Πρόγευση για τα μέτρα που πρόκειται να θέσει σε εφαρμογή η Κομισιόν, με σκοπό την άμεση μείωση των τιμών ενέργειας, δίνει η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» που παρουσιάστηκε χθες. Αν και τα πλήρη αποκαλυπτήρια του Affordable Energy Action Plan (όπως ονομάζεται το «πακέτο» μέτρων) πρόκειται να γίνουν στις 26 Φεβρουαρίου, στο χθεσινό κείμενο σταχυολογούνται οι άξονες στους οποίους θα κινηθούν οι παρεμβάσεις της Επιτροπής.
Έτσι, «φωτογραφίζεται» πως στο Σχέδιο Δράσης για Προσιτή Ενέργεια θα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις μακροχρόνιες συμβάσεις αγοραπωλησιών ηλεκτρικής ενέργειας (ΡΡΑs), με την περαιτέρω προώθησή τους. Σύμφωνα με την Κομισιόν, αυτό θα γίνει με την επέκταση της χρήσης εγγυήσεων, καθώς και με εργαλεία για τη μείωση του ρίσκου.
Την ίδια στιγμή, στο Σχέδιο Δράσης θα προβλέπονται επίσης παρεμβάσεις για την περαιτέρω προώθηση της ενοποίησης των ενεργειακών αγορών – μία αναφορά που παραπέμπει σε μέτρα για την ακόμη μεγαλύτερη σύγκλιση των χονδρεμπορικών τιμών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Υπενθυμίζεται ότι το ζήτημα του κατακερματισμού των ευρωπαϊκών αγορών έχει τεθεί κατ΄ επανάληψη από την Ελλάδα, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει αποστείλει δύο σχετικές επιστολές στην πρόεδρο της Κομισιόν, επισημαίνοντας ενδεικτικά ότι το περασμένο καλοκαίρι η χονδρεμπορική τιμή στην Ουγγαρία έφτασε κάποια στιγμή να είναι 15 φορές μεγαλύτερη από την Αυστρία.
Πρόσβαση σε ενέργεια χαμηλού κόστους
Όπως δείχνει η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας», πολλά από τα μέτρα θα έχουν οριζόντιο χαρακτήρα, καθώς σκοπός τους είναι να διασφαλίζουν τόσο στα νοικοκυριά όσο και στους βιομηχανικούς καταναλωτές πιο μαζική πρόσβαση σε ενέργεια χαμηλού κόστους. Ωστόσο, θα υπάρξουν και πρωτοβουλίες με «στόχευση» τη βιομηχανία, καθώς στο Σχέδιο Δράσης θα περιλαμβάνεται επίσης η κινητροδότηση της βιομηχανίας για να παρέχει υπηρεσίες ευέλικτης ζήτησης.
Πρόκειται ουσιαστικά για την προώθηση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο των Μηχανισμών Ευελιξίας, ενός μέτρου που ήδη εφαρμόζεται σε αρκετές χώρες και το οποίο βρίσκεται στα σκαριά και στην Ελλάδα. Όπως έγραψε το Insider.gr, οι Μηχανισμοί αυτοί αποζημιώνουν βιομηχανίες ώστε τις στις περιπτώσεις που κορυφώνεται η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, να εξασφαλίζεται πως η παραγωγή μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες για ρεύμα.
Στην πράξη, οι βιομηχανικοί καταναλωτές είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να περιορίσουν άμεσα τα φορτία τους, όποτε κριθεί αναγκαίο. Ως συνέπεια, η ευέλικτη ζήτηση λειτουργεί σαν μία επιπλέον «ασπίδα» για την ενεργειακή ασφάλεια, όσο προχωρά η απανθρακοποίηση του ηλεκτρικού συστήματος και αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα η στοχαστικότητα των ΑΠΕ. Παράλληλα, στα άμεσα μέτρα συγκαταλέγεται και η προώθηση της δίκαιης κατανομής του κόστους δικτύων, με τον καλύτερο σχεδιασμό των ρυθμιζόμενων χρεώσεων για τα ηλεκτρικά δίκτυα. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι πιθανό να προτείνεται η μείωση των ταριφών για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες.
«Στο κάδρο» η βιομηχανία
Η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» επιβεβαιώνει επίσης ότι αναπόσπαστο τμήμα του Σχεδίου Δράσης θα είναι οι επενδύσεις στα ηλεκτρικά δίκτυα, για να επιτευχθεί η μετάβαση σε ένα σύστημα μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος, να μειωθούν οι κίνδυνοι των περικοπών ΑΠΕ και να αξιοποιηθούν τα οφέλη της ενιαίας αγοράς ενέργειας.
