Η αντιμετώπιση της Κίνας θα κυριαρχήσει και στη Σύνοδο των χωρών της G7, η οποία αρχίζει σήμερα -στην Ιαπωνία- και ολοκληρώνεται την Κυριακή 21 Μαΐου, σύμφωνα με τη Handelsblatt.
Μάλιστα, οι Βρυξέλλες έχουν εκπονήσει ένα σχέδιο τεσσάρων αξόνων, οι οποίοι είναι:
- Εξέταση των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Κίνα
- Διαμόρφωση αξιόπιστων αλυσίδων κατά των εξαρτήσεων
- Προστασία κρίσιμων υποδομών με τον αποκλεισμό της Huawei και της ZTE
- Αναβάθμιση των ελέγχων των εξαγωγών στο εμπόριο με την Κίνα
Η ΕΕ διαμόρφωσε ένα τέτοιο σχέδιο, ανησυχώντας για την αυξανόμενη ισχύ της Κίνας και την ολοένα και πιο επιθετική εξωτερική πολιτική της. Στόχος των Βρυξελλών είναι να «εξοπλιστουν» για συγκρούσεις με το Πεκίνο.
Σε ένα εμπιστευτικό έγγραφο, σύμφωνα με τo ίδιο δημοσίευμα, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), η οποία είναι αρμόδια για θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, περιγράφει τη νέα έννοια του «derisking», δηλαδή της μείωσης του κινδύνου, η οποία έχει ως στόχο να επιτρέψει στην Ευρώπη να διατηρήσει το προβάδισμά της σε τεχνολογίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και να αντισταθεί στις κινεζικές απόπειρες εκβιασμού. Η στρατηγική αυτή είναι οικονομική και πολιτική, όχι στρατιωτική.
Η ΕΕ πρέπει να εξαλείψει τις «κρίσιμες εξαρτήσεις» που «μας καθιστούν ευάλωτους στον εξαναγκασμό» και να αποτρέψει τη «διαρροή ευαίσθητων τεχνολογιών», αναφέρει το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης που περιήλθε στην κατοχή της Handelsblatt. Η έννοια περιλαμβάνει διάφορα στοιχεία, όπως αυστηρότερους ελέγχους εξαγωγών, ελέγχους επενδύσεων και περιορισμούς σε κινεζικούς προμηθευτές κινητών τηλεφώνων όπως η Huawei.
Το «Derisking» διαφέρει από την προσέγγιση της «αποσύνδεσης». Αυτό συμβαίνει επειδή δεν αμφισβητεί ριζικά τους οικονομικούς δεσμούς με την Κίνα, αλλά κάνει διάκριση μεταξύ των ριψοκίνδυνων και των μη ριψοκίνδυνων επιχειρήσεων. Το εμπόριο χωρίς κίνδυνο θα πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα.
Το Βερολίνο ακολουθεί επίσης μια τέτοια στρατηγική. Στόχος πρέπει να είναι «η ελαχιστοποίηση των εξαρτήσεων που μπορούν να περιορίσουν σημαντικά την πολιτική μας ελευθερία αποφάσεων», λέει ο Ντέιβιντ Μακ Άλιστερ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το γεγονός ότι η Ιαπωνία προσκάλεσε τώρα τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της G7 στη Χιροσίμα δεν είναι τυχαίο. Οι γεωπολιτικές εντάσεις στον Ειρηνικό είναι υψηλότερες από ό,τι ήταν εδώ και δεκαετίες. Οι ειδικοί προειδοποιούν για έναν νέο μεγάλο πόλεμο που θα μπορούσε να προκληθεί από μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες κινούνται από κοινού - και συσπειρώνονται γύρω από την προσέγγιση της ΕΕ για την άρση του κινδύνου. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ την έχει υιοθετήσει, όπως και ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD). Το έγγραφο της διπλωματικής υπηρεσίας της ΕΕ περιγράφει τώρα τι σημαίνει αυτό. Πρέπει να εκληφθεί ως ένα πρώτο περίγραμμα της στρατηγικής «οικονομικής ασφάλειας» που η Επιτροπή προτίθεται να παρουσιάσει στα τέλη Ιουνίου.
