“Καμπανάκι” έχει χτυπήσει στη Γερμανία μετά την κατάκτηση -για πρώτη φορά- δημοτικής αρχής από το ακροδεξιό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (Αlternative fuer Deutschland-AfD).
Ο λόγος για τον δήμο του Ζόνεμπεργκ, ο οποίος ανήκει στο κρατίδιο της Θουριγγίας, στην ανατολική Γερμανία. Εκεί το ακροδεξιό AfD υπό τον Ρόμπερτ Σέσελμαν νίκησε με 52,8% στο β' γύρο των δημοτικών εκλογών το κεντροδεξιό CDU υπό τον Γιούργκεν Κέπερ, ο οποίος έλαβε 47,2%.
Η νίκη αυτή των ακροδεξιών δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία καθώς το αμέσως προηγούμενο διάστημα το ΑfD ισοψήφισε δημοσκοπικά σε πανεθνικό επίπεδο με το SPD στη δεύτερη θέση με 19% , ενώ κατέλαβε την πρώτη θέση σε δημοσκόπηση σε όλη την ανατολική Γερμανία (ενόψει, μάλιστα, τριών τοπικών εκλογών το 2024).
Ωστόσο, δεν είχε συμβεί ποτέ να καταλάβει την ηγεσία κάποιου κρατικού θεσμού, έστω και τοπικού, όπως συνέβη στην πόλη Ζόνεμπεργκ, αν και πρόκειται για μία πολύ μικρή - κατά τ' άλλα - γερμανική πόλη.
Και αυτό, σύμφωνα με τη Welt, πυροδοτεί μια διαμάχη σχετικά με το ποιος φέρει την ευθύνη για την άνοδό του. Ωστόσο, ήταν θέμα χρόνου να κερδίσει το εν λόγω κόμμα ένα κορυφαίο δημοτικό αξίωμα. Οι τοπικές εκλογές του 2024 θα μπορούσαν να "εξελιχθούν σε μια θριαμβευτική πορεία του AfD", προειδοποιεί ένας πολιτικός επιστήμονας.
Μέχρι λίγο πριν κλείσουν τα εκλογικά τμήματα, οι Χριστιανοδημοκράτες της Θουριγγίας είχαν ακόμη ελπίδες ότι ο υποψήφιος του CDU Γιούργκεν Κέπερ θα επικρατούσε στις εκλογές για το περιφερειακό συμβούλιο στην περιοχή Σόνεμπεργκ της Θουριγγίας. Εξάλλου, είχε την υποστήριξη του SPD, του FDP, των Πρασίνων, ακόμη και της Αριστεράς - με άλλα λόγια, μιας νοητά ολοκληρωμένης συμμαχίας κομμάτων. Η αμηχανία είναι τώρα αντίστοιχα μεγάλη, διότι τελικά ο υποψήφιος του AfD Ρόμπερτ Σέσελμαν κέρδισε τις εκλογές με 52,8% των ψήφων, σχολιάζει η Welt.
Οι αντιδράσεις κυμαίνονται από αυτοκριτική μέχρι αμοιβαίες αλληλοκατηγορίες μεταξύ των κομμάτων που είχαν υποστηρίξει τον Kέπερ ως προς το ποιος ευθύνεται που το AfD μπόρεσε να κερδίσει για πρώτη φορά ένα κορυφαίο δημοτικό αξίωμα στη μικρότερη περιφέρεια της ανατολικής Γερμανίας. "Αυτές ήταν εκλογές-μαθήματα όσον αφορά την πολιτική σε ομοσπονδιακό και κρατικό επίπεδο. Οι άνθρωποι επιθυμούν μια σαφή αντιπολίτευση, μια σαφέστερη διάκριση μεταξύ των κομμάτων και μια θεμελιώδη αλλαγή πολιτικής", δήλωσε στη Welt ο Mάριο Φόιγκτ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του CDU στο κρατίδιο της Θουριγγίας.
