Σαρωτικές αλλαγές στον σχεδιασμό του ΕΣΠΑ 2021-2027 φέρνουν οι προτάσεις που παρουσίασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Οι Βρυξέλλες αλλάζουν τελείως το παιχνίδι, βάζοντας στις χρηματοδοτήσεις και τους μεγάλους ομίλους που μέχρι σήμερα είναι εκτός, ενώ προσφέρουν όχι μόνο την ευκαιρία αλλά και σημαντικά κίνητρα για να ανακατευθυνθούν χρήματα σε στρατηγικούς στόχους όπως η Στέγαση, η Τεχνολογία και η Άμυνα.
«Μένει να δούμε τι θα εφαρμοστεί και πώς, αλλά φαίνεται ότι θα αλλάξει ριζικά ο σχεδιασμός που έχουμε σήμερα για την υλοποίηση του ΕΣΠΑ», ανέφερε χαρακτηριστικά αρμόδιο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου σχολιάζοντας στο insider.gr τις ανακοινώσεις της Κομισιόν. Ξεκινώντας από τις επόμενες ημέρες, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα πιάσουν ξανά χαρτί και μολύβι για να δουν από την αρχή ένα-ένα τα έργα και τις δράσεις του ΕΣΠΑ, προκειμένου να υπολογιστούν αλλαγές που πρέπει να γίνουν.
Οι αλλαγές έρχονται στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της προγραμματικής περιόδου 2021-2027. Επηρεάζει σχεδόν το σύνολο των κονδυλίων για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη συνοχή καθώς μπορεί τυπικά να είμαστε στη μέση της προγραμματικής περιόδου, αλλά στην πράξη βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή, καθώς πανευρωπαϊκά η απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων κινείται σε μονοψήφια ποσοστά. Για την Ελλάδα, μιλάμε συνολικά για περίπου 26,2 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 20,9 δισ. ευρώ έρχονται από την ΕΕ και τα υπόλοιπα 5,3 δισ. ευρώ είναι εθνική συνεισφορά.
Οι πέντε προτεραιότητες
Η Κομισιόν, λοιπόν, καλεί τα κράτη-μέλη της ΕΕ να ανακατευθύνουν πόρους σε 5 βασικούς τομείς και συγκεκριμένα στην Ανταγωνιστικότητα, την Άμυνα, την Οικονομικά προσιτή Στέγαση, τη Διαχείριση Υδάτων και την Ενεργειακή Μετάβαση.
Και για το σκοπό αυτό, δίνει σημαντικά κίνητρα όπως η προχρηματοδότηση των επενδύσεων που θα φτάνει το 30% του προϋπολογισμού τους. Ακόμη οι επενδύσεις σε αυτούς τους πέντε τομείς θα μπορούν να λάβουν κοινοτική χρηματοδότηση ακόμη και για το 100% του κόστους τους, αντί για 70%-30% ή 80%-20% που ισχύει κανονικά.
ΕΣΠΑ για όπλα
Ιδιαίτερα σημαντική αλλαγή είναι ότι θα παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς κονδυλίων στην παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού και συστημάτων, πάντα με τα μπόνους της προχρηματοδότησης και της αυξημένης χρηματοδότησης.
Μάλιστα, η δυνατότητα αυτή δίνεται σε όλα τα επίπεδα, από τους πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ+) που κατευθύνονται στην εκπαίδευση προσωπικού, έως τα κονδύλια του Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του μηχανισμού Συνδέοντας την Ευρώπη για την ανάπτυξη υποδομών.
Επιδοτήσεις θα μπορούν να παίρνουν και τα επενδυτικά σχέδια των ιδιωτικών ομίλων στην Άμυνα, η οποία εντάσσεται στην πλατφόρμα των Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP Platform) μαζί με τις ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής, την καθαρή ενέργεια και τη βιοτεχνολογία.
Ανοίγει η πόρτα στους μεγάλους
Ακόμη, η Κομισιόν ανοίγει την πόρτα των κονδυλίων συνοχής και για τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, καθώς προτείνει να μην υπάρχουν περιορισμοί στο μέγεθος των επιχειρήσεων που επιτρέπεται να πάρουν επιδοτήσεις ειδικά στην Άμυνα αλλά και στις στρατηγικές τεχνολογίες, ενώ μέχρι σήμερα τα χρήματα κατευθύνονται αποκλειστικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Τα επόμενα βήματα
Οι προτάσεις της Κομισιόν θα πρέπει να εγκριθούν από το Ευρωκοινοβούλιο και τους αρχηγούς των κρατών-μελών της ΕΕ, όποτε δεν αποκλείεται -όπως συμβαίνει πολλές φορές στην ΕΕ- οι τελικές νέες ρυθμίσεις να έχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις από αυτές που παρουσιάστηκαν χθες. Σε κάθε περίπτωση αξιωματούχοι και στελέχη των Βρυξελλών τονίζουν πως τα πάντα θα είναι «εθελοντικά».
Από την πλευρά της χώρας μας, δεν υπάρχει ακόμη κάποια αντίδραση, καθώς όπως σημειώνουν αρμόδια στελέχη θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά οι παράμετροι και οι απειλές. Πάγια θέση της χώρας μας είναι, πάντως, πως δεν πρέπει να θυσιάζεται η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ενίσχυση των πιο φτωχών περιφερειών για να μειωθεί το χάσμα με τις πιο πλούσιες, στο βωμό των νέων αναγκών που φέρνουν οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι πολεμικές συγκρούσεις.
Αυτό εξάλλου, ήταν και ένα από τα βασικά μηνύματα που μετέφερε στη πρόσφατη σύνοδο της ΕΕ για τη Συνοχή, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης τονίζοντας μεταξύ άλλων πως η συνοχής της Ευρώπης «αποτελεί προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητά της, την αυτονομία της, την αμυντική της ικανότητα, τη συνεκτικότητα των κοινωνιών της και φυσικά για τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας».