Η ΕΕ επιθυμεί να προστατεύσει τα συμφέροντα ασφαλείας έναντι της Κίνας
«Η φιλοδοξία της Κίνας είναι σαφώς η επίτευξη μιας νέας παγκόσμιας τάξης με την Κίνα στο επίκεντρο», αναφέρει το έγγραφο της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει «προσεκτικά οριοθετημένα νέα μέσα ή ρυθμίσεις» για την προστασία των «ζωτικών συμφερόντων ασφαλείας».
Τα μέτρα θα πρέπει να περιοριστούν σε στρατηγικά σημαντικούς τομείς, όπως «ημιαγωγοί, κβαντικοί υπολογιστές, διαστημικές τεχνολογίες, τεχνητή νοημοσύνη, βιοτεχνολογίες». Η Ευρώπη θα μειώσει τους κινδύνους αλλά δεν θα αποσυνδεθεί, θα «υπερασπιστεί τα συμφέροντά της αλλά δεν θα στραφεί στον προστατευτισμό», γράφει η ΕΕ.
Στις Βρυξέλλες παίζεται το εξής σενάριο: αν η Κίνα επιτεθεί στην Ταϊβάν, η ΕΕ θα πρέπει να αντιδράσει με κυρώσεις - και θα εκτεθεί σε οικονομικές αντεπιθέσεις από τους Κινέζους. Η κινεζική ηγεσία θεωρεί την Ταϊβάν μέρος της επικράτειάς της, αν και η χώρα δεν ανήκε ποτέ στη Λαϊκή Δημοκρατία που ιδρύθηκε το 1949.
Ο αριθμός των κινεζικών στρατιωτικών ελιγμών γύρω από την Ταϊβάν έχει αυξηθεί μαζικά τα τελευταία τρία χρόνια. «Η ΕΕ πρέπει να προετοιμαστεί για σενάρια στα οποία οι εντάσεις θα αυξηθούν σημαντικά», ζητά το έγγραφο της ΕΕ.
«Το Derisking γίνεται επίσημη πολιτική, έχει μπει στο mainstream», επαινεί ο ειδικός του SPD σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Νιλς Σμιντ. Για τον εμπειρογνώμονα των Πρασίνων για την Κίνα, Ράινχαρντ Μπετικόφερ, επίσης, το Derisking είναι «η σωστή κατευθυντήρια ιδέα». Η έννοια πρέπει τώρα να «διευκρινιστεί στις διάφορες διαστάσεις: επιχειρηματικές, οικονομικές, εμπορικές, ασφάλειας, γεωστρατηγικές».
Η ΕΕ βλέπει ιδιαίτερη ανάγκη για δράση στους τέσσερις ακόλουθους τομείς:
1. Εξέταση των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Κίνα
Η εξαγορά του γερμανικού κατασκευαστή ρομπότ Kuka από τον κινεζικό όμιλο Midea το 2016 αποτέλεσε ένα κάλεσμα αφύπνισης για την Ευρώπη. Από το 2020, η ΕΕ διαθέτει έναν «μηχανισμό επανεξέτασης των ξένων επενδύσεων». Αρκετές συμφωνίες έχουν αποτραπεί από τα κράτη μέλη. Πιο πρόσφατα, το γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας απαγόρευσε την εξαγορά των εταιρειών τσιπ Elmos και ERS από κινέζους επενδυτές.
Ωστόσο, ο έλεγχος αντιμετωπίζεται πολύ διαφορετικά στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Δεν εξετάζουν όλες οι χώρες προσεκτικά, ενώ ορισμένες καθόλου. Για την ΕΕ, το ζητούμενο είναι τώρα να γίνουν οι έλεγχοι πιο ομοιόμορφοι.
