Κατέχοντας μία από τις πιο ισχυρές και επιδραστικές θέσεις στον κόσμο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ (ελέω της κούρσας της 5ης Νοεμβρίου) διαθέτει εξουσίες που αγγίζουν ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής σφαίρας, με τις σαφώς προσδιορισμένες αρμοδιότητές του να έχουν καθοριστεί αυστηρά από το αμερικανικό Σύνταγμα.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ λειτουργεί ως εθνικός ηγέτης και σύμβολο ενότητας, εκπροσωπώντας την αμερικανική κοινωνία σε δύσκολες στιγμές, όπως μετά από φυσικές καταστροφές ή σε περιόδους κρίσης, ενώ ταυτόχρονα είναι υπεύθυνος για την ενθάρρυνση και καθοδήγηση της κοινωνίας σε θέματα εθνικής κρισιμότητας.
Στο πεδίο των εξουσιών του, ειδικότερα, όντας επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, επιφορτίζεται με το καθήκον εφαρμογής των νόμων που ψηφίζονται από το Αμερικανικό Κογκρέσο. Μάλιστα, δύναται να διορίζει υψηλόβαθμους αξιωματούχους, όπως οι υπουργοί, οι δικαστές, και άλλοι ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι, με την έγκριση της Γερουσίας.
Αν και δεν είναι μέλος του Κογκρέσου, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ψηφίζει νομοσχέδια, έχει σημαντικό ρόλο στη νομοθετική διαδικασία, προτείνοντας νομοθετικές πρωτοβουλίες. Επίσης έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο σε νομοσχέδια που έχει ψηφίσει το Κογκρέσο. Εάν το Κογκρέσο επιθυμεί να παρακάμψει το προεδρικό βέτο, απαιτείται πλειοψηφία 2/3 σε αμφότερα τα σώματα.
Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα να εκδίδει εκτελεστικά διατάγματα (executive orders), τα οποία είναι διαταγές που αφορούν τον τρόπο λειτουργίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Αυτά τα διατάγματα δεν απαιτούν την έγκριση του Κογκρέσου, αν και υπόκεινται σε έλεγχο από τα δικαστήρια και μπορούν να ακυρωθούν από μελλοντικούς προέδρους.
Επιπροσθέτως, έχει την εξουσία να διορίζει δικαστές στα ομοσπονδιακά δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ακολούθως, μπορεί να ασκεί το δικαίωμα της απονομής χάριτος (pardon) για ομοσπονδιακά αδικήματα, απελευθερώνοντας καταδικασμένους πολίτες ή μειώνοντας την ποινή τους.
Ως ανώτατος διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει τον έλεγχο του στρατού και είναι υπεύθυνος για την εθνική ασφάλεια της χώρας. Παρόλο που το Κογκρέσο είναι το μόνο σώμα που μπορεί να κηρύξει επίσημα πόλεμο, ο πρόεδρος έχει την εξουσία να διατάξει στρατιωτικές επιχειρήσεις και να λάβει μέτρα για την προστασία της χώρας χωρίς την επίσημη κήρυξη πολέμου.
Σαν κύριος εκπρόσωπος της χώρας στη παγκόσμια σκηνή, έχει την εξουσία να διαπραγματεύεται συνθήκες και διεθνείς συμφωνίες, οι οποίες ωστόσο απαιτούν την έγκριση της Γερουσίας για να τεθούν σε ισχύ. Ο Πρόεδρος διορίζει ακόμη τους πρέσβεις των ΗΠΑ σε άλλες χώρες και διατηρεί σχέσεις με ξένες κυβερνήσεις.
Τέλος, ο Πρόεδρος δεν ελέγχει άμεσα τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, αλλά έχει σημαντική επιρροή στη διαδικασία του. Προτείνει τον ετήσιο προϋπολογισμό στο Κογκρέσο και ασκεί πιέσεις για την προώθηση των οικονομικών του πολιτικών, ενώ έχει επίσης τη δυνατότητα να θέσει βέτο σε νομοσχέδια δαπανών.
Εν ολίγοις, ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να:
- Συνάπτει συνθήκες με την έγκριση της Γερουσίας.
- Εγκρίνει και να ασκεί βέτο σε νομοσχέδια.
- Εκπροσωπεί τις ΗΠΑ στις συνομιλίες με ξένες χώρες.
- Επιβάλλει τους νόμους που ψηφίζει το Κογκρέσο.
- Ενεργεί ως Γενικός Διοικητής κατά τη διάρκεια ενός πολέμου.
- Καλεί τα στρατεύματα για να προστατεύσουν τη χώρα από μια επίθεση.
- Κάνει προτάσεις για επερχόμενους νόμους του αμερικανικού κράτους.
- Ηγείται του πολιτικού του κόμματος.
- Φιλοξενεί διεθνείς επισκέπτες.
- Αναγνωρίζει ξένα κράτη.
- Χορηγεί χάρη (pardon).
- Μιλά απευθείας στον λαό για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.
- Αντιπροσωπεύει το εθνικό συμφέρον όλων των πολιτών.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί:
- Να φτιάχνει νόμους.
- Να κηρύξει πόλεμο.
- Να αποφασίσει πώς θα δαπανηθούν τα ομοσπονδιακά χρήματα.
- Να ερμηνεύει την αμερικανική νομοθεσία κατά βούληση.
- Επιλέγει μέλη του υπουργικού συμβουλίου ή δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου χωρίς την έγκριση της Γερουσίας.
