Οι Γαλλικές Αντίλλες*, τα υπερπόντια εδάφη της Γαλλίας στην Καραϊβική, εδώ και αρκετούς μήνες βρίσκονται υπό το καθεστώς εξέγερσης ενάντια στη «μαμά Γαλλία». Η επίσημη αιτιολογία που διακινείται παντού είναι ότι πρόκειται για αντιδράσεις ενάντια στον υποχρεωτικό εμβολιασμό και τη χρήση του «υγειονομικού πάσου». Όμως τα πράγματα είναι πιο σοβαρά και έτσι, στάλθηκε στην Γουαδελούπη και τη Μαρτινίκα ο αρμόδιος υπουργός για τα υπερπόντια διαμερίσματα, Σεμπαστιάν Λεκορνύ, με σκοπό να εξομαλύνει την κατάσταση. Στην πραγματικότητα στις Αντίλλες δοκιμάζεται η αντοχή ενός συστήματος που τα τελευταία 20 χρόνια ισορροπεί ανάμεσα στο να θεωρεί τα υπερπόντια εδάφη του σημαντικά οικονομικά assets αλλά τα μεταχειρίζεται σαν «μαύρες τρύπες» της οικονομίας.
Πανδημία και οικονομία στο κέντρο των προβλημάτων
Οι πρώτες αντιδράσεις ξεκίνησαν στα μέσα του καλοκαιριού και ενώ το βασικό αίτημα ήταν η άρση των υγειονομικών περιορισμών που επέβαλε η κυβέρνηση, η εξέλιξή τους αφορούσε την καθημερινότητα και την κοινωνική ζωή, καθώς οι τιμές των καυσίμων και των τροφίμων στη Γουαδελούπη (και τη γειτονική Μαρτινίκα) ανέβηκαν σημαντικά. Οι νέοι διαδηλωτές θεωρούσαν, δηλαδή, ότι οι υγειονομικοί αποκλεισμοί ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» μιας σειράς πολιτικών οικονομικού «στραγγαλισμού» των συγκεκριμένων περιοχών από τη γαλλική μητρόπολη.
Πίσω στη Γαλλία, η συζήτηση για τα υπερπόντια εδάφη με όρους οικονομίας έχει μετασχηματιστεί την τρέχουσα δεκαετία. Για την ακρίβεια ήταν ο Νικολά Σαρκοζύ αυτός που επαναπροσδιόρισε τη σχέση του κεντρικού κράτους με τις πρώην αποικίες, επεκτείνοντας ένα «επιθετικό» οικονομικό μοντέλο. Μέχρι τότε οι πρώην αποικίες ήταν σημαντικό κομμάτι της γαλλικής επιρροής στον κόσμο και σημαντικό κομμάτι της εικόνας του γαλλικού κράτους ως «ωκεάνιου κράτους». Η εποχή Σαρκοζύ σήμανε περισσότερες οικονομικές συμφωνίες που θα έφερναν έσοδα στο κεντρικό κράτος – δεν είναι τυχαίο ότι το 93% των ΑΟΖ της Γαλλίας βρίσκονται εκτός Ευρώπης και η γαλλική μητρόπολη ακολουθεί μια πολιτική συνάρθρωσης σχέσεων με γειτονικά κράτη και συγκρότησης εμπορικών δεσμών, αλλά τα υπερπόντια εδάφη κυρίως αντιμετωπίζονται ως τουριστικοί προορισμοί.
Οικονομικά, εξαρτώνται από μεταφορές από την ηπειρωτική Γαλλία και τον γαλλικό τουρισμό. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους είναι συχνά υψηλότερο από άλλα γειτονικά, ανεξάρτητα, κράτη, αλλά πολύ χαμηλότερο από τη Γαλλία, παρόλο που "μοιράζονται" την οικονομία και το ευρώ. Η Γουαδελούπη έχει κατά κεφαλήν ΑΕΠ 22.000 ευρώ, κατά δύο τρίτα χαμηλότερο από αυτό της Γαλλίας. Το ένα τρίτο των 397.000 κατοίκων της ζει κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας.
Την ίδια στιγμή, οι πρώην αποικίες θεωρήθηκαν ότι απορροφούν πολλά κονδύλια από το ταμείο του κεντρικού κράτους, τα οποία θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε άλλους τομείς της γαλλικής οικονομίας. Αυτή η μετατόπιση σχετίζεται και με την εδραίωση της ακροδεξιάς στο γαλλικό πολιτικό σκηνικό.
Η σύντομη πορεία του Φρανσουά Ολάντ στα γαλλικά πράγματα δεν μπόρεσε να ανατρέψει τη νέα εδραιωμένη πολιτική και η προεδρεία Μακρόν απλά ενέτεινε τα προβλήματα που ήδη υπήρχαν. Φτώχεια, υψηλά ποσοστά ανεργίας και αύξηση των τιμών βασικών αγαθών είναι τα κεντρικά προβλήματα στις Γαλλικές Αντίλλες -όπως και σε όλες τις πρώην αποικίες- στα οποία εσχάτως προστίθενται και οι υγειονομικοί περιορισμοί. Συνεπώς, το εκρηκτικό υλικό για τη σημερινή εξέγερση, συσσωρεύεται από καιρό.