Το νέο είναι ότι εξετάζεται επίσης το ενδεχόμενο ελέγχου των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Κίνα. Ο τεχνικός όρος είναι «έλεγχος εξερχόμενων επενδύσεων». Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τάχθηκε υπέρ αυτού του θέματος σε κεντρική ομιλία της για την πολιτική της Κίνας στα τέλη Μαρτίου, και την περασμένη εβδομάδα ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ προσχώρησε στο αίτημα. Ο φόβος πίσω από αυτό είναι ότι οι υφιστάμενοι έλεγχοι των εξαγωγών μπορούν να υπονομευθούν από τις άμεσες επενδύσεις.
Όταν μια εταιρεία κατασκευάζει ένα εργοστάσιο στην Κίνα, η γνώση ρέει επίσης προς τα έξω. Εάν αυτή περιλαμβάνει τεχνογνωσία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για στρατιωτικούς σκοπούς, οι επενδύσεις αυτές θα μπορούσαν να απαγορευτούν στο μέλλον. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η παραγωγή τσιπ. "Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να συνεχίσει να προβληματίζεται σχετικά με τον έλεγχο των εξερχόμενων επενδύσεων", αναφέρει το έγγραφο της ΕΕ. Οι διπλωμάτες αναμένουν ότι η τελική δήλωση της G7 θα αναφέρει και τον έλεγχο των εξερχόμενων επενδύσεων.
2. Αξιόπιστες αλυσίδες εφοδιασμού κατά των εξαρτήσεων
Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης, η εξάρτηση από τα καύσιμα από τη Ρωσία δεν πρέπει να μετατραπεί σε εξάρτηση από τις πράσινες τεχνολογίες από την Κίνα: η ΕΕ έχει δεσμευτεί για αυτόν τον στόχο. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, απέχει πολύ.
Η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους Κινέζους προμηθευτές ηλιακών κυψελών, μπαταριών και κρίσιμων πρώτων υλών - ένας σημαντικός μοχλός ισχύος για το καθεστώς του Πεκίνου σε περίπτωση σύγκρουσης.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή επιθυμεί να αυξήσει το μερίδιο των ανεμογεννητριών, των ηλιακών κυψελών, των μπαταριών και των αντλιών θερμότητας από την εγχώρια παραγωγή. Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν συνεργασίες σε θέματα πρώτων υλών και εμπορίου με χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού (Inflation Reduction Act - IRA), το πρόγραμμα προστασίας του κλίματος των ΗΠΑ, τους βοηθά σε αυτό.
Οι Αμερικανοί επενδύουν πολλά δισεκατομμύρια για την οικοδόμηση αλυσίδων εφοδιασμού που δεν χρειάζονται Κινέζους προμηθευτές - δημιουργώντας μια εναλλακτική λύση στην οποία μπορεί να καταφύγει η Ευρώπη.
3. Προστασία κρίσιμων υποδομών με τον αποκλεισμό της Huawei και της ZTE
Πριν από δύο και πλέον χρόνια, η ΕΕ δημοσίευσε έναν κατάλογο μέτρων για την ασφάλεια των δικτύων κινητής τηλεφωνίας.
Το έγγραφο της ΕΕ αναφέρεται δύο φορές στη λεγόμενη εργαλειοθήκη 5G. Αυτό πιθανώς οφείλεται και στο γεγονός ότι στις Βρυξέλλες επικρατεί μεγάλη απογοήτευση για το γεγονός ότι αρκετά κράτη - μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει τις συστάσεις.
Στην πραγματικότητα, οι «προμηθευτές υψηλού κινδύνου» πρόκειται να αποκλειστούν από «σημαντικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις». Πρόκειται για τις κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας Huawei και ZTE.
Τα ομοσπονδιακά υπουργεία συζητούν για την εξαίρεση της Huawei εδώ και περισσότερα από τέσσερα χρόνια και πριν από λίγες εβδομάδες το Υπουργείο Εσωτερικών έκανε μια νέα προσπάθεια. Αλλά το Υπουργείο Μεταφορών βάζει φρένο, επειδή φορείς εκμετάλλευσης δικτύων όπως η Telekom και η Vodafone έχουν δεσμευτεί στη Huawei.
Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι αν προκύψει σύγκρουση με την Κίνα, η κινητή τηλεφωνία στη Γερμανία θα μπορούσε να διαταραχθεί σημαντικά, οπότε απαιτείται επειγόντως η αποσυναρμολόγηση των εξαρτημάτων της Huawei.
4. Αναβάθμιση των ελέγχων των εξαγωγών στο εμπόριο με την Κίνα
Ένα εμπάργκο όπλων της ΕΕ εμποδίζει τις συμφωνίες πώλησης όπλων με την Κίνα, ενώ ελέγχεται επίσης η εξαγωγή αγαθών διπλής χρήσης - προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για πολιτικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς.
Ωστόσο, ο κατάλογος των αγαθών διπλής χρήσης είναι μακρύς αλλά ελλιπής. Το έγγραφο της ΕΕ τάσσεται υπέρ της «αναβάθμισης» των κανονισμών.
Από την άποψη της ΕΕ, όλες αυτές οι παρεμβάσεις είναι συμβατές με το εμπορικό δίκαιο, καθώς οι κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) προβλέπουν εξαιρέσεις για την προστασία της εθνικής ασφάλειας.
Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, ασκεί κριτική στην έννοια του derisking - παρόλο που το Πεκίνο ακολουθεί εδώ και χρόνια παρόμοια στρατηγική και εργάζεται συστηματικά για να καταστεί οικονομικά και τεχνολογικά λιγότερο εξαρτημένο από ξένες χώρες. Σε ανακοίνωσή της, η κινεζική πρεσβεία στο Βερολίνο εκφράζει την ανησυχία της: ένα derisking "θα αποτελούσε στην πραγματικότητα μια απομάκρυνση από τις ευκαιρίες, τη συνεργασία, τη σταθερότητα και την ανάπτυξη".
Ωστόσο, οι Κινέζοι δυσκολεύονται τώρα να περάσουν στην Ευρώπη με τέτοιες παραινέσεις. Οι ευρω-κινεζικές σχέσεις έχουν υποφέρει πολύ από τη στάση της Κίνας στον πόλεμο της Ουκρανίας. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, έγινε όλο και πιο σαφές ότι το Πεκίνο βρίσκεται στο πλευρό της Μόσχας.
Η κινεζική ηγεσία υποστηρίζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν όχι μόνο λεκτικά στη διεθνή σκηνή, αλλά και οικονομικά. Μαζί με την Ινδία, η Κίνα είναι πλέον ο κύριος αγοραστής ρωσικού φυσικού αερίου. Ο ηγέτης του Κρεμλίνου χρησιμοποιεί τα χρήματα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό του. Το Πεκίνο είναι επίσης ύποπτο για την πώληση αγαθών διπλής χρήσης στη Ρωσία.
Η ανάλυση της ΕΕ σχετικά με τη στάση της Κίνας έναντι της Ρωσίας στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι πλέον πολύ σαφής. Το Πεκίνο έχει «σαφώς φιλορωσική στάση», αναφέρει το έγγραφο στρατηγικής της ΕΕ. Ακόμη και μια ρωσική ήττα στην Ουκρανία δεν θα αποδυναμώσει την Κίνα, αναφέρει.
«Η Κίνα θα καταφέρει να αποκομίσει γεωπολιτικά πλεονεκτήματα από αυτό», έγραψε ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Zoζέπ Μπορέλ, σε επιστολή του προς τους υπουργούς Εξωτερικών των κρατών μελών. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντικό για την ΕΕ να συντονιστεί στενά με τους διεθνείς εταίρους της. Αυτό ακριβώς υποτίθεται ότι είναι το αντικείμενο της συνάντησης της G7 στη Χιροσίμα.
