Η ελληνική τριπλή κρίση (χρέους, οικονομική και τραπεζική) που έπληξε τη χώρα μας το 2008 ξεχωρίζει ως μία από τις βαθύτερες και πιο παρατεταμένες οικονομικές κρίσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο, με τη συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ να είναι ανάλογη στην κλίμακα με αυτήν της Μεγάλης Ύφεσης (1929-1933) των ΗΠΑ, όπως αποτυπώνεται και στο παρακάτω γράφημα που περιλαμβάνεται στην τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Ενώ η Ισπανία και η Πορτογαλία αντιμετώπισαν παρόμοιες κρίσεις - χαρακτηριζόμενες από προβλήματα δημόσιου χρέους, προγράμματα οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ και μέτρα λιτότητας - η ελληνική κρίση ήταν σχεδόν πέντε φορές βαθύτερη και διήρκεσε σημαντικά περισσότερο.
Η κατάρρευση των επενδύσεων
Ενα μεγάλο μέρος της κρίσης οφείλεται στις σημαντικές κεφαλαιακές απώλειες και την αλληλοεξαρτώμενη πτώση της παραγωγικότητας που αντιμετώπισε η ελληνική οικονομία - λόγω της κατάρρευσης των επενδύσεων - μέσα στην κρίση.
Όπως σημειώνει η ανάλυση του Γραφείου, σε μία οποιαδήποτε οικονομία, το ύψος των συνολικών επενδύσεων πρέπει να είναι τέτοιο ώστε όχι μόνο να επαρκεί να καλύψει την απόσβεση του υπάρχοντος κεφαλαίου, αλλά να «περισσεύει» ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει και νέο κεφάλαιο. Μέσα στην κρίση οι συνολικές επενδύσεις κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην επαρκούν να δημιουργήσουν νέο κεφάλαιο αλλά και να μην μπορούν να καλύψουν ούτε την απόσβεση του υπάρχοντος κεφαλαίου.
Παρότι από το 2017 και μετά η κατάρρευση των επενδύσεων ανακόπηκε, και από το 2020 άρχισαν να αυξάνονται σημαντικά, μόλις το 2022 κατάφεραν να καλύψουν τις αποσβέσεις του υπάρχοντος κεφαλαίου. Η ραγδαία πτώση των επενδύσεων και οι συνεπακόλουθες κεφαλαιακές απώλειες της ελληνικής οικονομίας μέσα στην κρίση, η σταθεροποίησή τους κατά την περίοδο 2017-2020, καθώς και η σημαντική αύξηση της περιόδου 2021-2024, αποτυπώνονται στο παρακάτω γράφημα.
Στο ίδιο γράφημα αναλύονται επίσης δύο σενάρια προσομοίωσης.
Αν οι επενδύσεις συνεχίζουν να αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό 6,6% όπως συμβαίνει την περίοδο 2017-2024 το κεφαλαιακό απόθεμα της οικονομίας θα επιστρέψει στο απόθεμα του 2007 έως το 2029 και θα φτάσει στο ιστορικό υψηλό του 2010 έως το 2030 (το σενάριο 1 – αποτυπώνεται με τις κόκκινες διάστικτες γραμμές στο γράφημα)
Όμως αν οι επενδύσεις αυξάνονται με έναν ηπιότερο ρυθμό του 4% ετησίως, που θα ήταν ο ρυθμός αύξησης χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης ετησίως (σενάριο 2 - πορτοκαλί διακεκομμένες γραμμές) το κεφαλαιακό απόθεμα δεν θα επιστρέψει στο επίπεδο του 2007 πριν από το 2035 και θα φτάσει το σημείο αναφοράς του 2010 το 2036.
«Αυτό υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της χρηματοδότησης της ΕΕ στην επιτάχυνση των επενδύσεων και τονίζει την πρόκληση της διατήρησης ισχυρής ανάπτυξης όταν πάψουν να υφίστανται αυτοί οι πόροι», αναφέρεται στην έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
