Εντελώς διαφορετικό από την εποχή της ελληνικής κρίσης και ικανό να συμβάλει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, είναι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, δήλωσε χθες ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας στην εκδήλωση του Ελληνο-Iσραηλινού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Τεχνολογίας, με θέμα: «Ανάπτυξη και Ρόλος των Τραπεζών και Μεσοπρόθεσμες Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας».
Υπενθυμίζοντας ότι η κρίση στην ελληνική οικονομία ξεκίνησε ως κρίση δημόσιου χρέους και κατόπιν έγινε χρηματοπιστωτική κρίση, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στις άλλες χώρες της ευρωζώνης, και κάνοντας αναφορά στα «πέτρινα» χρόνια που πέρασε ο ελληνικός τραπεζικός τομέας, ο Διοικητής της ΤτΕ περιέγραψε τη σημερινή, ισχυρή εικόνα των ελληνικών τραπεζών.
Όπως είπε:
1) Σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), με σωρευτική μείωση κατά 93,5% (περίπου 100 δισ. ευρώ) από τον Μάρτιο του 2016. Κομβικό ρόλο είχε το πρόγραμμα “Ηρακλής”, που διευκόλυνε την πώληση “κόκκινων” δανείων άνω των 50 δισ. ευρώ μέσω της παροχής κρατικών εγγυήσεων στα υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας ομόλογα τιτλοποιήσεων δανείων. Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο δείκτης ΜΕΔ ανήλθε στο 4,6%, το χαμηλότερο επίπεδο από την ένταξη της Ελλάδος στο ευρώ, παραμένοντας όμως υψηλότερος από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (2,3%).
2) Η εξυγίανση των ισολογισμών, η αύξηση των επιτοκίων και η πιστωτική επέκταση από το 2022 και έπειτα, στήριξαν τα καθαρά έσοδα των ελληνικών τραπεζών. Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο διευρύνθηκε, κυρίως λόγω της ανατιμολόγησης δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ελληνικές τράπεζες αντλούν το 80% των λειτουργικών τους εσόδων από τόκους, έναντι 60% για τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ τα έσοδα από προμήθειες – παρά τις ευρέως διαδεδομένες ανακρίβειες που επικρατούν στον δημόσιο διάλογο – αποτελούν μόλις το 17%, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη και έναντι μέσου ποσοστού 29% στην ΕΕ.
3) Η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αύξησης του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου, που ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό αποδίδεται, αφενός, στο γεγονός ότι τα δάνεια στην Ελλάδα έχουν κατά κύριο λόγο κυμαινόμενα επιτόκια, επιτρέποντας την άμεση αφομοίωση των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ. Αφετέρου, η σχετικά περιορισμένη μετακύλιση των αυξήσεων στα επιτόκια καταθέσεων εξηγείται από την υψηλή ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος και τον υψηλό βαθμό συγκέντρωσής του, καθώς και από τη δομή της καταθετικής βάσης, όπου κυριαρχούν λογαριασμοί όψεως και ταμιευτηρίου με χαμηλά υπόλοιπα.
4) Επιπλέον, οι τράπεζες μείωσαν σημαντικά τα λειτουργικά τους έξοδα, επιτυγχάνοντας δείκτη κόστους προς έσοδα καλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ ο δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων (Return on Equity – ROE) ξεπερνά το 10%.
5) Η βελτίωση της κερδοφορίας και ενέργειες όπως η έκδοση κοινών μετοχών και άλλων τίτλων που προσμετρούνται στα εποπτικά ίδια κεφάλαια, καθώς και οι συνθετικές τιτλοποιήσεις, στήριξαν την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο μέσος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας ανήλθε σε 19,4%. Ωστόσο, η ποιότητα των κεφαλαίων παραμένει χαμηλή, με το ήμισυ των κοινών κεφαλαίων της κατηγορίας 1 (Common Equity Tier 1 –- CET1) να έχουν τη μορφή οριστικών και εκκαθαρισμένων φορολογικών απαιτήσεων (Deferred Tax Credit – DTC). Οι τράπεζες σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν μέρος της προσδοκώμενης υψηλής κερδοφορίας τους για την ταχύτερη απόσβεση των DTC σε περίπου 10 έτη, βελτιώνοντας την ποιότητα των κεφαλαίων.
6) Ταυτόχρονα, οι τράπεζες διαθέτουν άφθονη ρευστότητα, με εποπτικούς δείκτες άνω των ελάχιστων ορίων, λόγω της αύξησης των καταθέσεων τα τελευταία έτη και της πλήρους πρόσβασης στις αγορές, μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Ο μέσος δείκτης δανείων προς καταθέσεις παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και ο μέσος δείκτης κάλυψης ρευστότητας καταγράφει πολύ καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τις υποχρεωτικές εποπτικές απαιτήσεις, παρά τη μείωση της χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα (λόγω της αποπληρωμής πράξεων TLTRO).
7) Η αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) από το μετοχικό κεφάλαιο των σημαντικών τραπεζών, με την έλευση αξιόπιστων θεσμικών επενδυτών, ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2024 και αποτέλεσε κομβικό σημείο για το τραπεζικό σύστημα, σηματοδοτώντας την επάνοδό του στην κανονικότητα. Αυτό ενίσχυσε την πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων, προσέλκυσε επενδύσεις και διευκόλυνε τη χρηματοδότηση υγιών επενδυτικών σχεδίων, αναδεικνύοντας την εμπιστοσύνη των αγορών στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος. Ταυτόχρονα, η επιστροφή των σημαντικών τραπεζών σε αμιγώς ιδιωτικό ιδιοκτησιακό καθεστώς προσφέρει ευρύτερα οφέλη στην ελληνική οικονομία, διότι ενισχύει τη ρευστότητα και την αποτελεσματικότητα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και διανοίγει ευκαιρίες για άμεσες επενδύσεις στον ελληνικό τραπεζικό τομέα.
8) Τέλος, πρόσφατα επετεύχθη ουσιαστικά και η εξυγίανση των λιγότερο σημαντικών τραπεζών στην Ελλάδα, μέσω της συγχώνευσης των τραπεζών Αττικής και Παγκρήτιας, της ένταξής τους στο πρόγραμμα “Ηρακλής” και της κεφαλαιακής τους ενίσχυσης μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Η δημιουργία του λεγόμενου “Πέμπτου Πόλου” αφενός αντιμετώπισε αποτελεσματικά μια χρόνια εκκρεμότητα που απειλούσε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αφετέρου αποτελεί καταλύτη για την αύξηση του ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα και τη συνακόλουθη βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
