Έντεκα νέα μέτρα για την ενίσχυση της λειτουργίας της κεφαλαιαγοράς, τρία εκ των οποίων με φορολογικά κίνητρα και οχτώ ρυθμιστικού χαρακτήρα, ανακοίνωσε σήμερα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά που θα βγει σύντομα σε δημόσια διαβούλευση.
Στις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνονται και μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας και της προστασίας των μικροεπενδυτών όπως η λειτουργία στελεχών της Τράπεζας της Ελλάδας και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ως «μυστικοί πελάτες» (mystery shoppers) για να ελέγχονται οι παρεχόμενες υπηρεσίες, αλλά και ρυθμίσεις για τα κρυπτονομίσματα. Το εργαλείο αυτό, όπως είπε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κ. Χατζηδάκης, έρχεται συμπληρωματικά στα ήδη υφιστάμενα εποπτικά εργαλεία για να ελεγχθεί η συμπεριφορά των εταιρειών που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες.
Ο έλεγχος θα γίνεται από στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς που θα λειτουργούν ως πελάτες και θα ελέγχουν την ποιότητα των υπηρεσιών και την τήρηση των κανονισμών.
«Με τις ρυθμίσεις που προτείνουμε, εισάγουμε κίνητρα και καταργούμε περιττά γραφειοκρατικά εμπόδια για την πρόσβαση των επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο», τόνισε ο Κωστής Χατζηδάκης σημειώνοντας ότι με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο «εισάγουμε αυστηρούς κανόνες εποπτείας και παρέχουμε στις εποπτικές αρχές νέα εργαλεία ελέγχου όπως το mystery shopping που εφαρμόζεται ήδη σε άλλες χώρες της ΕΕ».
To νομοσχέδιο αυτό έχει διπλό στόχο είπε η γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση. «Τόσο την ενίσχυση της ένταξης περισσότερων επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αθηνών, και ειδικά μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην εναλλακτική αγορά αλλά και την προώθηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος των καταθετών».
Τα τρία νέα φορολογικά κίνητρα έχουν ως εξής:
1. Επεκτείνονται τα κίνητρα που ισχύουν για τους επενδυτικούς αγγέλους (angel investors) και για επενδύσεις στην Εναλλακτική Αγορά. Σύμφωνα με τα κίνητρα αυτά, ποσό ίσο με το 50% της επένδυσης τους εκπίπτει από το φορολογητέο εισόδημα, μέχρι τις 300.000 ευρώ).
2. Αυξάνεται η έκπτωση δαπανών για εισαγωγή μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Οι επιλέξιμες δαπάνες για την εισαγωγή προσαυξημένες κατά 100% (με ανώτατο όριο προσαύξησης τις 200.000 ευρώ) θα εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων κατά το χρόνο πραγματοποίησής τους, για διάρκεια 3 ετών.
3. Μειώνεται από 15% σε 5% ο συντελεστής φορολογίας σε τόκους εισηγμένων εταιρικών ομολόγων που αποκτούν φυσικά πρόσωπα - φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος. Έτσι διαμορφώνεται ομοιόμορφο καθεστώς φορολογικής μεταχείρισης των ημεδαπών και αλλοδαπών επενδυτών για το εισόδημα από τόκους, ανεξαρτήτως του τόπου χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης των εν λόγω ομολογιών (Ελλάδα, Ευρωπαϊκή Ένωση, χώρες εκτός Ε.Ε.).
Οκτώ πρόσθετες παρεμβάσεις
Ακόμη προβλέπονται οκτώ πρόσθετες παρεμβάσεις
1. Διευκολύνεται η μεταφορά κινητών αξιών από τη Αγορά Αξιών του Χ.Α. στην Εναλλακτική Αγορά του Χ.Α. Στόχος είναι η ανάπτυξη της Εναλλακτικής Αγοράς (ΕΝ.Α.) και η διευκόλυνση αφενός των επιχειρήσεων που θέλουν να παραμείνουν εισηγμένες αλλά δεν πληρούν τους κανόνες της Αγοράς Αξιών και αφετέρου του ίδιου του Χρηματιστηρίου προκειμένου να μεταφέρει εταιρείες που δεν πληρούν τους κανόνες της Αγοράς Αξιών αλλά μπορούν να ακολουθήσουν τους κανόνες της ΕΝ.Α..
