H Autobahn είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό δίκτυο αυτοκινητοδρόμων. Eίναι μια απόδειξη της γερμανικής μηχανικής και μίας πολιτιστικής εικόνας που έχει διαμορφώσει τις σύγχρονες αντιλήψεις για την κινητικότητα.
Η Autobahn έχει εμπνεύσει τη φαντασία καθώς οι περισσότεροι έχουν συνδέσει τη λέξη με την «χωρίς όριο ταχύτητα». Ο γερμανικός αυτοκινητόδρομος μοιάζει με ένα σχεδόν μυθικό τέρας, μια «φιδίσια» χώρα με πολλαπλές λωρίδες, όπου οι ορέξεις των petrolheads οργιάζουν. Καμία χώρα δεν έχει τόση εμμονή με την οδήγηση όσο η Γερμανία, ούτε και καμία άλλη χώρα επιτρέπει ταχύτητες έως και 400 χιλιόμετρα σε δημόσιο δρόμο…
ΟΚ, ο παραπάνω Τσέχος εκατομμυριούχος το παράκανε όταν στις αρχές του 2022 παραπάτησε το γκάζι και γλύτωσε στο τσακ δύο χρόνια φυλάκισης από τους γερμανούς εισαγγελείς που τελικά αποφάσισαν να μην απαγγείλουν κατηγορίες εναντίον του…
Είναι γεγονός πως ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό. Ένας δημόσιος δρόμος, όπου μπορεί κανείς να βγει στην αριστερή λουρίδα και να δοκιμάσει την ιπποδύναμη του αυτοκινήτου του. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε μία πίστα αγώνων σε όλο τον κόσμο που να επιτρέπει στα τυπικά αυτοκίνητα παραγωγής, να φτάσουν τέτοιες ταχύτητες. Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Η ιστορία
Για πολλά χρόνια η Autobahn έχει συνδεθεί με τους Ναζί, με πολλούς να ταυτίζουν την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου, ως ένα εθνικιστικά και ιδεολογικά φορτισμένο έργο, το οποίο αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο της ναζιστικής προπαγάνδας.
Πρόσφατο δημοσίευμα ωστόσο της Deutsche Welle ανασκευάζει τη παγιωμένη αντίληψη ότι η Autobahn αποτελεί δημιούργημα του Χίτλερ. Η κατασκευή της είχε ξεκινήσει πριν την άνοδο των Ναζί στην εξουσία και στην πορεία επεκτάθηκε για συμβολικούς, όσο και για στρατηγικούς λόγους, αφού συνέβαλαν στην ταχύτερη μεταφορά στρατευμάτων προς τα μέτωπα του Β΄Παγκοσμίου. Οι Ναζί είχαν αρπάξει την ιδέα ενός εθνικού δικτύου αυτοκινητοδρόμων, μετατρέποντάς το σε ένα έργο γοήτρου που θα απέπνεε μία σημαντική τεχνολογική και πολιτική γοητεία. Φυσικά, ο Χίτλερ θεωρούσε τον αυτοκινητόδρομο ως κρίσιμο για έναν μόνο σκοπό: την εδαφική επέκταση της Γερμανίας.
Με την επωνυμία «Οι δρόμοι του Αδόλφου Χίτλερ», το έργο των autobahn εξυπηρετούσε τόσο στρατιωτικούς σκοπούς όσο και εκσυγχρονισμό των μεταφορών, παρέχοντας παράλληλα δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και συμβολίζοντας τη δύναμη του ναζιστικού κόμματος. Ο Χίτλερ είχε δώσει εντολή να κατασκευάζονται συνολικά 1000 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων κάθε χρόνο, κάτι που με τους τότε υπολογισμούς θα δημιουργούσαν τουλάχιστον 600.000 θέσεις εργασίας και θα μείωναν σημαντικά την υψηλή ανεργία. Ωστόσο αυτές δεν ξεπέρασαν ποτέ τις 120.000, ενώ μέχρι τη στιγμή που τα έργα πάγωσαν το 1941 λόγω του πολέμου, είχαν κατασκευαστεί μόλις 3.820 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων.
Μετά τον πόλεμο και με την ταχύτατη ανάπτυξη του αυτοκίνητου, το mobility πέρασε σε άλλο επίπεδο, με την autobahn να συμβολίζει τη λαχτάρα για έναν καινούργιο, αλώβητο κόσμο, ένα μέσο για να ξεφύγεις από τις κατεστραμμένες πόλεις του πολέμου και να βρεις την ελευθερία – στον αυτοκινητόδρομο.
Ταχύτητα και… μποτιλιάρισμα
Για πολλούς Γερμανούς που χρησιμοποιούν την autobahn, ο όρος «Freie Fahrt», «Free Ride», κοινώς ελεύθερη οδήγηση, περιείχε ένα αίσθημα απελευθερωμένης κινητικότητας και αυτοέκφρασης. Το ζήτημα του ορίου ταχύτητας, ένα ιδιαίτερα λεπτό ιδεολογικά ζήτημα, χωρίζει τη Γερμανία σε δύο στρατόπεδα.
Πρόσφατη έρευνα στην πλατφόρμα Autoscout24, έδειξε ότι το 53% των ερωτηθέντων, είναι υπέρ του ορίου ταχύτητας, κάτι που υποστηρίζουν και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD), οι Πράσινοι και η Αριστερά. Αντίθετοι στην εφαρμογή ορίου ταχύτητας στους αυτοκινητοδρόμους, είναι η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU), το ακροδεξιό AfD και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP). Όπως λέγεται, το παραδοσιακό ισχυρό λόμπι των οδηγών στην Γερμανία, καταφέρνει κάθε φορά να επηρεάζει τις συζητήσεις για τα όρια ταχύτητας σε κάθε νέα νομοθετική περίοδο και να μην αφήνει τις «πράσινες ανησυχίες» και τις φιλικές παρεμβάσεις προς το περιβάλλον να βάλουν στοπ στις ταχύτητες.
