Η Ευρωπαϊκή Ένωση πήρε την πρωτοβουλία να καταρτίσει μια σειρά από προτάσεις που σκοπό έχουν να «λύσουν» το θέμα που έχει προκύψει στη Β. Ιρλανδία μετά το Brexit. Η συζήτηση αφορά το κατά πόσο το περίφημο Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο διέπει τις εμπορικές ροές μεταξύ της Βρετανίας, της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας κατά την περίοδο μετά το Brexit, θα επαναδιαπραγματευτεί ή όχι.
Έχουμε διαπραγμάτευση;
Για την Ε.Ε. είναι ζήτημα πολιτικού γοήτρου και τυπικότητας, να μην υπάρξει επίσημη πλήρης διαπραγμάτευση του Πρωτόκολλου της Ιρλανδίας. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η συμφωνία για το Brexit είναι ημιτελής (που είναι) και δείχνει πρόβλημα από την μεριά της Κομισιόν να κανονίσει τα του οίκου της.
Από την πλευρά του, ο Μπόρις Τζόνσον θα ήθελε μια δραστική λύση, όπως την κατάργηση του Πρωτόκολλου και την εφαρμογή μιας ειδικής διμερούς συμφωνίας με καλύτερους όρους, όμως αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να πιέσει τις καταστάσεις περισσότερο γιατί βρίσκεται στη μέση μιας ιδιαίτερης κρίσης.
Τι ρίχνει στο τραπέζι η Ε.Ε. και που ωφελεί τον Τζόνσον;
Η Ε.Ε. για να μην ακυρωθεί το Πρωτόκολλο (και άρα να συνεχίσει να φαίνεται ως ο οδηγός των εξελίξεων) θα προσφέρει στη Μ. Βρετανία μεγαλύτερη ευελιξία στη μεταφορά φαρμάκων προς τη Βόρεια Ιρλανδία και θα απλοποιήσει τόσο τις διαδικασίες επιθεώρησης τροφίμων, όσο και τους τελωνειακούς ελέγχους κατά την εισαγωγή και εξαγωγή προϊόντων στα σύνορα. Δίνει δηλαδή στη Μ. Βρετανία αυξημένη δυνατότητα στην περίφημη «μάχη των λουκάνικων», ενώ ταυτόχρονα κρατάει τον τελικό ελεγκτικό ρόλο για την ίδια.
Η Ε.Ε. επιλέγει στρατηγικά να ανοίξει τη συζήτηση τώρα, γιατί ο Τζόνσον μόλις έχει εξέλθει από το συνέδριο των Τόρις, όπου μεταξύ άλλων (χθες και σήμερα) τοποθετήθηκε για τη βρετανική οικονομία αναφέροντας τα εξής σημεία:
- Πρώτον, θέλει να κάνει τη βρετανική οικονομία να βασίζεται σε υψηλές αμοιβές και υψηλές δεξιότητες και όχι σε φθηνό εργατικό δυναμικό από την Ε.Ε. Για τον ίδιο η μετάβαση αυτή θα διαρκέσει περίπου μια δεκαετία για να ολοκληρωθεί.
- Δεύτερον, θα υπάρξουν κίνητρα για τις επιχειρήσεις ώστε να επενδύσουν σε υποδομές και εργαζόμενους στο Ηνωμένο Βασίλειο.
- Τρίτον, ότι θα χρειαστεί να λαμβάνονται συχνά βραχυπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης των συνεπειών της μεγάλης «αλλαγής παραδείγματος» στη βρετανική οικονομία
Συνεπώς, η πρόταση της Ε.Ε. φαίνεται να δίνει στον Τζόνοσον τα αναγκαία στοιχεία για να δείξει εσωτερικά ότι πέτυχε διαπραγμάτευση του Πρωτόκολλου, ταυτόχρονα να ξεμπλοκάρει το πραγματικό πρόβλημα με τη διασυνοριακή μεταφορά προϊόντων και τελικά να μπορέσει να κινηθεί πιο "άνετα" το επόμενο διάστημα.
Από την άλλη, η επιλογή αυτή έχει τις επιπτώσεις της, κυρίως στο στρατόπεδο του σκληρού Brexit, που θα κατηγορήσει τον Τζόνσον για επαμφοτερίζουσα συμπεριφορά, αλλά και στους οπαδούς του Bremain οι οποίοι θα βγουν πάλι μπροστά, λέγοντας ότι το Brexit τελικά απέτυχε.
Μπορεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 16;
Σε όλη τη διαπάλη με την Ε.Ε., ο Τζόνσον επικαλείται διαρκώς την ενεργοποίηση του άρθρου 16 του Πρωτοκόλλου, το οποίο δίνει σε κάθε πλευρά το δικαίωμα να αναστείλει τμήματα της συμφωνίας εάν προκαλεί «σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δυσκολίες». Σε αυτήν την περίπτωση, η Ε.Ε. θα είχε το δικαίωμα να λάβει αμοιβαία μέτρα για τη διασφάλιση της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς και αυτό θα μπορούσε να διαταράξει την ευρύτερη εμπορική σχέση μεταξύ των δύο πλευρών. Επιπλέον, η Ε.Ε. θα μπορούσε να αμφισβητήσει το δικαίωμα του Ηνωμένου Βασιλείου να επικαλεστεί το άρθρο 16 υπό τις τρέχουσες συνθήκες και θα μπορούσε να οδηγήσει την υπόθεση σε μια εκτεταμένη νομική διαμάχη.
Μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα, επίσης, θα υπάρξει συνάντηση μεταξύ ευρωπαίων και βρετανών αξιωματούχων, που θα συζητήσουν ένα ακόμα «καυτό» θέμα: το Γιβραλτάρ. Η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησαν τον Δεκέμβριο να μεταφέρουν τα σύνορα της ΕΕ στο λιμάνι και το αεροδρόμιο του Γιβραλτάρ για να αποφευχθεί η διακοπή της καθημερινής ροής εργαζομένων από και προς το έδαφος του Γιβραλτάρ (που ανήκει στην Αγγλία) από την Ισπανία. Βέβαια, το γεγονός ότι στα «νέα» σύνορα του Γιβραλτάρ υποχρεωτικά εμφανίζονται ισπανικές δυνάμεις ασφαλείας, δημιουργεί επιπλέον θέματα προς επίλυση.
Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη τη δυσκολία επίλυσης τόσων πολλών ζητημάτων στον ίδιο χρόνο, ο Τζόνσον θα αναγκαστεί να βάλει προτεραιότητες. Το αν θα προβάλλει την επίλυση της εσωτερικής κρίσης ή αν θα «χτίσει» για το μέλλον της βρετανικής οικονομίας μακριά από την Ε.Ε. είναι το βασικό στρατηγικό του πρόβλημα, το οποίο φαίνεται ότι δεν θα μπορέσει να λύσει χωρίς παραχωρήσεις απέναντι στην Ε.Ε.
