήθηκε σήμερα, οι συνολικές εκταμιεύσεις προς την Ελλάδα θα ανέρχονται πλέον σε 21,3 δισ. ευρώ, ήτοι σε ποσοστό 64% των συνολικών πόρων που της αναλογούν.
Κρίσιμη η υλοποίηση
Η υποβολή του πέμπτου αιτήματος πληρωμής συνέπεσε με την Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για τη Νομισματική Πολιτική 2024. Στο κείμενο που δημοσίευσε σήμερα η ΤτΕ γίνεται για μια ακόμη αφορά ειδική αναφορά στην κρισιμότητα του Ταμείου Ανάκαμψης, τόσο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, όσο για την εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων.
«Η οικονομική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει προσηλωμένη στη διαφύλαξη της δημοσιονομικής αξιοπιστίας και σταθερότητας, καθώς και στην υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” και οι οποίες θα διευκολύνουν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας και την επιτάχυνση του αναπτυξιακού ρυθμού τα επόμενα χρόνια. Αυτό αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση των εισοδημάτων, την ανακούφιση των φτωχότερων νοικοκυριών και την περαιτέρω μείωση των ανισοτήτων, ενώ ταυτόχρονα θα διασφαλίσει τη βαθμιαία βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά στις προτάσεις πολιτικής.
Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος για την ανάπτυξη συνδέονται με:
- τυχόν επιδείνωση της γεωπολιτικής κρίσης στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή και τις επιπτώσεις της στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον
- αύξηση του προστατευτισμού και αβεβαιότητα στο διεθνές εμπόριο
- χαμηλότερο του αναμενομένου ρυθμό απορρόφησης και αξιοποίησης των κονδυλίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
- ενδεχόμενες φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής κρίσης
- εντεινόμενη στενότητα στην αγορά εργασίας και (στ) βραδύτερη του αναμενομένου υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων
