«Λιτό και περιεκτικό νομοθετικό κείμενο» είναι το Σχέδιο Νόμου που βγήκε σήμερα σε διαβούλευση, και το οποίο εφόσον υπερψηφιστεί από το Κοινοβούλιο, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα επεκτείνει τη δυνατότητα σύναψης γάμου και σε πρόσωπα του ίδιου φύλου και θα εξασφαλίσει νομική προστασία των παιδιών τους, καθιστώντας την Ελλάδα την 37η χώρα στον κόσμο που θεσμοθετεί την «Ισότητα στον Γάμο».
Το νομοσχέδιο, η σύνταξη του οποίου βασίστηκε και στη νομοθετική πρακτική που ακολουθήθηκε σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν ήδη καθιερώσει την Ισότητα στον Γάμο (Γαλλία, Γερμανία κ.ά), στοχεύει με 13 μόλις άρθρα και χωρίς εκτεταμένες παρεμβάσεις στον Αστικό Κώδικα και τη λοιπή νομοθεσία να κατοχυρώσει τη δυνατότητα των ομόφυλων ζευγαριών να συνάπτουν γάμο. Επισημαίνεται πως το νομοσχέδιο έχει σημαντικές μεταβατικές διατάξεις και ρυθμίσεις σχέσεων με στοιχεία αλλοδαπότητας όπως για παράδειγμα την αναγνώριση συγγένειας που δημιουργείται στο εξωτερικό. Επίσης γίνονται οι αναγκαίες παρεμβάσεις για ίση πρόσβαση σε δικαιώματα της εργατικής νομοθεσίας. Τέλος, σημειώνεται το νομοσχέδιο ενισχύει την προστασία από διακρίσεις, επεκτείνοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης και στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της εκπαίδευσης και της πρόσβασης στην παροχή υπηρεσιών. Οι παραπάνω ρυθμίσεις είχαν προταθεί ήδη στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ, που είχε εκπονηθεί το 2021 από ειδική επιτροπή που είχε ορίσει ο Πρωθυπουργός με επικεφαλής τον πρώην Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κ. Λίνο Αλέξανδρο Σισιλιάνο.
«Γάμος συνάπτεται μεταξύ δύο προσώπων διαφορετικού ή ίδιου φύλου»
Οι ίδιες πηγές τονίζουν πως πέρα από τη ρητή πρόβλεψη ότι «Ο γάμος συνάπτεται μεταξύ δύο προσώπων διαφορετικού ή ίδιου φύλου» δεν υπάρχει άλλη ουσιώδης παρέμβαση στον Αστικό Κώδικα. Οι τροποποιήσεις του νομοσχεδίου δεν αγγίζουν τον θρησκευτικό γάμο, καθώς οι προϋποθέσεις του και κάθε θέμα σχετικό με αυτόν διέπονται από το τυπικό και τους κανόνες του δόγματος ή του θρησκεύματος σύμφωνα με το οποίο γίνεται η ιεροτελεστία. Ούτε και οι διατάξεις για την υιοθεσία τροποποιούνται, καθώς κάτι τέτοιο δεν απαιτείται νομοτεχνικά για να επιτρέπεται -υπό τους ίδιους, αυστηρότατους όρους, βέβαια- και στα ζευγάρια ομοφύλων που θα συνάψουν γάμο. Επίσης το νομοσχέδιο δεν τροποποιεί καθόλου το πλαίσιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στη χώρα μας, που λειτουργεί από το 2002.
Επισημαίνεται ότι το νομοσχέδιο σκόπιμα δεν επεμβαίνει οριζόντια σε μεγάλο αριθμό διατάξεων του Αστικού Κώδικα ή του εργατικού ή κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου. Δεν αντικαθιστά νομικούς όρους όπως η μητρότητα, η μητέρα, ο πατέρας κ.ά, ούτε εισάγει νέους, όπως Γονέας 1/ Γονέας 2, παρά μόνον προχωρά σε αναγκαίες παρεμβάσεις όπου αυτό είναι απαραίτητο, γιατί διαφορετικά θα προέκυπτε κενό νόμου.