Η αντιπρόεδρος της Bundestag, Κατρίν Έκαρντ (Πράσινοι), από την άλλη πλευρά, θεωρεί το CDU εν μέρει υπεύθυνο για την εκλογική νίκη του AfD. "Αν τμήματα του CDU/CSU κηρύσσουν πολιτιστικό πόλεμο, δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν ο πόλεμος αυτός υιοθετηθεί από τη Δεξιά", δήλωσε η ίδια στην Tagesspiegel.
Για τον κόκκινο-πράσινο-κίτρινο συνασπισμό (SPD, Πράσινοι, Φιλελεύθεροι) στο Βερολίνο, η πρόεδρος του SPD, Σάσκια Έσκεν και ο αντιπρόεδρος του FDP Βόλφγκανγκ Κουμπίτσκι έκαναν αυτοκριτική. Η κυβέρνηση με τα φανάρια "δεν είχε εξηγήσει αρκετά την πολιτική της τον τελευταίο καιρό, δεν την είχε οργανώσει καλά", παραδέχθηκε η Έσκεν, αναφέροντας ως παράδειγμα τον νόμο για τη θέρμανση. Ο Κουμπίτσκι μίλησε για "παραλαβή μιας πολιτικής κουλτούρας που δεν λύνει πλέον τα προβλήματα κατά προτεραιότητα".
Στη Θουριγγία, ωστόσο, είναι πάνω απ' όλα το CDU που πρέπει τώρα να αναρωτηθεί γιατί δεν καταφέρνει να αναχαιτίσει την εκτίναξη του AfD, σχολιάζει η Welt. Πουθενά η πτώση των Χριστιανοδημοκρατών στην Ανατολή δεν ήταν τόσο βαθιά και σκληρή όσο στη Θουριγγία. Μετά την επανίδρυση των ομόσπονδων κρατιδίων στα ανατολικά μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το CDU κυβέρνησε στο ελεύθερο κρατίδιο μέχρι τα τέλη του 2014. Στις εκλογές του 1999 για το κρατίδιο, οι Χριστιανοδημοκράτες είχαν καταφέρει ακόμη να συγκεντρώσουν το 51% των ψήφων, αλλά έκτοτε έχασαν σχεδόν 30 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ το SPD έχασε περίπου δέκα ποσοστιαίες μονάδες σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο. Το AfD, από την άλλη πλευρά, αυξάνεται σταθερά. Το γεγονός ότι τα υπόλοιπα κόμματα στην περιοχή του Zόνεμπεργκ έχουν πλέον ενώσει τις δυνάμεις τους, ίσως και να βοήθησε το δεξιό κόμμα.
Ο επικεφαλής του SPD της Θουριγγίας Γκέοργκ Μάιερ φοβάται ότι αυτές οι προεκλογικές συστάσεις παρακίνησαν ορισμένους ψηφοφόρους να ψηφίσουν το AfD. "Σύμφωνα με το σύνθημα: δεν αφήνουμε κανέναν να μας πει τι να κάνουμε". Ο ίδιος υποστήριξε επίσης τον υποψήφιο του CDU, όπως είπε. "Η διαμαρτυρία ήταν ισχυρότερη. Επομένως, η πολιτική μας πρέπει να είναι καλύτερη, οι εκκλήσεις δεν αρκούν", δήλωσε στη Welt ο Mάιερ, υπουργός Εσωτερικών του ελεύθερου κρατιδίου. Ο επικεφαλής της παράταξης CDU Φόιγκτ υποστηρίζει παρόμοια: "Η προσέγγιση όλων των κομμάτων να ενωθούν κατά του AfD ενόψει των εκλογών για το περιφερειακό συμβούλιο δεν ήταν χρήσιμη για εμάς, το αντίθετο μάλιστα. Πολλοί παρακινήθηκαν να δώσουν το παράδειγμα, όταν επί δέκα ημέρες γινόταν μόνο λόγος για το AfD".
