Με τέσσερις διαφορετικές «γραμμές» κινείται η αμερικανική κυβέρνηση απέναντι στην Κίνα. Αν και όλες τους συμφωνούν στη σθεναρή αντίσταση απέναντι στο Πεκίνο, καταγράφονται διαφοροποιήσεις στο στρατόπεδο της Ουάσινγκτον, σύμφωνα με όσα αναλύει η Handelsblatt, γεγονός που περνά αντιφατικά μηνύματα στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού. Την ίδια ώρα πάντως το εμπόριο αγαθών μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων συνεχίζεται ζωηρά, παρά την έντονη ρητορική και από τις δύο πλευρές.
Βέβαια, καθώς η προεκλογική εκστρατεία για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές κερδίζει έδαφος, η σχέση μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας θα μπορούσε να ψυχρανθεί περαιτέρω, καθώς η αποστασιοποίηση από την Κίνα είναι ένα από τα λίγα θέματα που ενώνουν τους Ρεπουμπλικάνους και τους Δημοκρατικούς.
Ο Μπάιντεν, ο οποίος διεκδικεί δεύτερη θητεία, θέλει επίσης να κερδίσει πόντους απέναντι στο Πεκίνο στην προεκλογική εκστρατεία. Γερμανοί διπλωμάτες αναφέρουν ότι οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ αναφέρουν την Κίνα «σε κάθε συζήτηση», «είναι σχεδόν εμμονή».
Οι τέσσερις βασικοί θιασώτες των αντίστοιχα τεσσάρων «γραμμών» στο εσωτερικό της κυβέρνησης των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα είναι οι εξής:
- Ο σύμβουλος ασφαλείας, Τζέικ Σάλιβαν, ο οποίος φέρεται να έχει στάση «γερακιού” απέναντι στην Κίνα.
- Η ΥΠΟΙΚ, Τζάνετ Γέλεν, η οποία χαρακτηρίζεται ως «πραγματίστρια», η οποία τάσσεται υπέρ του “διαλόγου” με το Πεκίνο.
- Η υπουργός Οικονομίας Τζίνα Ραϊμόντο, η οποία τάσσεται υπέρ «στοχευμένα» μέτρα αποσύνδεσης με την Κίνα.
- Ο ΥΠΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν που επιχειρεί μια ισορροπία στρατιωτικής αποτροπής και διπλωματίας.
Πιο αναλυτικά:
1. Το «γεράκι»: Ο σύμβουλος ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν
Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν είναι ο εγκέφαλος πίσω από το όραμα του Μπάιντεν για την Κίνα. «Η εξωτερική πολιτική πρέπει να ωφελεί τη μεσαία τάξη», είναι το πιστεύω του. Aυτό σημαίνει ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας, όχι μετανάστευση εργοστασίων στο εξωτερικό, περισσότερος προστατευτισμός, διασφάλιση κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού.
Μεταξύ άλλων, ο Σάλιβαν υποστηρίζει την απαγόρευση της κινεζικής εφαρμογής Tiktok στις ΗΠΑ. Σε κεντρική ομιλία του προ ημερών, ο Σάλιβαν συνέκρινε την «αλλαγή παραδείγματος» στην πολιτική της Κίνας με «τις νέες παγκόσμιες τάξεις μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ψυχρό Πόλεμο». Για τις ΗΠΑ, ο ανταγωνισμός με την Κίνα είναι θέμα επιβίωσης, δήλωσε ο Σάλιβαν.
«Η Κίνα συνεχίζει να επιδοτεί σε μεγάλο βαθμό παραδοσιακούς βιομηχανικούς τομείς, όπως ο χάλυβας, και βασικούς κλάδους του μέλλοντος, όπως η καθαρή ενέργεια, οι ψηφιακές υποδομές και οι προηγμένες βιοτεχνολογίες», επέκρινε. «Η Αμερική δεν έχασε απλώς τη μεταποίηση. Η ανταγωνιστικότητά μας στις μελλοντικές τεχνολογίες έχει διαβρωθεί».
Η έννοια της «οικονομικής ολοκλήρωσης», όπως μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), έχει αποτύχει, πρότεινε ο Σάλιβαν - θέτοντας την Κίνα στο ίδιο επίπεδο με τη Ρωσία. «Η Κίνα δεν εμποδίστηκε να επεκτείνει τις στρατιωτικές της φιλοδοξίες και η Ρωσία δεν εμποδίστηκε να εισβάλει στη γειτονική της χώρα. Καμία από τις δύο χώρες δεν έγινε πιο υπεύθυνη». Η ομιλία του Σάλιβαν έδειξε για άλλη μια φορά ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα γεράκια της Κίνας στον Λευκό Οίκο.
