20 σχεδόν χρόνια από την πολιτική αλλαγή που έφερε ο Ούγκο Τσάβες και 4 χρόνια από τις κυρώσεις που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ, η Βενεζουέλα επιστρέφει στο διεθνές παιχνίδι επιδιώκοντας μια νέα συμφωνία με τις ΗΠΑ. Τουλάχιστον, αυτό διαφαίνεται από τα λόγια του Προέδρου της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο πρακτορείο Bloomberg.
Η βασική θέση του Μαδούρο είναι ότι ο κόσμος έχει αλλάξει και πλέον δεν ορίζεται μόνο από τις ΗΠΑ, ως υπερδύναμη. Η πολυπολικότητα, όπως λέγεται, εκφράζεται από την Κίνα και τις υπόλοιπες αναδυόμενες δυνάμεις των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και Νότια Αφρική). Σε αυτόν τον πολυπολικό κόσμο, η Βενεζουέλα -σύμφωνα πάντα με τον Μαδούρο- δε νιώθει απομονωμένη από σύμμαχες χώρες, αλλά περιορίζεται από τις αγορές. Άρα μιλάμε για άλλου είδους απομόνωση.
Η νέα σελίδα στις σχέσεις ΗΠΑ-Βενεζουέλας
Ο Μαδούρο επέλεξε προσεκτικά να διατυπώσει τη νέα κατάσταση στις ΗΠΑ. Θεωρεί ότι οι πολιτικές Τραμπ απέναντι στη Βενεζουέλα ήταν απάνθρωπες και παράλογες και έχουν αφήσει αρνητική παρακαταθήκη. Η πλευρά Μπάιντεν ακόμα δεν έχει κάνει κάποια κίνηση αποκατάστασης, αλλά, η διαφαινόμενη στρατηγική του Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική και οι δηλώσεις που έχουν γίνει από εκπροσώπους του Λευκού Οίκου αφήνουν ένα παράθυρο αισιοδοξίας.
Το «πείραμα Γκουαϊδό» απέτυχε
Το βασικό ζήτημα για τις ΗΠΑ είναι να καταλάβουν ότι η πολιτική Τραμπ με τις κυρώσεις και την πίεση να αναλάβει ως Πρόεδρος ο Χουάν Γκουαϊδό, απέτυχε. Για την ακρίβεια έχει γυρίσει εντελώς μπούμερανγκ, από τη στιγμή που ο Γκουαϊδό στις 18 Ιουνίου, σε συνέντευξη του στο ίδιο μέσο, δήλωσε ότι επιθυμεί και ο ίδιος να μπει η χώρα σε μια νέα συμφωνία με τις ΗΠΑ και ότι θα πρέπει η αντιπολίτευση να βάλει τον Μαδούρο σε τροχιά συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Μάλιστα, συνέχισε λέγοντας ότι δεν πρέπει να χαλαρώσουν οι κυρώσεις από την πλευρά των ΗΠΑ, γιατί αυτό θα ληφθεί ως χάρη από το δικτατορικό καθεστώς της Βενεζουέλας. Συνεπώς, είναι ο ίδιος ο Γκουαϊδό που παραδέχεται ότι η κυβέρνηση της Βενεζουέλας είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ, κάτι που επιβεβαιώνει και ο ίδιος ο Μαδούρο.
Ο Μαδούρο ζητά ξεκάθαρα συμφωνία – θα την πετύχει;
Η πρόταση Μαδούρο περιλαμβάνει μια επαναφορά στο στάτους κβο των σχέσεων των δύο χωρών, όπως ήταν κατά τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησης Ομπάμα, όπου υπήρχε διαρκής επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών. Διαφαίνεται ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει προσφέροντας δύο σημαντικά «δώρα» προς τις ΗΠΑ: α) διαφανείς εκλογές τον Νοέμβριο του 2021 και β) επαναφορά των οικονομικών συναλλαγών και των εξωτερικών επνεδύσεων στον τομέα του πετρελαίου. Κι αν για το πρώτο βήμα, υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το πώς μπορεί να διασταυρωθεί η εγκυρότητα και η διαφάνεια των εκλογών και με ποιον τρόπο αυτές θα συμβάλλουν στην καλυτέρευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, το οικονομικό σκέλος είναι που μετράει πολύ περισσότερο.
Ο τσαβισμός, το καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα, βασίστηκε εν πολλοίς, στην ανεξαρτησία της χώρας από τις αμερικάνικες πετρελαϊκές εταιρείες. Η πιο γνωστή περίπτωση αφορά την εκδίωξη της ExxonMobil, από την περίφημη πετρελαϊκή ζώνη του Ορινόκου, το 2007. Στις ΗΠΑ, αυτή η κίνηση θεωρήθηκε παράνομη και η ExxonMobil θεωρεί ότι της οφείλεται αποζημίωση από τη Βενεζουέλα ύψους 12 δισ. δολαρίων. Για την ώρα, το Διεθνές Κέντρο Διακανονισμού Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) και η Παγκόσμια Τράπεζα, αναθεώρησαν την απαίτηση της ExxonMobil και αποφάσισαν ότι με βάση τη διακύμανση των τιμών του πετρελαίου από το 2007 ως σήμερα, το ποσό αποζημίωσης που δικαιούται η ExxonMobil είναι 1,6 δισ. δολάρια. Η απόφαση αυτή, η οποία θεωρήθηκε νίκη από την πλευρά της Βενεζουέλας, εντάσσεται σε μια κίνηση που θεωρείται προάγγελος της γενικότερης συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Μάλιστα, με βάση το γεγονός ότι για την ίδια υπόθεση, το Καράκας είχε πληρώσει σχεδόν 1 δισ. δολάρια το 2012, τα οποία έχει αναγνωρίσει το ICSID, το τελικό ποσό είναι σημαντικά μικρό.
Τελικά, ο Μαδούρο προσβλέπει σε μια επαναφορά της Βενεζουέλας στο διεθνές παιχνίδι χρησιμοποιώντας το momentum της περιόδου, που σχετίζεται με την ανάγκη διεθνών αποθεμάτων πετρελαίου. Η περίπτωση του αγωγού Colonial Pipeline φαίνεται ότι του έδωσε ένα πολύτιμο μάθημα και έτσι αναμένεται να κάνει ένα σημαντικό βήμα πίσω από τις αρχές του «τσαβισμού». Το ερώτημα, πλέον, είναι αν αυτό το βήμα είναι επαρκές για μια νέα ισορροπία στις σχέσεις ΗΠΑ-Βενεζουέλας και πώς θα αντιδράσει σε αυτό η κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία "πατώντας" ξανά στο πετρέλαιο της Βενεζουέλας θα ισχυροποιηθεί ξανά στην περιοχή αλλά και στον διεθνή ανταγωνισμό.
