H 21η Ιουλίου ήταν μια ημέρα που οι εξελίξεις της πέρασαν «στα ψιλά» των διεθνών ειδήσεων. Ο πόλεμος κυρώσεων που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ εναντίον της Γερμανίας και της Ρωσίας για τον αγωγό Nord Stream ΙΙ ολοκληρώθηκε με οριστική ήττα των ΗΠΑ και της Ουκρανίας, αφού οι επίσημες κυρώσεις που είχαν τεθεί από πλευράς ΗΠΑ άρθηκαν χωρίς να γίνουν πολλές ανακοινώσεις. Αντιθέτως αυτό που ανακοινώθηκε ήταν η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας για την ολοκλήρωση του αγωγού και οι δικλείδες ασφαλείας που έθεσαν οι ΗΠΑ ώστε να μην απομονωθεί ενεργειακά η Ουκρανία. Στον απόηχο της επίσκεψης της Άνγκελα Μέρκελ στον Λευκό Οίκο, πρέπει να κριθεί ως απόλυτα επιτυχημένη η τακτική της Καγκελαρίου να «κλείσει την εκκρεμότητα» του Nord Stream II πριν παραδόσει την καγκελαρία. Την ίδια ημέρα (21 Ιουλίου) η Ρωσία ανακοίνωσε ότι μένουν μόλις 62 μίλια για να ολοκληρωθεί ο μεγαλύτερος παράκτιος αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου στον κόσμο.
Ποιος χρειαζόταν αυτόν τον αγωγό;
Σε όλη την πορεία κατασκευής του Nord Stream II υπήρξε η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι η Ρωσία χρειάζεται την κατασκευή του αγωγού για να εξασφαλίσει σταθερή ροή εσόδων και για να μεγαλώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε. Πάνω σε αυτή την αντίληψη -καθώς και στη στρατηγική των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας που διεξήχθη τα τελευταία πέντε χρόνια - στηρίχθηκε το μπλοκάρισμα του αγωγού από τις ΗΠΑ. Όπως έχουμε γράψει στο insider.gr, αυτή η αντίληψη δεν ήταν ορθή. Η Ρωσία γεωπολιτικά κοιτάζει προς την ανάδυση μιας Ευρασιατικής ηγεμονικής δύναμης που θα έχει στην κορυφή την Κίνα. Θα μπορούσε λοιπόν να αυξήσει την πώληση φυσικού αερίου στην Κίνα και να κερδίσει όσα θα κέρδιζε από τον Nord Stream II.
Στην πραγματικότητα, η Γερμανία είναι αυτή που πίεσε για την ολοκλήρωση του αγωγού γιατί ως η βασική οικονομική δύναμη της ΕΕ, χρειάζεται τον αγωγό και το αέριο που διέρχεται από αυτόν. Η Γερμανία "έπεσε στην ανάγκη" της Ρωσίας επειδή την προηγούμενη δεκαετία, η ενεργειακή πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ μείωσε την ενεργειακή δυναμική της χώρας και αύξησε την ανάγκη εξάρτησής της από το φυσικό αέριο. Θυμίζουμε ότι μετά τα γεγονότα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας το 2011, η Γερμανία έκλεισε το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας που είχε και στράφηκε στο φυσικό αέριο για να κρατήσει τις ήδη υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από περαιτέρω άνοδο.
Η Γερμανία κερδίζει, η Ουκρανία χάνει
Ένα από τα σημεία τριβής για τον αγωγό Nord Stream II ήταν η χρήση του δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας και το γεγονός ότι ο νέος αγωγός θα παρακάμψει τους παλιούς που διέρχονται από την Ουκρανία. Η Ρωσία κερδίζει από αυτή την εξέλιξη γιατί οι σχέσεις της με την Ουκρανία δεν είναι καλές μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, το 2014. Όμως και πάλι η Γερμανία αποκομίζει μεγαλύτερο όφελος. Επειδή οι υποδομές στην Ουκρανία δεν είναι σε καλή κατάσταση και δεν μπορεί η Ουκρανία να τις ανανεώσει, βρίσκεται στο έλεος των ΗΠΑ. Αυτή η διελκυστίνδα δίνει χώρο στις ΗΠΑ πάνω στις "στρόφιγγες" του φυσικού αερίου στην Ε.Ε. Η Γερμανία με αυτόν τον τρόπο κερδίζει μεγαλύτερη ευελιξία από ότι πριν, ότι θα συνεχίσει να ρέει απρόσκοπτα το αέριο στο έδαφός της.
Το αποτέλεσμα ήταν η Γερμανία πρότεινε στις ΗΠΑ να προσπαθήσουν από κοινού να διασφαλίσουν ότι η Ουκρανία θα συνεχίσει να λαμβάνει περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια τέλη διαμετακόμισης, τα οποία θα πληρώνει η Ρωσία βάσει της τρέχουσας συμφωνίας της με την Ουκρανία, η οποία ισχύει έως το 2024. Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ θα κρατήσουν το προνόμιο της επιβολής μελλοντικών κυρώσεων στον αγωγό σε περίπτωση ενεργειών που θα θεωρηθούν ότι αντιπροσωπεύουν τον ενεργειακό καταναγκασμό της Ρωσίας.
Η Ουκρανία χάνει γιατί στην πραγματικότητα δεν μπορεί κανείς να εξασφαλίσει ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να πληρώνει τα διαμετακομιστικά τέλη και επίσης όπως έδειξε το άμεσο παρελθόν οι κυρώσεις των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία δεν παράγουν κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα.
Και τώρα τι;
Οι ΗΠΑ δεν κέρδισαν τίποτα για αυτούς ή την Ουκρανία. Αυτό που θα κάνουν είναι να επενδύσουν από κοινού με τη Γερμανία στην ενίσχυση εταιρειών που θα αναπτύξουν ΑΠΕ, ηλιακή και αιολική ενέργεια, ως φύλλο συκής, για να μην αντιμετωπίσουν την ουκρανική δυσαρέσκεια για την εξέλιξη με τον Nord Stream II. Εφόσον αυτή τη στιγμή, ο Nord Stream ΙΙ είναι κατά 96% έτοιμο και οι δοκιμές του θα ξεκινήσουν τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο και μέχρι το τέλος του έτους θα έχει ξεκινήσει η μεταφορά φυσικού αερίου προς την Γερμανία.
Η πιο σημαντική εξέλιξη όμως αφορά τις συνομιλίες για την κατασκευή του Nord Stream ΙΙΙ. Στην πράξη πλέον δεν υπάρχει κάποιο εμπόδιο για την περαιτέρω εξέλιξη της ενεργειακής διασύνδεσης Ρωσίας - Γερμανίας. Η Γερμανία θα αυξήσει τις ανάγκες της σε ενέργεια, καθώς προσπαθεί να επιβάλλει τη μεταβολή προς την «πράσινη ενέργεια» και την απεξάρτηση από τον άνθρακα. Αν δεν υπάρξουν γεωπολιτικές ανατροπές στην ισορροπία ισχύος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, η ενεργειακή σύνδεση με τη Γερμανία δεν θα μπορέσει να διαταραχθεί. Επιπρόσθετα, η ενίσχυση των σχέσεων Ρωσίας - Γερμανία θα σημάνει και ένα διαρκές «αγκάθι» στη σχέση ΗΠΑ-Ε.Ε. γιατί η ατμομηχανή της Ε.Ε. θα συνομιλεί ανοιχτά και ευνοϊκά με έναν βασικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ.
