Η επιστροφή στην JCPOA, τη συμφωνία περιορισμού του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, από την οποία είχε αποχωρήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, στην αρχή έμοιαζε με βασιλική οδό για την ανάδειξη της διπλωματικής ισχύος του Μπάιντεν. Σχεδόν έναν χρόνο μετά τις αρχικές διαβουλεύσεις, μια αλλαγή κυβέρνησης στο Ιράν και με το βάρος της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ να πέφτει στην Κίνα, ο Μπάιντεν έχει φορτωθεί ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να αφήσει άλυτο.
Που βρίσκονται σήμερα οι συνομιλίες της Γενεύης;
Μετά από διακοπή μιας εβδομάδας, ξεκινούν πάλι από χθες οι συνομιλίες στη Γενεύη για να διασωθεί η συμφωνία JCPOA. Αυτή τη φορά ο επικεφαλής της διαπραγμάτευσης από την πλευρά του Ιράν, Αλί Μπαγκερί Κάνι, είπε ότι τα εμπλεκόμενα μέρη (Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία) έχουν «σοβαρή βούληση» να συνεχίσουν τις συνομιλίες και θέλουν να μειώσουν την απόσταση που υπάρχει μεταξύ των θέσεων τους.
Την Πέμπτη, μετά την επίσημη έναρξη των συνομιλιών, ο Μπαγκερί είχε χωριστές συναντήσεις με τον Ενρίκε Μόρα, ανώτατο εκπρόσωπο της ΕΕ και συντονιστή των συνομιλιών, καθώς και με εκπροσώπους από τη Ρωσία και την Κίνα. Μετά τη συνάντηση ανάρτησε στον λογαριασμό του στο Twitter ότι το Ιράν «συνεχίζει να δεσμεύεται σοβαρά και είναι αποφασισμένο να καταλήξει σε μια καλή συμφωνία που εγγυάται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του λαού μας».
Started my working day by hosting a useful & constructive meeting with top negotiators of Russia & China. Also met with EU's Mora ahead of Joint Commission.
Iran will continue to engage seriously & is determined to reach a good deal that secures our nation's rights & interests. https://t.co/ymT2FtUyLo— علی باقریکنی (@Bagheri_Kani) December 9, 2021
Ο Μπαγκερί, ο οποίος ηγείται μιας αντιπροσωπείας 40 ειδικών, έριξε το βάρος στους ευρωπαίους εταίρους, λέγοντας ότι η Τεχεράνη θα προχωρήσει σε συμφωνία αν παρασχεθούν οι σχετικές εγγυήσεις και αν υπάρξει συμφωνία πάνω στα προσχέδια τα οποία υποβλήθηκαν από το Ιράν, αλλά απέρριψαν προσωρινά τα υπόλοιπα μέρη. Το Ιράν ζητά πλήρη άρση των κυρώσεων, κάτι που θα μπει ως θέμα στις ομάδες εργασίας που θα συνεδριάσουν σήμερα, οπότε και θα ξέρουμε αν έχουμε ένα ακόμα ναυάγιο ή αν υπάρχει φως στο τούνελ.
Ο Ενρίκε Μόρα, ο ανώτατος εκπρόσωπος της ΕΕ και συντονιστής των συνομιλιών, μετά τη χθεσινή συνάντηση είπε ότι τα μέρη θα συνεχίσουν τις συνομιλίες «μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία».
Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η στάση της αντιπροσωπείας του Ιράν είναι σκληρή και μια ημέρα πριν την επανέναρξη των συνομιλιών ανακοίνωσαν νέες κυρώσεις σε δώδεκα Ιρανούς αξιωματούχους και οντότητες. Το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν το κατήγγειλε αυτό, λέγοντας ότι οι κυρώσεις δεν ταιριάζουν στο πνεύμα διαλόγου που πρέπει να επιτευχθεί.