2. Θεσπίζεται η δυνατότητα εισαγωγής στο Χρηματιστήριο, μετοχών με Πολλαπλά Δικαιώματα Ψήφου, όπως ισχύει ήδη σε ορισμένες χώρες. Σήμερα πολλοί ιδιοκτήτες εταιρειών αποφεύγουν να εισάγουν τις μετοχές της εταιρείας τους στο Χρηματιστήριο, επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχό της. Οι μετοχές με πολλαπλά δικαιώματα ψήφου, επιτρέπουν στους ιδρυτές των υπό εισαγωγή εταιρειών να έχουν περισσότερες ψήφους ανά μετοχή από ό,τι οι νέοι επενδυτές, διατηρώντας έτσι τον έλεγχο.
3. Αυξάνεται από 5 σε 8 εκατ. ευρώ ετησίως το όριο για την έκδοση πληροφοριακού δελτίου αντί ενημερωτικού δελτίου σε δημόσιες προσφορές κινητών αξιών. Έτσι διευκολύνεται η πρόσβαση μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο Χ.Α. καθώς το κόστος για την έκδοση πληροφοριακού δελτίου, που παρέχει επίσης ουσιαστική πληροφόρηση στους επενδυτές, είναι σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο κόστος για την έκδοση ενημερωτικού δελτίου.
4. Ρυθμίζεται το πλαίσιο που διέπει τα ομολογιακά δάνεια με ομολογίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά. Η υφιστάμενη νομοθεσία, προβλέπει ότι για την τροποποίηση ομολογιακού δανείου με όρους που είναι δυσμενέστεροι των αρχικών όρων για τους ομολογιούχους απαιτείται η έγκριση από ομολογιούχους που αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα (2/3). Αυτό καθιστά πολύ δύσκολη τη λήψη αποφάσεων από τη συνέλευση των ομολογιούχων, κάτι που τελικά μπορεί να λειτουργήσει εις βάρος και των εκδοτριών αλλά και των ομολογιούχων. Έτσι, εισάγεται ελάχιστη απαιτούμενη απαρτία (50% της ανεξόφλητης ονομαστικής αξίας του ομολογιακού δανείου) και πλειοψηφία (50,01%).
5. Επεκτείνεται και σε περιπτώσεις συγχώνευσης εισηγμένων με μη εισηγμένες εταιρείες το καθεστώς εκποίησης μετοχών δικαιούχων που δεν έχουν εμφανιστεί.
6. Επεκτείνεται και αποσαφηνίζεται ο θεσμός των συλλογικών λογαριασμών (omnibus accounts) για ΟΣΕΚΑ (Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες) και ΟΕΕ (Οργανισμούς Εναλλακτικών Επενδύσεων), όπως ισχύει ήδη σε ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές αγορές. Προβλέπεται η συλλογική συγκέντρωση και τήρηση τίτλων στις περιπτώσεις ύπαρξης διαμεσολαβητών. Στόχος είναι η διευκόλυνση των συναλλαγών, η προσέλκυση νέων κεφαλαίων και η μείωση του κόστους (προμήθειες κλπ.) για τους επενδυτές μέσω της ενίσχυσης του ανταγωνισμού. Επισημαίνεται ακόμη ότι η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα σήμερα δημιουργεί έντονα προβλήματα στις ελληνικές Εταιρείες Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ.) και Ανώνυμες Εταιρίες Διαχείρισης Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (Α.Ε.Δ.Ο.Ε.Ε.) ως προς την συνεργασία τους με ξένους θεματοφύλακες.
7. Εκσυγχρονίζεται το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις Ανώνυμες Εταιρίες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (Α.Ε.Ε.Α.Π.) και παρέχεται μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων με την κατάργηση περιττών γραφειοκρατικών ρυθμίσεων. Στόχος είναι η αύξηση των επενδύσεων. Μεταξύ άλλων προβλέπεται:
α) δυνατότητα εκμετάλλευσης μονάδων παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ με σκοπό την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της ακίνητης περιουσίας της Α.Ε.Ε.Α.Π., των εταιρειών του ομίλου και των μισθωτών/χρηστών τους αλλά και με γνώμονα την ανάγκη βελτίωσης του ενεργειακού προφίλ της ακίνητης περιουσίας,
β) συγκέντρωση όλων των διατάξεων της ειδικού καθεστώτος φορολογίας που διέπει τις εταιρείες αυτές,
γ) άρση των υποχρεώσεων των Α.Ε.Ε.Α.Π. που δεν προβλέπονται στις Κατευθυντήριες αρχές της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών και τις εξίσωναν με χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Παραμένουν ωστόσο όλες οι ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία του επενδυτικού κοινού, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης για υποβολή πόθεν έσχες και της απαγόρευσης αγοράς ακινήτων από τους βασικούς μετόχους.