Την ίδια στιγμή, με δεδομένο ότι η ανταγωνιστικότητα έχει σημαντική θέση στην ατζέντα της νέας Επιτροπής, παράλληλα με το Σχέδιο Δράσης και τα παραπάνω μέτρα που αφορούν το ενεργειακό κόστος των ενεργοβόρων επιχειρήσεων, επίσης στις 26 Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί η Συμφωνία για Καθαρή Βιομηχανία. Στο κείμενο αυτό, «η Επιτροπή θα προσδιορίζει πώς η καλά στοχευμένη στήριξη μπορεί να ενθαρρύνει περαιτέρω επενδύσεις για απαλλαγή από τις εκπομπές CO2, αποφεύγοντας παράλληλα στρεβλώσεις της αγοράς».
Μάλιστα, η Κομισιόν αναγνωρίζει πως οι βιομηχανίες χάλυβα και μετάλλων, καθώς και η χημική βιομηχανία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις συνέπειες της ενεργειακής μετάβασης. Ως συνέπεια, προετοιμάζει ένα Σχέδιο Δράσης για τον Χάλυβα και τα Μέταλλα (το οποίο θα παρουσιαστεί την άνοιξη) και ένα «πακέτο» για τη χημική βιομηχανία (που θα αποκαλυφθεί προς το τέλος του έτους).
Τερματισμός των ρωσικών εισαγωγών
Παράλληλα, η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» επιβεβαιώνει πως βρίσκεται στα σκαριά ένα roadmap για την πλήρη εξάλειψη των ρωσικών εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Στο πλαίσιο του ενεργειακού εκβιασμού από τη Ρωσία, που συνδέεται με τον επιθετικό της πόλεμο, η Κομισιόν θα παρουσιάσει έναν οδικό χάρτη με τα νομικά μέτρα για τον τερματισμό των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας», σημειώνεται στο κείμενο.
Η Κομισιόν είχε ήδη προαναγγείλει την κατάρτιση του εν λόγω σχεδίου, για το οποίο ο νέος Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, στην πρώτη συνέντευξή του, είχε αναφέρει πως αποτελεί «κύρια προτεραιότητα». Άξονας κατάρτισης του σχεδίου θα αποτελέσει ο ενδεικτικός στόχος για πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία το 2027, ο οποίος είχε τεθεί από την Ε.Ε. στις αρχές του πολέμου στην Ουκρανία.
Αν και η Ευρώπη έχει επιβάλει δραστικές κυρώσεις στις εισαγωγές άνθρακα και πετρελαίου από τη Μόσχα, οι περιορισμοί στο φυσικό αέριο είναι πολύ πιο χαλαροί. Έτσι, παρόλο που οι εισαγωγές αερίου από τη Μόσχα έχουν μειωθεί κατά 2/3, η τροφοδοσία από τη Ρωσία έχει ανακάμψει – κυρίως με τη μορφή LNG.
Ο παράγοντας ΗΠΑ
Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι 10 χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Βαλτικής ζητούν εδώ και καιρό αυστηρότερες κυρώσεις για τις εισαγωγές LNG από τη Ρωσία. Σύμφωνα πάντως με τις πληροφορίες, οι κυρώσεις στο υγροποιημένο αέριο από τη Μόσχα δεν θα περιλαμβάνονται στο επόμενο 16ο «πακέτο» κυρώσεων, λόγω φόβων ότι δεν θα βρεθούν εγκαίρως επαρκείς εναλλακτικές λύσεις.
Γενικότερα, για την κατάρτιση του οδικού χάρτη υπάρχει διελκυστίνδα ανάμεσα σε κράτη-μέλη που θα ήθελαν να επισπευστεί ο τερματισμός των ρωσικών εισαγωγών, και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που ενδεχομένως θα επιθυμούσαν ακόμη να «μεταφερθεί» αργότερα από το 2027. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί η ανακοίνωση του έχει μεταφερθεί για τις 26 Μαρτίου, από τα τέλη Φεβρουαρίου που προβλεπόταν αρχικά.
Το θέμα εκ των πραγμάτων σχετίζεται και με την ανάρρηση του Ντ. Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ο οποίος έχει αφήσει να εννοηθεί πως η ενίσχυση των πωλήσεων αμερικανικού LNG και πετρελαίου στην Ε.Ε. θα επηρέαζε τις αποφάσεις για την επιβολή δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Κι αυτό γιατί η άλλη πλευρά του Ατλαντικού φαντάζει ως ο βασικός υποψήφιος για την αναπλήρωση του ρωσικού «κενού». Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο ενίσχυσης των εισαγωγών από τις ΗΠΑ, ως ένα τρόπο για να αποφευχθεί ένας πιθανός εμπορικός πόλεμος.
Όσον αφορά πάντως το φυσικό αέριο, πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων «βλέπουν» πάντως ως πιθανότερο ενδεχόμενο να υπάρξει διαφορετικά ορόσημα για τον τερματισμό του ρωσικού LNG και το ρωσικού αερίου αγωγού, με το «στοπ» στο πρώτο να επισπεύδεται νωρίτερα από το 2027.