Ρυθμίσεις για γάμους και οικογένειες του εξωτερικού
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών που τελέστηκαν στο εξωτερικό θα ισχύουν, υπό προϋποθέσεις, αναδρομικά από τον χρόνο τέλεσής τους (κατά το πρότυπο του νόμου που θέσπισε τον πολιτικό γάμο το 1982, που προέβλεπε αντίστοιχα την αναδρομική αναγνώριση των πολιτικών γάμων που είχαν συναφθεί στο εξωτερικό). Για όσα από τα παραπάνω ομόφυλα ζευγάρια έχουν τελέσει επιπλέον και σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα, θα δίνεται η δυνατότητα επιλογής μίας από τις δύο οικογενειακές έννομες σχέσεις καθώς δεν μπορούν να συνυπάρχουν και οι δύο. Στις εν λόγω διατάξεις ακολουθήθηκαν οι βέλτιστες νομοθετικές πρακτικές άλλων χωρών.
Με στόχο τη νομοθετική διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, το νομοσχέδιο περιέχει ρύθμιση για τη νομική αναγνώριση της σχέσης με τον γονέα ή τους γονείς τους και στην Ελλάδα, εφόσον αυτή προκύπτει από επίσημα δημόσια έγγραφα ή δικαστικές αποφάσεις. Η διάταξη αυτή εκπληρώνει υποχρέωση της χώρας μας που απορρέει από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) όπως έχουν ερμηνευθεί από τα αντίστοιχα δικαστήρια, που επιτάσσουν, χάριν του συμφέροντος του παιδιού, όποιος είναι αναγνωρισμένος γονέας σε μια χώρα, να αναγνωρίζεται ως τέτοιος και στις υπόλοιπες χώρες. Το νομοσχέδιο, ρυθμίζοντας με προσοχή αυτές τις περιπτώσεις, βάζει τέλος στο σημερινό παράδοξο τα μέλη μιας οικογένειας που ζει και αναγνωρίζεται στο εξωτερικό, μόλις έρχονται στην Ελλάδα να θεωρούνται άτομα άγνωστα μεταξύ τους, όπως και στο επίσης παράδοξο και άδικο σε ορισμένες περιπτώσεις να μη μπορούν, παιδιά Ελλήνων, να λάβουν την ελληνική ιθαγένεια!
Μεταβατικές διατάξεις
Με το νομοσχέδιο παρέχεται η δυνατότητα στα ζευγάρια του ίδιου φύλου που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης να παντρευτούν μέσα σε ένα χρόνο από την ψήφιση του νόμου και ο γάμος τους να ισχύσει αναδρομικά από τη σύναψη του συμφώνου συμβίωσης. Και τούτο, διότι σημαντικός αριθμός ομόφυλων ζευγαριών θα επέλεγε να παντρευτεί αντί να συνάψει συμφωνο συμβίωσης, αν ο γάμος προσφερόταν εξαρχής ως επιλογή για τη νομική αναγνώριση της σχέσης τους. Το νομοσχέδιο και εδώ ακολουθεί τη βέλτιστη πρακτική άλλων χωρών.
Εργατική νομοθεσία
Ως προς την εργατική νομοθεσία, το νομοσχέδιο προχωρά στις απαραίτητες (τεχνικής φύσεως) προσαρμογές των διατάξεων εργατικού δικαίου, δικαίου κοινωνικής ασφάλισης και υπαλληλικού δικαίου για ομόφυλους συζύγους και γονείς, π.χ. σε ζητήματα άδειας μητρότητας (που είναι ήδη μεταβιβάσιμη στον πατέρα) ή επέκτασης της εξάμηνης προστασίας από απόλυση και σε ομόφυλους γονείς που υιοθετούν παιδί (η προστασία ήδη προβλέπεται και για την υιοθεσία).
