Ο Ντόναλντ Τραμπ «έριξε τις πρώτες βολές» σε αυτό που απειλεί να εξελιχθεί σε καταστροφικό εμπορικό πόλεμο. Η επιβολή δασμών 25% σε Μεξικό και Καναδά και 10% στην Κίνα θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στις οικονομίες της Βόρειας Αμερικής αλλά και ολόκληρου του πλανήτη, καθώς βάζουν στο στόχαστρο εισαγόμενα αγαθά αξίας άνω του 1 τρισ. δολαρίων.
Η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων ωθεί τους επενδυτές στο ασφαλές ενεργητικό, καθώς η αβεβαιότητα κορυφώνεται στα πάντα, από την πορεία του πληθωρισμού έως τις επόμενες κινήσεις της FED. Αναλυτές κάνουν λόγο για ένα εμπορικό σοκ για τον Καναδά και το Μεξικό μεγαλύτερης εμβέλειας από αυτό που προκάλεσε το Brexit στη Βρετανία. Και φυσικά, η ΕΕ παρακολουθεί τις εξελίξεις, περιμένοντας και τη δική της σειρά.
Το δολάριο ενισχύθηκε περαιτέρω στο άνοιγμα των ασιατικών αγορών και τα προθεσμιακά των αμερικανικών μετοχών παρουσιάζουν πτώση άνω του 2% στις ΗΠΑ. Το δολάριο Καναδά βούλιαξε στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2003, το ευρώ διολίσθησε στο χαμηλότερο επίπεδο από το Νοέμβριο του 2022 και το πέσο Μεξικού βρίσκεται σε χαμηλό τριετίας.
Ο Τραμπ βλέπει τους δασμούς ως ένα διαπραγματευτικό εργαλείο και έχει υποστηρίξει ότι είναι απαραίτητοι για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του εμπορικού ελλείμματος, της παράνομης μετανάστευσης και της ροής παράνομων ναρκωτικών. Συχνά διατείνεται ότι οι δασμοί κατά την πρώτη του θητεία δεν προκάλεσαν υψηλό πληθωρισμό και με τον ίδιο τρόπο θα λειτουργήσουν και τώρα. Το θέμα είναι ότι οι σημερινοί δασμοί εφαρμόζονταν σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο.
Ο Τραμπ έθεσε σε ισχύ δασμούς σε εισαγόμενα αγαθά αξίας 1,4 τρισ. δολαρίων το Σάββατο, μέγεθος υπερτριπλάσιο από τα εισαγόμενα αγαθά αξίας 380 δισ. δολαρίων που επλήγησαν με δασμούς στην πρώτη θητεία Τραμπ, σύμφωνα με το Bloomberg. Σήμερα, το κόστος διαβίωσης είναι πολύ πιο υψηλό με τους καταναλωτές, τους επενδυτές αλλά και τους αξιωματούχους της Fed να εμφανίζονται πολύ πιο ευαίσθητοι ακόμη και σε μέτριες αυξήσεις τιμών.
Οι πρώτες αντιδράσεις
Ο Ντόναλντ Τραμπ βρέθηκε αντιμέτωπος με αντιδράσεις από επιχειρηματικούς ομίλους αλλά και μέλη του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Οι εμπορικές ενώσεις που εκπροσωπούν καταναλωτικά αγαθά, πετρέλαιο, τρόφιμα και αυτοκινητοβιομηχανίες προειδοποίησαν ότι οι νέοι δασμοί του Τραμπ κινδυνεύουν να ανεβάσουν τις τιμές για τους απλούς Αμερικανούς και να προκαλέσουν χάος στις αλυσίδες εφοδιασμού.
«Ο πρόεδρος έχει δίκιο που επικεντρώνεται σε μεγάλα προβλήματα όπως τα αφύλαχτα σύνορά μας και η μάστιγα της φαιντανύλης, αλλά η επιβολή δασμών δεν θα λύσει αυτά τα προβλήματα και θα αυξήσει μόνο τις τιμές για τις αμερικανικές οικογένειες», δήλωσε στους FT o Tζον Μέρφι, αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ.