2. Η «πραγματίστρια»: Υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν
Οι δηλώσεις του Σάλιβαν έρχονται σε αντίθεση με την πρόσφατη εμφάνιση της υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν.
Σε μια πολύκροτη ομιλία της για την Κίνα, είχε απευθύνει έκκληση για διάλογο. Οικονομικά, είναι δυνατόν να συνεργαστούμε εποικοδομητικά, τόνισε η Γέλεν. «Μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο, αν η Κίνα είναι πρόθυμη να συμβάλει».
Ως υπουργός Οικονομικών, η Γέλεν πρέπει να έχει ως επίκεντρο την παγκόσμια ανάπτυξη και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αυτό εξηγεί τον εξισορροπητικό τόνο.
Η επιρροή της στην κυβέρνηση Μπάιντεν είναι μεγαλύτερη από ό,τι θα μπορούσε να υποδηλώσει η περιορισμένη δικαιοδοσία της στην εξωτερική πολιτική. Σύμφωνα με το περιοδικό Politico, η Γέλεν είναι υπεύθυνη για το γεγονός ότι οι αμφιλεγόμενοι έλεγχοι στις ξένες επενδύσεις, οι λεγόμενες εξετάσεις εξερχόμενων επενδύσεων, στην Κίνα θα είναι πιθανώς ηπιότεροι από ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως.
O Σάλιβαν είχε υποστηρίξει τον περιορισμό της ροής αμερικανικών κεφαλαίων και πνευματικής ιδιοκτησίας προς την Κίνα σε ένα ευρύ φάσμα βιομηχανιών υψηλής τεχνολογίας, από τα τσιπ μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη, την τεχνολογία μπαταριών, τη βιοτεχνολογία, την αεροδιαστημική, την άμυνα, την fintech και τα φαρμακευτικά προϊόντα.
Αλλά εν τω μεταξύ, ο Λευκός Οίκος φέρεται να κλίνει προς ένα στενά καθορισμένο πιλοτικό πρόγραμμα που θα επικεντρώνεται στους ημιαγωγούς, την τεχνητή νοημοσύνη και την κβαντική τεχνολογία. Παρόλα αυτά, το Πεκίνο βρίσκει τους αποκλεισμούς υπερβολικούς, με το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών να κάνει λόγο για «κατάφωρη πράξη οικονομικού καταναγκασμού και τεχνολογικού εκφοβισμού».
3. Η υπέρμαχος των «στοχευμένων» μέτρων: Υπουργός Εμπορίου, Τζίνα Ραϊμόντο
Η υπουργός Εμπορίου Τζίνα Ραϊμόντο τηρεί πιο σκληρή στάση από τη Γέλεν απέναντι στην Κίνα. Μαζί με την εμπορική αντιπρόσωπο Κάθριν Τάι, είναι υπεύθυνη για την επιβολή κυρώσεων σε κινεζικές εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας. Καμία από τις δύο δεν θέλει να μιλήσει για αποσύνδεση, αλλά για «στοχευμένα μέτρα» χειραφέτησης.
Το γραφείο της Ράιμοντο είναι επίσης υπεύθυνο για τη διανομή των 39 δισεκατομμυρίων επενδύσεων σε ημιαγωγούς. Δεν κρύβει το γεγονός ότι ο στόχος είναι σαφώς να ξεπεράσει την Κίνα σε έναν τομέα-κλειδί. «Βρισκόμαστε σε έναν πολύ καυτό παγκόσμιο ανταγωνισμό με την Κίνα», δήλωσε τον Μάρτιο. Οι ΗΠΑ θέλουν να «ξεπεράσουν την Κίνα και τον υπόλοιπο κόσμο σε καινοτομία».
Τον Οκτώβριο, το υπουργείο της ανακοίνωσε τους πιο εκτεταμένους ελέγχους εξαγωγών που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για να επιβραδυνθεί η τεχνολογική και στρατιωτική πρόοδος του Πεκίνου. Η υπόθεση πίσω από αυτό είναι ότι η Κίνα χρησιμοποιεί επίσης εξελιγμένα τσιπ από τις ΗΠΑ για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως όπλα και στρατιωτική διοικητική μέριμνα. Η Ιαπωνία και οι Κάτω Χώρες προσχώρησαν στους περιορισμούς των ΗΠΑ.