Το CDU παλεύει να βρει μια στρατηγική για την αντιμετώπιση του AfD
Στη Θουριγγία είναι ιδιαίτερα σαφές πόσο δύσκολο είναι για το CDU να σταθεί απέναντι στο AfD. Το ομοσπονδιακό κόμμα πασχίζει να βρει μια στρατηγική για την αντιμετώπιση του AfD και ο ηγέτης του CDU Φρίντριχ Μερτς δεν έχει βρει ακόμη τη συνταγή. Το CDU/CSU παραμένει στάσιμο γύρω στο 30% στις εθνικές δημοσκοπήσεις, ενώ το AfD βρίσκεται πλέον στο 20%. Το κόμμα πρέπει "να γίνει και πάλι πιο διακριτό από τα κόμματα-φωτιά", απαιτεί ο επικεφαλής της παράταξης Φόιγκτ: "Αν κάποιος υποστηρίζει τη συνταγματική επιβολή των απελάσεων, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να τον συκοφαντήσουν ως ρατσιστή. Όσοι τάσσονται κατά της σταδιακής κατάργησης των κινητήρων εσωτερικής καύσης δεν είναι κατά της προστασίας του κλίματος, αλλά εκπροσωπούν μια επιτρεπτή και μετριοπαθή θέση στη συζήτηση για το κλίμα", δήλωσε ο Φόιγκτ. "Όποιος λέει τώρα ότι το 52,8% των ψηφοφόρων της περιφέρειας είναι δεξιοί, δεν έχει καταλάβει τίποτα". Αυτή η συντηρητική-αστική πορεία δεν είναι αδιαμφισβήτητη στο CDU.
Αλλά και τα άλλα κόμματα πρέπει να προετοιμάζονται. "Αν δεν υπάρξει δραματική αλλαγή της διάθεσης, οι εκλογές στο κρατίδιο και οι δημοτικές εκλογές του επόμενου έτους θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε θρίαμβο του AfD", λέει ο Χανς Φορλέντερ, πολιτικός επιστήμονας από τη Δρέσδη. Το ότι το AfD θα κέρδιζε τελικά ένα κορυφαίο δημοτικό αξίωμα ήταν ούτως ή άλλως θέμα χρόνου.
Στις τοπικές εκλογές στη Σαξονία πέρυσι, οι δεξιοί ριζοσπάστες είχαν ήδη βάλει στο στόχαστρο περιφερειακά συμβούλια και δημαρχεία, ιδίως στην ανατολική Γερμανία. Όμως ο πολιτικός σεισμός απέτυχε να υλοποιηθεί. Το CDU της Σαξονίας κατάφερε να διατηρήσει τις ηγετικές του θέσεις στο μεγαλύτερο μέρος.
Η προσπάθεια να κατακτήσει το δημαρχείο στο Σβερίν, την πρωτεύουσα του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας, και να αναδείξει τον πρώτο δήμαρχο του AfD στη δημοκρατία απέτυχε επίσης. Στον επαναληπτικό γύρο των εκλογών, ο απερχόμενος του SPD έλαβε 67,8%, ενώ ο διεκδικητής του AfD κατέληξε με 32,2%. Η πρώτη μονομαχία αυτού του είδους που έτυχε εθνικής προσοχής είχε ήδη λάβει χώρα το καλοκαίρι του 2019 στο Γκέρλιτς, όταν ο υποψήφιος δήμαρχος του CDU Οκτάβιαν Ούρσου κέρδισε με περίπου 55% τον υποψήφιο του AfD Σεμπάστιαν Βίπελ. Τόσο στο Σβερίν όσο και στο Γκέρλιτς είχαν σχηματιστεί σχεδόν πανκομματικές συμμαχίες στις επαναληπτικές εκλογές για να αποτρέψουν τους υποψηφίους του AfD, κάτι που πέτυχε.
Η Θουριγγία ως ειδική και προβληματική πολιτική περίπτωση
Το γεγονός ότι το AfD μπορεί τώρα να πανηγυρίζει στη Θουριγγία δεν είναι τυχαίο, σύμφωνα με τον επικεφαλής του SPD στο κρατίδιο Μάιερ: "Στη Θουριγγία, οι πολιτικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα περίπλοκες. Έχουμε μια κυβέρνηση μειοψηφίας που δεν έχει αξιόπιστους εταίρους στο κρατιδιακό κοινοβούλιο". Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο τη δημοκρατία ως αναποτελεσματική. Η κατάσταση στο κοινοβούλιο είναι συγκεχυμένη. "Σε περιόδους κρίσης, αυτό αυξάνει την αβεβαιότητα και βλάπτει τη φήμη της δημοκρατίας.