«Οι δασμοί σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά από το Μεξικό και τον Καναδά - ειδικά σε πρώτες ύλες και αγαθά που δεν είναι διαθέσιμα στις ΗΠΑ - θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερες τιμές καταναλωτή και αντίποινα κατά των εξαγωγών των ΗΠΑ», δήλωσε επίσης στους FT ο Τομ Μαντρέκι, αντιπρόεδρος του τμήματος ανθεκτικότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας στο Consumer Brands Association.
Ο Kιμ Κλόουζινγκ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Peterson, εκτιμά ότι οι δασμοί θα αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη φορολογική αύξηση από τη δεκαετία του 1990.
Το παράλογο των δασμών
Το παράλογο είναι ότι αυτά τα μέτρα είναι εντελώς αδικαιολόγητα από εμπορική άποψη και χρησιμοποιούνται ως καταναγκαστικό εργαλείο για την προώθηση της εγχώριας πολιτικής ατζέντας του Τραμπ. Ένα ακόμη παράλογο είναι ότι οι ΗΠΑ θα είναι ένα από τα κύρια θύματα, λαμβάνοντας υπόψη την επακόλουθη ζημιά της οικονομίας τους, σημειώνουν οι FT.
Αμφίβολο είναι και το νομικό πρόσχημα για την κίνηση του Τραμπ. Έκανε χρήση του Διεθνούς Νόμου Έκτακτης Ανάγκης για τις Οικονομικές Εξουσίες, μια εκτελεστική αρχή που του δίνει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται σε έκτακτες οικονομικές απειλές ή απειλές για την ασφάλεια. Ωστόσο, ο νόμος αυτός δεν είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την επιβολή δασμών, οπότε τα δικαστήρια και το Κογκρέσο μπορεί να τον αποτρέψουν.
Εάν δεν το κάνουν, η ζημιά θα είναι σοβαρή, σύμφωνα με τους FT. Μόνο οι δασμοί του Τραμπ θα τροφοδοτήσουν γρήγορα τον υψηλότερο πληθωρισμό στις ΗΠΑ και θα μειώσουν την ανάπτυξη. Τα αντίποινα θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Αν και ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ και οι συνάδελφοί του μπορεί να είναι πρόθυμοι να παραβλέψουν ένα εφάπαξ «χτύπημα» στις τιμές, οι δασμοί θα μπορούσαν να αναγκάσουν την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ να καθυστερήσει περαιτέρω τις μειώσεις των επιτοκίων για τους επόμενους 12 μήνες.
Πολύ περισσότερο, η διάλυση του βορειοαμερικανικού ελεύθερου εμπορίου και των αλυσίδων εφοδιασμού που δημιουργήθηκαν εδώ και δεκαετίες θα επιφέρει σοβαρό πλήγμα τόσο στους καταναλωτές των ΗΠΑ όσο και στην εταιρική Αμερική - ιδιαίτερα στη διύλιση πετρελαίου, την κατασκευή αυτοκινήτων, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα αγροτικά προϊόντα. Οι ενέργειες του Τραμπ στην Κίνα είναι λιγότερο δραματικές, αλλά μοιάζουν με μέτρια «προκαταβολή» για πιο εκτεταμένα σχέδια που θα ακολουθήσουν. Μαζί, οι τρεις χώρες αντιπροσωπεύουν σχεδόν τις μισές εισαγωγές από τις ΗΠΑ.
Το ίδιο σοβαρή θα είναι και η ζημιά στην αμερικανική διπλωματική δύναμη. Από τη δεκαετία του 1980, τόσο ο Καναδάς όσο και το Μεξικό άφησαν στην άκρη δεκαετίες σκεπτικισμού για να στοιχηματίσουν στο ελεύθερο εμπόριο με τις ΗΠΑ, με αποκορύφωμα τη συμφωνία Nafta του 1994. Τα οικονομικά οφέλη, ειδικά για τον Καναδά, ήταν άφθονα. Και οι δύο χώρες αναγκάστηκαν από τον Τραμπ στην πρώτη του θητεία να επαναδιαπραγματευτούν αυτή τη συμφωνία.