Τα αιτήματα των συνδικάτων και η άτεγκτη Γαλλία
Τα «ενωμένα συνδικάτα του αγώνα», 17 εργατικές ενώσεις της Γουαδελούπης, πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις μαζί με την ανεξέλεγκτη νέα γενιά του νησιού, η οποία κυρίως είναι αυτή που επιτίθεται με βόμβες μολότοφ και στήνει οδοφράγματα, διαμαρτυρόμενη μεταξύ άλλων και για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που μαστίζουν τη Γουαδελούπη και φτάνουν ως το 23%.
Ο Λεκορνύ έφτασε χθες στη Γουαδελούπη και δήλωσε ότι προτίθεται να συναντήσει μια αντιπροσωπεία 6 ατόμων από τους διαδηλωτές και τα συνδικάτα για να συζητήσουν. Συμπλήρωσε μάλιστα ότι «απλώνει χείρα βοηθείας, αλλά, παραμένει χέρι σταθερό. Θα συμμετέχω στον διάλογο με αυτούς τους ανθρώπους αύριο, αλλά θα τους πω κατάματα ότι πρέπει να καταδικάσουν τη βία, από όπου κι αν προέρχεται. Εδώ είναι η Δημοκρατία και οι νόμοι της Δημοκρατίας προορίζονται να ισχύουν. Δεν ήρθα εδώ για να ενσαρκώσω ένα αδύναμο κράτος, αλλά ένα κράτος που διαλόγου. Η δύναμη της Δημοκρατίας είναι ο διάλογος και η εφαρμογή των νόμων».
Τα ενωμένα συνδικάτα δεν αποφάσισαν ως σήμερα τη σύνθεση της αντιπροσωπείας που θα τους εκπροσωπήσει στη συζήτηση με τον Λεκορνύ, ενώ αναφέρουν σε ανακοίνωσή τους ότι δεν έχει ξεκαθαριστεί από την πλευρά της Γαλλίας αν η συνάντηση θα έχει τυπικό ή ουσιαστικό χαρακτήρα. Στην ανακοίνωσή τους χθες, καλούν σε συνέχιση των κινητοποιήσεων και συγκεντρώνουν τα αιτήματά τους προς το γαλλικό κράτος:
- Να συμμετέχουν όλες οι συλλογικότητες και όχι μόνο αντιπροσωπεία 6 ατόμων.
- Αυτή η συνάντηση να είναι η βάση για ουσιαστική διαπραγμάτευση
- Απόσυρση κάθε απόφασης αναστολής για κάθε επαγγελματία και υπάλληλου των τομέων της υγείας, της εκπαίδευσης των κοινωνικών και ιατρο-κοινωνικών υπηρεσιών και των πυροσβεστών.
- Απόσυρση κάθε απόφασης επιβολής ποινής που έχει να κάνει με το υγειονομικό πάσο
- Παύση κάθε δίωξης στους διαδηλωτές
- Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών με τη μείωση των τιμών των καυσίμων
- Μαζικές προσλήψεις νέων σε μόνιμες θέσεις απασχόλησης
Η αυτονόμηση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως "ύστατο χαρτί"
Ο γαλλικός Τύπος συζητά ότι ίσως έχει έρθει η ώρα να αυτονομηθούν οι πρώην αποικίες στις Γαλλικές Αντίλλες. Πράγματι, το ζήτημα της αυτονόμησης είναι κάτι που τίθεται επιτακτικά, πρώτα και κύρια από τους θεσμικούς παράγοντες στη Γουαδελούπη. Σε σημερινή τους ανακοίνωση, πριν από την επίσημη συνάντησή τους με τον Λεκορνύ, οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι της Γουαδελούπης αντιδρούν στην αντιπαράθεση μεταξύ των «ενωμένων συνδικάτων του αγώνα» και του Λεκορνύ και ζητούν «το άνοιγμα διαλόγου χωρίς καθυστέρηση».
Δηλώνουν έτοιμοι, «για ό,τι εμπίπτει στις αρμοδιότητές τους, να παρουσιάσουν τις συνεισφορές τους και συγκεκριμένες προτάσεις για έξοδο από την κρίση στα Συνδικάτα, τον Υπουργό και τους κατοίκους της Γουαδελούπης».
Όσον αφορά τη συζήτηση για την αυτονόμηση , οι θεσμικοί αξιωματούχοι της Γουαδελούπης την βλέπουν ως τελικό διαπραγματευτικό χαρτί. Συγκεκριμένα, δήλωσαν ότι "οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι επιβεβαιώνουν ότι η τοπική έδρα της εξουσίας λήψης αποφάσεων είναι ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα, σε στενή συνεννόηση με τον πληθυσμό. Η τρέχουσα προτεραιότητα της Γουαδελούπης είναι η έξοδος από την κρίση". Οπότε και μετατίθενται οι εξελίξεις στο ζήτημα αυτό για μετά τη συνάντηση με τον Λεκορνύ που είναι προγραμματισμένη για σήμερα το απόγευμα.
* Το άρθρο ολοκληρώθηκε με την πολύτιμη βοήθεια της Κατερίνας Βλαχάκη στην απόδοση στα ελληνικά, των επίσημων ανακοινώσεων.
Photo: Getty/Ideal images