Σημειώνεται πως μέσω των ΑΕΕΑΠ, μικροί και μεσαίοι επενδυτές αποκτούν τη δυνατότητα επένδυσης σε χαρτοφυλάκια ακινήτων μεγάλης αξίας, στα οποία δεν θα είχαν διαφορετικά πρόσβαση, με επαγγελματική διαχείριση και πιο εύκολη ρευστοποίηση της επένδυσής τους (πώληση μετοχών αντί ακινήτων). Σύμφωνα με στατιστικά που δημοσίευσε η Ε.Θ.Ε. για το έτος 2023, με επενδύσεις σε ακίνητα ύψους 4,6 δισ. ευρώ, ο κλάδος των Α.Ε.Ε.Α.Π. αντιστοιχεί στο 15,6% του συνόλου της θεσμικής διαχείρισης στην Ελλάδα.
8. Ρυθμίζεται το πλαίσιο έκδοσης «Ευρωπαϊκών Πράσινων Ομολόγων» (eu green bonds) για τη χρηματοδότηση περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων π.χ. στην παραγωγή, εξοικονόμηση και διακίνηση ενέργειας. Συγκεκριμένα θεσπίζονται δικλείδες και μηχανισμοί ελέγχου – εποπτείας κατά περίπτωση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και την Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου - μεταξύ άλλων - να διασφαλίζεται ότι τα έσοδα από τις εκδόσεις αυτές θα διατίθενται πράγματι σε δράσεις βιώσιμης ανάπτυξης. Προβλέπονται επίσης οι ποινές για τους παραβάτες που περιλαμβάνουν χρηματικά πρόστιμα, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται αφαίρεση ή αναστολή άδειας λειτουργίας.
Έρχονται mystery shopers
1. Θεσπίζονται διαφανείς διαδικασίες λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, με βάση τις βέλτιστες διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές. Συγκεκριμένα προβλέπεται να εκδοθούν:
α. Εγχειρίδιο Λειτουργικών Διαδικασιών και αυτόματης εφαρμογής πρωτοκόλλων
β. Εγχειρίδιο ελέγχου των καταγγελιών που υποβάλλονται στην Επιτροπή
γ. Εγχειρίδιο επιτόπιων ελέγχων σε εποπτευόμενους φορείς
δ. Κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων και την επιβολή κυρώσεων, με σταθερές και διαφανείς διαδικασίες ελέγχου και λογοδοσίας
ε. Κώδικας Δεοντολογίας που θα ρυθμίζει τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων των μελών και του προσωπικού
στ. Εγχειρίδιο κάλυψης των εκπαιδευτικών αναγκών προσωπικού, με αξιολόγηση εκπαιδευτών και εκπαιδευόμενων η οποία θα βασίζεται σε ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια.
Όλα τα παραπάνω θα εγκρίνονται με Υπουργική Απόφαση.
2. Παρέχεται η δυνατότητα στους εποπτικούς μηχανισμούς (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και Τράπεζα της Ελλάδος) να διενεργούν ελέγχους στους εποπτευόμενους φορείς με μυστικούς πελάτες («mystery shopping»). Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, που θα λειτουργεί συμπληρωματικά στα ήδη υπάρχοντα εποπτικά εργαλεία, ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη της Επ. Κεφαλαιαγοράς και της ΤτΕ λειτουργώντας ως πελάτες θα ελέγχουν επιτόπου την συμπεριφορά των εταιρειών που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες, των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών ως προς την τήρηση της νομοθεσίας.
Θα ελέγχουν για παράδειγμα την ορθή ενημέρωση των συναλλασσόμενων, το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών, την ύπαρξη κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, την τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών κ.α..
Σημειώνεται ότι η διαδικασία του mystery shopping εφαρμόζεται ήδη σε άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ (π.χ. Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία) καθώς και από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (EBA), την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA).
Προστασία των επενδυτών στα κρυπτοστοιχεία
Σε συνέχεια των ρυθμίσεων του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2024/1114 για τις αγορές κρυπτοστοιχείων, που τέθηκε ήδη σε ισχύ στις 30 Δεκεμβρίου 2024, το σχέδιο νόμου προβλέπει επιπλέον ρυθμίσεις όπως:
- Ορίζονται ως αρμόδιες εποπτικές αρχές κατά περίπτωση η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή η Τράπεζα της Ελλάδος για τα κρυπτονομίσματα και τα κρυπτοστοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που είναι συνδεδεμένα με συνάλλαγμα ή άλλο περιουσιακό στοιχείο.