Οικονομικός αντίκτυπος
Οι αυξήσεις των δασμών του Τραμπ, εάν εφαρμοστούν πλήρως, θα μπορούσαν να αποφέρουν στην αμερικανική οικονομία από 2,5 έως 3 τρις. δολάρια, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ την επόμενη 10ετία. Τα χρήματα αυτά θα μπορούσα να αντισταθμίσουν τις απώλειες από την παράταση των φορολογικών μειώσεων που έχει δεσμευθεί ο Τραμπ να κάνει και οι οποίες αναμένεται να οδηγήσουν σε απώλεια κρατικών εσόδων ύψους 4,6 τρις. δολαρίων σε διάστημα 10 ετών.
Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι υψηλότεροι δασμοί που επιβλήθηκαν από τον Τραμπ θα μπορούσαν να αυξήσουν το ετήσιο κόστος για τα νοικοκυριά των ΗΠΑ κατά 625 δολάρια. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι οι αυξήσεις θα εξαλείψουν 142.000 θέσεις πλήρους απασχόλησης και, μακροπρόθεσμα, θα μειώσουν το αμερικανικό ΑΕΠ κατά μέσο όρο 0,2%.
Σύμφωνα με το Capital Economics, οι δασμοί Τραμπ συνεπάγονται πρόσθετο κόστος στις εφοδιαστικές αλυσίδες που θα περάσει στις τιμές καταναλωτή και ενδέχεται να ανεβάσουν ξανά τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ έως και στο 4%.
Από την άλλη, οι οικονομίες του Καναδά και του Μεξικού αναμένεται να υποστούν το μεγαλύτερο σοκ από την πανδημία του κορωνοϊού και πιθανόν να διολισθήσουν σε ύφεση, εάν οι δασμοί συνεχιστούν, με οικονομολόγους να χαρακτηρίζουν τους δασμούς υπαρξιακή απειλή.
Ειδικά για τον Καναδά, που προβλέπεται να αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό 1,8%, οι δασμοί ενδεχομένως να προκαλέσουν την πρώτη ετήσια συρρίκνωση σε διάρκεια 16 ετών, εξαιρουμένης της πανδημίας.
Το μεγαλύτερο πλήγμα θα υποστούν οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι παραγωγοί τροφίμων και ο κλάδος κατασκευών, ενώ θα επηρεαστούν και οι καταναλωτές σε ΗΠΑ, Μεξικό και Καναδά.
«Ο κλάδος αυτοκινήτου πρόκειται να κλείσει μέσα σε μια εβδομάδα», δήλωσε στο Bloomberg ο Φλάβιο Βόλπε, πρόεδρος της καναδικής ένωσης ανταλλακτικών μερών αυτοκινήτου. «Με δασμούς στο 25%, κανένας στην επιχείρησή μας δεν θα είναι κερδοφόρος», συμπλήρωσε.
Οι δασμοί θα αγγίξουν άμεσα σχεδόν το ένα τέταρτο των 16 εκατομμυρίων οχημάτων που πωλούνται στις ΗΠΑ κάθε χρόνο, καθώς και τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε αυτά - μια αγορά εισαγωγών που ανήλθε συνολικά στα 225 δις. δολάρια το 2024, σύμφωνα με έρευνα από το σύμβουλο αυτοκινήτων AlixPartners. Οι δασμοί θα προσθέσουν 60 δις. δολάρια σε κόστος στον κλάδο, μεγάλο μέρος του οποίου πιθανότατα θα μετακυλίεται στους καταναλωτές.