Πιο πρόσφατα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιέζει όλο και περισσότερους εταίρους να επιβάλουν εμπάργκο. Σύμφωνα με τους Financial Times, η αμερικανική κυβέρνηση ζήτησε από τη Νότια Κορέα να περιορίσει τη συμμετοχή των κολοσσών των τσιπ της Samsung και SK Hynix στην κινεζική αγορά. Σύμφωνα με την οικονομική πύλη Bloomberg, η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να στηρίξει το αμερικανικό αποκλεισμό των τσιπ, παύοντας να προμηθεύει πλέον ορισμένες χημικές ουσίες στην Κίνα.
Σημαντικό ρόλο παίζει και η υπουργός Ενέργειας Τζένιφερ Γκράνχολμ, η οποία έχει τη δυνατότητα να διανέμει αμερικανικές επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων σε έργα πράσινης τεχνολογίας. Ορισμένες κινεζικές εταιρείες πρόκειται να επωφεληθούν από τις επιδοτήσεις, γεγονός που δείχνει: Οι ΗΠΑ δεν συμπεριφέρονται πάντα με συνέπεια σε σχέση με την Κίνα. Στο φεστιβάλ SXSW στο Όστιν, η Γκράνχολμ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν «να μάθουν πολλά από την Κίνα» στις καινοτομίες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
4. Ο γεωπολιτικός διαχειριστής: Υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν
Ο υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν και ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν επιχειρούν μια ισορροπία στρατιωτικής αποτροπής και διπλωματίας που μερικές φορές μοιάζει συγκεχυμένη.
Στη στρατηγική του για την ασφάλεια, για παράδειγμα, το Πεντάγωνο ορίζει την Κίνα ως τη «μεγαλύτερη γεωπολιτική απειλή» και προειδοποιεί για τον πυρηνικό εξοπλισμό του Πεκίνου. Υπό την αιγίδα του Όστιν, δημιουργήθηκε η συμφωνία για τα υποβρύχια Auku με την Αυστραλία και τη Μεγάλη Βρετανία για να απωθηθεί η στρατιωτική παρουσία της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό. Ο Μπλίνκεν, από την άλλη πλευρά, βασίζεται συχνότερα στη διαμεσολάβηση και ίδρυσε συμβολικά έναν «Οίκο της Κίνας» στο υπουργείο του.
Αλλά ακόμη και ο ίδιος δεν συγκρατεί την κριτική του. Η κατηγορία του για πιθανή στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας επιβάρυνε σημαντικά τις σχέσεις μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων και ξάφνιασε το ΝΑΤΟ. Υπό τον Σι, προειδοποιεί επίσης ο Μπλίνκεν, ο κίνδυνος κινεζικής εισβολής στην Ταϊβάν έχει αυξηθεί.
Εκτός από τα υπουργεία και την αμερικανική κυβέρνηση, υπάρχει το Κογκρέσο με πολλά «γεράκια» κατά της Κίνας και στα δύο κόμματα. Η Βουλή των Αντιπροσώπων ανάγκασε πρόσφατα τον πρόεδρο να αποκαλύψει πληροφορίες σχετικά με την προέλευση του κορονοϊού. Κορυφαίοι βουλευτές κατηγορούν την Κίνα ότι συγκαλύπτει ένα εργαστηριακό ατύχημα. Αυτή την εβδομάδα, για πρώτη φορά, η Επιτροπή Κίνας της Βουλής των Αντιπροσώπων διεξήγαγε ένα «πολεμικό παιχνίδι», ένα παιχνίδι στρατιωτικής στρατηγικής σε περίπτωση εισβολής της Κίνας στην Ταϊβάν.
Ακόμη και αν ο Μπάιντεν και οι υπουργοί του υιοθετήσουν κατευναστικούς τόνους απέναντι στην Κίνα, θα ασκηθεί πίεση από το Κογκρέσο για περισσότερες αντιπαραθέσεις με την Κίνα. Αυτό θα μπορούσε να ισχύσει και για τους ευαίσθητους ελέγχους εξερχόμενων επενδύσεων: «Μόλις ο Λευκός Οίκος αποφασίσει τις κατευθυντήριες γραμμές του, το Κογκρέσο θα ακολουθήσει με αυστηρότερους κανόνες», αναφέρει ανάλυση του Κέντρου για Στρατηγικές και Διεθνείς Σπουδές (Center for Strategic and International Studies).
