Νέο ιστορικό υψηλό κατέγραψαν οι αμυντικές δαπάνες σε παγκόσμια κλίμακα το 2024, καθώς οι πολεμικές ιαχές και τα ανοιχτά μέτωπα συγκρούσεων σε πολλές περιοχές της Γης, ώθησαν τις κυβερνήσεις να επενδύσουν συνολικά 2,46 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS).
Το διεθνές think tank επικεντρώνεται και στα ποσά που ξόδεψε η Ελλάδα σε αμυντικές δαπάνες για το ΝΑΤΟ από το 2008 μέχρι το 2024. Οι αθροιστικές ελληνικές αμυντικές δαπάνες για την τελευταία 16ετία αγγίζουν τα 116,28 δισ. δολάρια ή σχεδόν 112 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατανομή στη διάρκεια των 16 ετών, καθώς τη διετία 2008 - 2009 υπήρξαν σημαντικές επενδύσεις, ωστόσο στα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης άρχισαν να μειώνονται αισθητά. Χαρακτηριστικά, η περίοδος 2015 με 2020, όμως έκτοτε ο ρυθμός σχεδόν διπλασιάστηκε.
Η ακτινογραφία των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας για το ΝΑΤΟ σύμφωνα με το report είναι η ακόλουθη:
- 2008: 10,1 δισ. δολάρια
- 2009: 10,2 δισ. δολάρια
- 2010: 9,86 δισ. δολάρια
- 2011: 8,52 δισ. δολάρια
- 2012: 6,68 δισ. δολάρια
- 2013: 5,90 δισ. δολάρια
- 2014: 5,69 δισ. δολάρια
- 2015: 4,73 δισ. δολάρια
- 2016: 4,60 δισ. δολάρια
- 2017: 4,73 δισ. δολάρια
- 2018: 4,86 δισ. δολάρια
- 2019: 4,81 δισ. δολάρια
- 2020: 4,98 δισ. δολάρια
- 2021: 7,69 δισ. δολάρια
- 2022: 7,85 δισ. δολάρια
- 2023: 7,31 δισ. δολάρια
- 2024: 7,77 δισ. δολάρια
Σε διεθνές επίπεδο, η άνοδος προήλθε από την επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας και τις οξυμένες απειλές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, όπως και ορισμένες βασικές ασιατικές χώρες.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11,7% σε πραγματικούς όρους φτάνοντας τα 457 δισ. δολάρια, με το 2024 να σηματοδοτεί τη δέκατη συνεχή χρονιά ανάπτυξης.
Το περιστατικό με την Ρωσία στην Κριμαία το 2014, αναζωογόνησε τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις των κρατών μελών του ΝΑΤΟ να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί αυξήθηκαν σημαντικά, με την Πολωνία, να γίνεται η 15η δύναμη σε δαπάνες παγκοσμίως το 2024, από 20η το 2022.
Παρ’ όλα αυτά, η ανάπτυξη στην Ευρώπη παρέμεινε πίσω από τις αυξήσεις στις συνολικές στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας, οι οποίες εκτινάχθηκαν κατά 41,9% σε πραγματικούς όρους και έφτασαν εκτιμώμενα 13,1 τρισ. ρούβλια (145,9 δισ. δολάρια).
Οι δαπάνες της Μόσχας το 2024 αντιπροσώπευαν το 6,7% του ΑΕΠ – υπερδιπλάσιες από τα έτη πριν την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Αντιστρόφως, η ανάπτυξη των δαπανών για άμυνα στις ΗΠΑ το 2024 παρέμεινε περιορισμένη.
Ωστόσο, η επανεκλογή του Τραμπ εντείνει την πίεση προς τα μέλη του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη να αυξήσουν τις δαπάνες τους για άμυνα. Τον Ιανουάριο, ο Τραμπ δήλωσε ότι το ελάχιστο επίπεδο δαπανών για τα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να αυξηθεί στο 5% του ΑΕΠ.
Αν τα ευρωπαϊκά μέλη της βορειοατλαντικής συμμαχίας διατηρήσουν το ρυθμό αύξησης του 2024, τότε οι δαπάνες για άμυνα θα φτάσουν το 3% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο σε 5 χρόνια και το 5% σε 10 χρόνια, αν και αυτό φαντάζει αδύνατο για τις περισσότερες οικονομίες, ελέω δημοσιονομικών πιέσεων.
Οι κύριες ανησυχίες στην Ευρώπη παραμένουν η βιωσιμότητα της πρόσφατης κούρσας εξοπλισμών, η σκοπιμότητα οποιωνδήποτε περαιτέρω αυξήσεων υπό το πρίσμα της επιθυμίας του Τραμπ και η πιθανότητα αποδυνάμωσης των αμυντικών δεσμεύσεων των ΗΠΑ λόγω της πολιτικής προστατευτισμού που υιοθέτησαν.