- Εντάσσεται ποινική διάταξη για παροχή υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων χωρίς την προβλεπόμενη άδεια: φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους ή χρηματική ποινή ή και τα δύο.
- Προβλέπονται οι αρμοδιότητες των εποπτικών αρχών, καθώς και τα διοικητικά μέτρα και κυρώσεις για παραβίαση της νομοθεσίας για τα κρυπτοστοιχεία (χρηματικά πρόστιμα, ανάκληση άδειας κ.α.). Ειδικότερα οι κυρώσεις είναι:
1. Για φυσικά και νομικά πρόσωπα:
α) δημόσια ανακοίνωση που υποδεικνύει το υπαίτιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο και τη φύση της παράβασης,
β) εντολή προς το υπαίτιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο για παύση της παραβατικής συμπεριφοράς και αποφυγή της επανάληψής της,
γ) χρηματικό πρόστιμο έως το διπλάσιο του ποσού του οφέλους που αποκομίστηκε ή της ζημίας που αποφεύχθηκε λόγω της παράβασης, εφόσον το όφελος ή η ζημία μπορούν να προσδιοριστούν, ακόμη και αν αυτό υπερβαίνει τα ανώτατα ποσά,
δ) σε περίπτωση φυσικού προσώπου χρηματικό πρόστιμο ύψους έως 700.000 ευρώ.
2. Ιδίως για νομικά πρόσωπα προβλέπονται πρόστιμα έως 5 εκατ. ευρώ, ή ποσοστό από 3-12% του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών ανάλογα με την ένταση της παράβασης και επιπλέον:
α) αποστέρηση των κερδών που αποκομίστηκαν ή των ζημιών που αποφεύχθηκαν λόγω της παράβασης, στον βαθμό που αυτά μπορούν να προσδιοριστούν,
β) ανάκληση ή αναστολή, ολική ή μερική, της άδειας παρόχου υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων,
γ) προσωρινή απαγόρευση μέχρι 6 μηνών και σε περίπτωση υποτροπής απαγόρευση διάρκειας τουλάχιστον 10 σε βάρος μέλους του διοικητικού οργάνου του παρόχου υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων ή κάθε άλλου υπαίτιου για την παράβαση φυσικού προσώπου, να ασκεί διοικητικά καθήκοντα στους παρόχους υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων,
δ) προσωρινή απαγόρευση διενέργειας συναλλαγών για ίδιο λογαριασμό επί κρυπτοστοιχείων σε βάρος μέλους του διοικητικού οργάνου παρόχου υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων ή κάθε άλλου υπαίτιου για την παράβαση φυσικού προσώπου.
- Θεσπίζονται διατάξεις για τις διαφημίσεις κρυπτοστοιχείων με στόχο την προστασία του επενδυτικού κοινού. Συγκεκριμένα, οι διαφημίσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν σαφή πληροφόρηση, να μην αποκρύπτουν σημαντικές πληροφορίες για τη λήψη απόφασης, να περιέχουν παράλληλα με τα οφέλη και επαρκή ενημέρωση για το ρίσκο καθώς και σαφή προειδοποίηση για τους κινδύνους όπως και για το ότι οι απώλειες δεν καλύπτονται από ταμεία εγγυήσεων ή συστήματα κάλυψης επενδυτών.
Επιπλέον εντός του 2025, θα προωθηθεί και ειδικότερο νομοθετικό πλαίσιο για τη φορολόγηση των κρυπτοστοιχείων.
Ο κ. Χατζηδάκης χαρακτήρισε το νομοσχέδιο εξαιρετικά τεχνικό αλλά σημαντικό, ως εργαλείο ανάπτυξης της οικονομίας. Διευκρίνισε, ωστόσο, πως δεδομένου ότι το Χρηματιστήριο μπορεί, είτε να ακολουθήσει τις διεθνείς αγορές, είτε τη δική του, αυτόνομη πορεία, η κυβέρνηση δεν το χρησιμοποιεί για να βγάζει συμπεράσματα για την πορεία της οικονομίας. Σημείωσε, ωστόσο, ότι από το 2019 που ανέλαβε η παρούσα κυβέρνηση το Χρηματιστήριο Αθηνών έχει ανέβει 73%, κάτι που «δεν επιχειρούμε να κεφαλαιοποιήσουμε πολιτικά».