Aπό την άλλη, οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς του Μεξικού είναι αμερικανικές επιχειρήσεις που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο αντίκτυπο θα υποστούν βιομηχανίες, όπως η General Motors, που έχουν μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος της μεταποίησης στο Μεξικό και όχι μεξικανικές εταιρείες που πωλούν προϊόντα τους στις ΗΠΑ.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι η μέση τιμή ενός νέου αυτοκινήτου μπορεί να αυξηθεί κατά περίπου 3.000 δολάρια, σύμφωνα με αναλυτές της Wolfe Research, με τις τιμές να βρίσκονται ήδη κοντά σε ιστορικά υψηλά.
Αναφορικά με την Κίνα, το Bloomberg Economics εκτιμά ότι ο αρχικός δασμός 10% του Τραμπ θα μπορούσε να αποκλείσει το 40% των εξαγωγών κινεζικών αγαθών στις ΗΠΑ, θέτοντας σε κίνδυνο το 0,9% του ΑΕΠ της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη.
Τα αντίποινα και τα πολιτικά αντίβαρα
Από την πλευρά της, η καναδική κυβέρνηση υποσχέθηκε δασμούς 25% σε αμερικανικά αγαθά αξίας 106 δις. δολαρίων, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν, μεταξύ άλλων, τα οχήματα Tesla του Έλον Μασκ. Σε αντίποινα δεσμεύθηκε να προχωρήσει και η πρόεδρος του Μεξικού Κλαούντια Σεινμπάουμ.
Η αντίδραση της Κίνας - στο μέσον των εορτών για το Σεληνιακό Νέο Έτος - ήταν η πιο σιωπηλή. Το υπουργείο Εμπορίου εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία εξέφρασε έντονη δυσαρέσκεια και δεσμεύτηκε για αντίμετρα, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Δεσμεύτηκε να υποβάλει καταγγελία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και κάλεσε τις ΗΠΑ να διαχειριστούν τις διαφορές στη βάση της ισότητας, του αμοιβαίου οφέλους και του αμοιβαίου σεβασμού.
«Νομίζω ότι η Κίνα δεν έχει πάρει την τελική απόφαση να ανταποκριθεί ή όχι – είπαν ότι θα λάβουν αντίμετρα, κάτι που νομίζω ότι δεν αποκλείει δασμούς. Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ θα είναι μια μακρά διαδικασία. Αυτή είναι μόνο η αρχή», δήλωσε στο Βloomberg o Zιγουέι Ζανγκ, πρόεδρος και επικεφαλής οικονομολόγος στην Pinpoint Asset Management.
Συνήθως, η Κίνα εξαπολύει αντίμετρα στις ενέργειες εξωτερικού εμπορίου μόνο αφού οι δασμοί γίνουν νόμος, κρατώντας ανοιχτό ένα «παράθυρο» για διαπραγματεύσεις κεκλεισμένων των θυρών. Όπως αναφέρουν αναλυτές, η πρόκληση για το Πεκίνο θα είναι να σταθμίσει τις ενέργειές του αποφεύγοντας κινήσεις που θα μπορούσαν να συνθλίψουν το εμπόριο σε μία κρίσιμη στιγμή για την οικονομική ανάκαμψη της Κίνας.
Η ΕΕ διαμήνυσε ότι θα ανταποκριθεί αποφασιστικά εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς, μετά τις δηλώσεις Τραμπ την Παρασκευή ότι θα προχωρήσει απολύτως στην κίνηση αυτή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα συζητήσουν το ενδεχόμενο κατά τη διάρκεια συνάντησης των υπουργών Εμπορίου στη Βαρσοβία την Τρίτη.
Εκπρόσωπος της Κομισιόν είπε ότι η ένωση των 27 μελών δεν έχει γνώση σε αυτό το στάδιο για τυχόν επιπρόσθετους δασμούς σε προϊόντα της ΕΕ, υπογραμμίζοντας ότι η εμπορική και επενδυτική σχέση με τις ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο.
Η ΕΕ πιστεύει ακράδαντα ότι οι χαμηλοί δασμοί αποτελούν κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης και της οικονομικής σταθερότητας στο πλαίσιο ενός ισχυρού, εμπορικού συστήματος, βασισμένου σε κανόνες.
Φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