Η ρωσική αντιπροσωπεία τοποθετήθηκε μέσω του επικεφαλής της, πρέσβη Μιχαήλ Ουλιάνοφ. Ο Ουλιάνοφ ανάρτησε ένα tweet την Τετάρτη στο οποίο έλεγε (σχολιάζοντας την πρόοδο των συνομιλιών): «Οι συνομιλίες της Βιέννης θα προχωρήσουν από τα προσχέδια που έχουν εκπονηθεί έως τις 20 Ιουνίου (το τέλος του έκτου γύρου). Αλλά οι νέες ιρανικές προτάσεις πρέπει να συζητηθούν και να εξεταστούν διεξοδικά. Αυτό είναι ένα επίσημο διάταγμα της πολυμερούς διπλωματίας».
The #ViennaTalks will proceed from drafts elaborated by June 20 ( the end of the sixth round). But the new Iranian ideas must be properly discussed and thoroughly considered. This is an edict in multilateral diplomacy.
— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) December 9, 2021
Αλλάζει στάση το Ισραήλ;
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ πριν την έναρξη των συνομιλιών ήταν απάντηση στην αυξανόμενη πίεση που δέχονται από το Ισραήλ. Μέσα στην εβδομάδα, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Μπένι Γκαντζ και ο αρχηγός της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα, είχαν συνάντηση με ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν στην Ουάσινγκτον και πρότειναν οι Ηνωμένες Πολιτείες να πραγματοποιήσουν στρατιωτικό χτύπημα σε ιρανικούς στόχους καθώς και να αυξήσουν τις κυρώσεις απέναντι στο Ιράν. Το Ισραήλ σε επίπεδο διακήρυξης θεωρεί ότι μόνο ένα στρατιωτικό χτύπημα μεγάλου βεληνεκούς θα πείσει τους Ιρανούς να υποχωρήσουν από τις θέσεις τους στις συνομιλίες της Γενεύης.
Η αλήθεια είναι ότι ένα στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν θα φέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Το Ιράν θα σκληρύνει τη στάση του και οι συνομιλίες θα διακοπούν οριστικά. Επίσης, ένα στρατιωτικό χτύπημα των ΗΠΑ στο Ιράν σημαίνει αυτόματα ότι θα αναμένουν χτύπημα στις δικές τους δυνάμεις στο Ιράκ, κάτι που απεύχονται.
Στην πραγματικότητα, αργά αλλά σταθερά, όλοι οι εμπλεκόμενοι βιάζονται να ολοκληρωθεί εκ νέου η συμφωνία. Σε αυτή την αλλαγή εμπλέκεται και το Ισραήλ. Αν λάβουμε ως δεδομένο ότι η διαρροή από την πλευρά της ισραηλινής κυβέρνησης για το στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν υπό κανονικές συνθήκες δεν θα συνέβαινε (γενικά τέτοια χτυπήματα συνήθως δεν ανακοινώνονται από γραφεία Τύπου) και συμπληρώσουμε τα στοιχεία που βγαίνουν από διεθνείς πηγές ότι δεκάδες υψηλόβαθμοι πρώην Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν ταχθεί υπέρ της πυρηνικής συμφωνίας, αντικρούοντας την επίσημη γραμμή του Ισραήλ, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στο Ισραήλ η γραμμή ολομέτωπης επίθεσης στο Ιράν δεν είναι συμπαγής.
Μετά τις ΗΠΑ και το Ισραήλ έχει καταλάβει ότι η επίμονη πολιτική ολομέτωπης πίεσης σε πόλεμο κατά του Ιράν θα πρέπει να αντικατασταθεί από την αποδοχή μιας συμφωνίας, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει άλλος δρόμος ομαλής μετάβασης σε άλλα, μεγαλύτερα προβλήματα (βλ. Κίνα, Ρωσία). Μάλιστα, ακόμα κι αν δεν το ομολογούν, ΗΠΑ και Ισραήλ, γνωρίζουν ότι ακόμα και αν επιτευχθεί σήμερα μια συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, αυτή θα είναι χειρότερη από την αρχική συμφωνία του 2015 και το Ιράν θα είναι σε καλύτερη θέση από ότι πριν 6 χρόνια. Τελικά το νέο δόγμα θα είναι το «καλύτερα μια μέτρια συμφωνία από καμία συμφωνία», αλλά μέχρι το τέλος θα υπάρξουν αρκετές αναταραχές.
