Οι προηγούμενοι μήνες ήταν μήνες κλιμάκωσης εντάσεων μεταξύ της Κομισιόν και της Πολωνίας. Αφορμή, η πρόσφατη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας στις 7 Οκτωβρίου, το οποίο έκρινε ότι ορισμένα άρθρα των Ευρωπαϊκών Συνθηκών είναι ασύμβατα με το Σύνταγμα της χώρας.
Μετά από τη συνεδρίαση της Τρίτης, στην οποία μίλησε, παρούσας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι, η Κομισιόν είχε διήμερη σύνοδο και την Παρασκευή. Μεταξύ των δύο συναντήσεων η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε διαφοροποιηθεί σημαντικά πράγμα που δείχνει ότι το «πολωνικό πρόβλημα» για την Ε.Ε. είναι πραγματικά δυσεπίλυτο.
Θα πάρει ή δεν θα πάρει η Ε.Ε. μέτρα απέναντι στην Πολωνία;
Στη συνάντηση της Τρίτης, η φον ντερ Λάιεν ήταν άτεγκτη ότι «η Ε.Ε. θα πάρει μέτρα» ενάντια στην Πολωνία και με τα μέτρα εννοούσε ότι θα υπάρξει ζήτημα στην εκταμίευση των χρημάτων που αφορούν το Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας. Στην ανακοίνωση που εκδόθηκε την Παρασκευή από τη σύνοδο κορυφής δεν υπήρχε κάποια ρητή αναφορά στην Πολωνία, όμως η ντερ Λάιεν δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «δεν θα ληφθούν μέτρα» απέναντι στην Πολωνία μέχρι να κρίνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το κοινό αίτημα της Ουγγαρίας με την Πολωνία στην εγκυρότητα των μηχανισμών επιβολής των όρων των ευρωπαϊκών συνθηκών.
Η διαφοροποίηση της φον ντερ Λάιεν από την Τρίτη ως την Παρασκευή είναι σημαντική. Από τη μία είχε δεσμευθεί για την ενεργοποίηση του μηχανισμού, ο οποίος επιτρέπει στην Επιτροπή να περικόψει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε κράτη - μέλη που παραβιάζουν το πρότυπο κράτους δικαίου που πρεσβεύει η Ε.Ε. Μάλιστα, πολλοί πίστευαν ότι θα υπάρξει άμεση ενεργοποίηση του μηχανισμού και ότι θα οξυνθεί η σύγκρουση μεταξύ Ε.Ε. – Πολωνίας.
Η Κομισιόν σε δύσκολη θέση
Είναι προφανές ότι η Κομισιόν βρίσκεται μεταξύ αντίρροπων δυνάμεων. Από τη μία είναι χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία που συντάσσονται με το κάλεσμα της Άνγκελα Μέρκελ πριν λίγο καιρό για διάλογο πάνω στην αντιπαράθεση με την Πολωνία, από την άλλη είναι η «ομάδα των 4» (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία) που στο Ευρωκοινοβούλιο ζητούν σκληρά μέτρα κατά της Πολωνίας, τέλος είναι και ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Ντέιβιντ Σασόλι, ο οποίος έδωσε εντολή στους δικηγόρους του Κοινοβουλίου να μηνύσουν την Κομισιόν για αδράνεια εάν δεν ενεργοποιήσει τον μηχανισμό έως τις 2 Νοεμβρίου.
Η φον ντερ Λάιεν, λοιπόν, πρέπει στο κέντρο αυτής της κατάστασης, να πείσει την Πολωνία να κάτσει στο τραπέζι ενός διαλόγου που οι περισσότεροι δεν θέλουν να κάνουν.
Το δεύτερο πρόβλημα που συνδέεται άμεσα με το πρώτο είναι ότι η φον ντερ Λάιεν έχει ήδη δεσμευθεί για την αποδέσμευση των χρημάτων ανάκαμψης της ΕΕ για το Σχέδιο Ανάκαμψης της Πολωνίας.
Η Κομισιόν και η ντερ Λάιεν προσωπικά, έχουν παγιδευτεί στην κίνηση που έκαναν το προηγούμενο διάστημα για να κατευνάσουν τα πνεύματα. Από τη μία έδωσαν το πράσινο φως στο πολωνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, από την άλλη πέρασαν τον αντίστοιχο μηχανισμό για περικοπή χρηματοδότησης έναντι ορισμένων χωρών, για να κερδηθεί η σύμπνοια στο Ευρωκοινοβούλιο. Παράλληλα, η φον ντερ Λάιεν δεν μπορεί να μην προχωρήσει εύκολα στην εκταμίευση των κονδυλίων του Σχεδίου Ανάκαμψης στην Πολωνία γιατί πρόκειται για 24 δισ. ευρώ.
Η Πολωνία πιέζει για να λάβει χρήματα
Τη διάσταση μεταξύ Κομισιόν και Ευρωκοινοβουλίου κατάλαβε ο Ματέους Μοραβιέτσκι και σήμερα έκανε κάποιες δηλώσεις που φαίνεται ότι θέλουν να οξύνουν ακόμα περισσότερο την εσωτερική αντίφαση στους μηχανισμούς της Ε.Ε. Ο Πολωνός πρωθυπουργός κατηγόρησε την ΕΕ ότι ζητάει πράγματα από τη Βαρσοβία με «το όπλο στο κεφάλι» συμπληρώνοντας ότι «Εάν ξεκινήσουν τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο (σημ. η Κομισιόν), θα υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας με τα όπλα που έχουμε στη διάθεσή μας».
Το ζήτημα των φραχτών μπαίνει εμφατικά
Η φον ντερ Λάιεν έκανε την Παρασκευή τη διευκρίνηση ότι η ΕΕ δεν θα χρηματοδοτήσει «συρματοπλέγματα ή τοίχους», αναφερόμενη στις πολλές προτάσεις που έρχονται στην Κομισιόν από ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Λιθουανίας, να πληρώσουν οι Βρυξέλλες για ένα φυσικό εμπόδιο στην ανατολική πλευρά της Ευρώπης, εν μέσω κύματος μεταναστών που εισέρχονται σε ευρωπαϊκές χώρες από τη Λευκορωσία.
Η πίεση που τώρα ασκεί η Πολωνία, η οποία έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να ασκήσει βέτο σε αποφάσεις σχετικά με νομοθετικές προτάσεις της Ε.Ε., έχει τελικά διπλό σκοπό: από τη μία να κατοχυρώσει πως ό,τι κι αν συμβεί θα λάβει τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και δευτερευόντως, ότι θα υποχωρήσει η Κομισιόν στο αίτημα για χρηματοδότηση «φραχτών» στα ανατολικά σύνορα. Σε κάθε περίπτωση, θεωρεί ότι τα αποτελέσματα είναι win-win.
Από την πλευρά της η Κομισιόν αν υποκύψει στις πιέσεις της Πολωνίας, θα πέσει στην ανυποληψία του Ευρωκοινοβουλίου και το εσωτερικό χάσμα της Ε.Ε. θα βαθύνει. Αν δεν υποκύψει και ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί οικονομικών κυρώσεων και άρσης χρηματοδότησης, τότε η Πολωνία θα έχει κερδίσει την ιδεολογική μάχη ότι η Κομισιόν συμπεριφέρεται μεροληπτικά και υποστηρίζει τις διακρίσεις μεταξύ των κρατών – μελών.