Η «συνιστώμενη ταχύτητα» των 130 χιλιομέτρων την ώρα, που εισήχθη επίσημα το 1978, μοιάζει να έχει πλέον συμβολική σημασία, αφού περίπου στο 70% της Autobahn, μπορεί κανείς να τρέξει όσο γρήγορα θέλει, όπως στο τμήμα Α4, μεταξύ Κολωνίας και Φρανκφούρτης.
«Όσο γρήγορα κι αν οδηγείς στη Γερμανία, κάποιος οδηγεί πιο γρήγορα από εσένα», είπε κάποτε ο διάσημος ηθοποιός Τομ Χανκς στην εκπομπή Late Show με τον Ντέιβιντ Λέτερμαν. «Όταν ένα άλλο αυτοκίνητο σε προσπερνά ενώ εσύ οδηγείς τόσο γρήγορα όσο επιτρέπει η φυσική... μια αστραπή περνάει από μπροστά σου. Μερικές φορές είναι μια κόκκινη αστραπή, μερικές φορές είναι λευκή».
Ωστόσο, δεν ισχύει ότι η Autobahn είναι ένα μέρος όπου κανείς… γκαζώνει ελεύθερα και συμπεριφέρεται σαν άμυαλο παιδαρέλι, αφού ο αυτοκινητόδρομος ρυθμίζεται από αυστηρούς νόμους που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα. Αν και είναι διάσημο για περιοχές χωρίς περιορισμούς ταχύτητας, τα όρια ταχύτητας ισχύουν ειδικά σε αστικές περιοχές ή ζώνες κατασκευής. Επίσης, έχει σχεδιαστεί με αυστηρά πρότυπα ασφαλείας, όπως χαρακτηριστικές απαλές στροφές και φυσικά φαρδιές λωρίδες κυκλοφορίας.
Και μπορεί ο μύθος της Autobahn να κάνει ανθρώπους να ταξιδεύουν από την… Δανία για να νιώσουν την αίσθηση της ελευθερίας στον αυτοκινητόδρομο, ωστόσο μία πρόσφατη μελέτη του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτο (IW), έδειξε ότι οι Γερμανοί ή γενικότεροι οι χρήστες των Autobahn, είναι πολύ πιο συντηρητικοί απ’ όσο φανταζόμασταν και απ’ όσο τους δίνει τη δυνατότητα η νομοθεσία στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους.
Χρησιμοποιώντας σημεία μέτρησης στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, η μελέτη έδειξε πως η μέση ταχύτητα που κινούνταν τα αυτοκίνητα ήταν 113,5 χλμ./ώρα, μια ιδιαιτέρως φειδωλή προσέγγιση της πραγματικότητας στις Autobahn. Συγκεκριμένα, το 83% οδηγούσε πιο αργά από 13 χλμ./ώρα, ενώ μόλις το 1% οδήγησε ταχύτερα από 160 χιλιόμετρα την ώρα, μόνο στα σημεία όπου επιτρέπονταν υψηλότερες ταχύτητες. Η μέση ταχύτητα το 2022 ήταν 115,2 χλμ./ώρα και το 2021 116,5 χλμ./ώρα, δηλαδή οι Γερμανοί οδηγούν ολοένα και πιο αργά…
Μάλιστα, ο αυτοκινητόδρομος έχει γίνει ένα πιο ασφαλές μέρος για οδήγηση. Από τότε που σημειώθηκε ο υψηλότερος αριθμός θανάτων στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αυτός έχει πλέον μειωθεί κατά 75% το χρόνο. Είναι πολλοί που επισημαίνουν πως και να θέλει να τρέξει κανείς είναι δύσκολο από την υπερφόρτωση της κυκλοφορίας από τα έργα οδοποιίας που πραγματοποιούνται. Η Autobahn εκτείνεται σε πάνω από 13.000 χιλιόμετρα και είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πυκνότερα δίκτυα αυτοκινητοδρόμων στον κόσμο. Χρησιμεύει ως κρίσιμη αρτηρία για το ευρωπαϊκό εμπόριο, διευκολύνοντας την αποτελεσματική διακίνηση αγαθών σε ολόκληρη την ήπειρο. Το δίκτυό της ωστόσο επεκτείνεται διαρκώς, ιδιαίτερα προς τα Ανατολικά, και χρειάζεται τεράστια συντήρηση. Έχει υπολογιστεί πως τουλάχιστον 4.000 από τις 40.000 γέφυρες χρειάζονται επειγόντως ανακατασκευή, κάτι που σημαίνει… εμπόδια.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Allgemeiner Deutscher Automobilclub, πάνω από 700.000 μποτιλιαρίσματα μπλόκαραν τους γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους το 2019, με το συνολικό τους μήκος να ξεπερνάει τα 1,4 εκατομμύρια χιλιόμετρα και να μεταφράζονται σε 520.000 ώρες ταλαιπωρίας για τους οδηγούς.
Ανεξαρτήτως πως θα την βρει το μέλλον, η Autobahn παραμένει ένα πολιτιστικό σύμβολο που έχει εμπνεύσει από το θρυλικό ομώνυμο τραγούδι των Kraftwerk μέχρι θεατρικά έργα και η φήμη της παραμένει αντάξια του Τείχους του Βερολίνου και της Πύλης του Βρανδεμβούργου, με τους petrolheads να συνεχίζουν φανατικά να υποστηρίζουν τον «speed tourism» της Autobahn και να γκαζώνουν δίχως αύριο...