Το ομόσπονδο κρατίδιο της Θουριγγίας αποτελεί εδώ και χρόνια μια ειδική πολιτική περίπτωση. Ο Μπόντο Ράμελοφ, ο μοναδικός αριστερός πρωθυπουργός της δημοκρατίας, βρίσκεται στην εξουσία εκεί από το 2014. Το φθινόπωρο του 2019, η κοκκινο-κόκκινο-πράσινη κυβέρνησή του (Aριστερά, SPD, Πράσινοι) έχασε την πλειοψηφία της στις εκλογές του κρατιδίου. Ακολούθησαν χαοτικές εβδομάδες και τον Φεβρουάριο του 2020 ο πολιτικός του FDP Τόμας Κέμεριχ εξελέγη πρωθυπουργός με τις ψήφους του CDU και του AfD. Μετά από μαζικές διαδηλώσεις, ο Κέμεριχ παραιτήθηκε και πάλι και ο Ράμελοφ επανεξελέγη στην εξουσία στον τρίτο γύρο με σχετική πλειοψηφία - η κοινοβουλευτική ομάδα του CDU δεν είχε ψηφίσει εναντίον του, αλλά απείχε.
Όμως η κατάσταση της πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο της Θουριγγίας είναι εξίσου ασταθής όσο και την επομένη των κρατικών εκλογών. Δεν υπάρχει επιλογή για έναν συνασπισμό της μεσαίας τάξης- η Αριστερά και το AfD διαθέτουν μαζί περισσότερες από τις μισές έδρες. Μετά την καταστροφή του Κέμεριχ, η κοινοβουλευτική ομάδα του CDU ήταν έτοιμη να συνάψει ένα σύμφωνο σταθερότητας με την κοκκινο-κόκκινο-πράσινη (Αριστερά, SPD, Πράσινοι) κυβέρνηση. Ένα χρόνο αργότερα, το κατήγγειλε. Έκτοτε, κάθε πρόταση προϋπολογισμού, κάθε νόμος, κάθε θέμα προσωπικού αποτελεί αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης.
Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία προοπτική ξεκαθαρίσματος της κατάστασης μετά τις εκλογές του επόμενου φθινοπώρου. Το AfD της Θουριγγίας, με επικεφαλής τον Μπγερν Χέκε, προηγείται κατά πολύ του Αριστερού Κόμματος του Ραμελοφ (22%) και του CDU (21%) με 28%. Ο Κόκκινο-Κόκκινο-Πράσινος συνασπισμός (Αριστερά, SPD, Πράσινοι) δεν θα έχει και πάλι πλειοψηφία, ούτε ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του CDU με το SPD, το FDP και τους Πράσινους. Μετά τις επόμενες εκλογές, υπάρχει κίνδυνος ακυβερνησίας. Ειδικά από τη στιγμή που το CDU διχάζεται μεταξύ του ρόλου του στην αντιπολίτευση και των λόγων του κράτους.
Το AfD, το οποίο κατατάσσεται από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος της Θουριγγίας ως "σίγουρα ακροδεξιό", είναι ο κύριος αποδέκτης αυτής της σύγχυσης. Με τον Χέκε, έχει επικεφαλής έναν άνθρωπο που παρακολουθείται επίσης από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος ως ακροδεξιός. Οι τακτικές και δημαγωγικές του ικανότητες προκαλούν όλο και περισσότερο προβλήματα στην πολιτική της Θουριγγίας. Στο Ζόνεμπεργκ την Κυριακή, μπόρεσε να πανηγυρίσει έναν ακόμη θρίαμβο μετά την εκλογή του Τόμας Κέμεριχ τον Φεβρουάριο του 2020, καταλήγει η Welt.
