Η Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, από τις 14 έως τις 16 Φεβρουαρίου, υπογράμμισε εμφατικά τη διάσπαση στις διατλαντικές σχέσεις. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντέδρασαν με μια σειρά από έκτακτες συναντήσεις, όπως η σημερινή σύνοδος στο Παρίσι για να προετοιμάσει τις κατευθυντήριες γραμμές των επόμενων κινήσεων ΕΕ, στην εθνική ασφάλεια, τις αμυντικές δαπάνες και το Ουκρανικό, συμπεριλαμβανομένης και έκτακτης συνόδου κορυφής.
Σε παράλληλο μέτωπο, από το οποίο οι Ευρωπαίοι απέχουν παντελώς, τουλάχιστον προς το παρόν, στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας ξεκινά «πυρετός» διαβουλεύσεων μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων κορυφαίων αξιωματούχων για την ειρήνευση στην Ουκρανία, με βάση το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Η Σύνοδος του Παρισιού και τα μηνύματα
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τη σύνοδο του Παρισιού είπε ότι μια ειρηνευτική συμφωνία δεν πρέπει να επιβληθεί με εξαναγκασμό, πως θα πρέπει να συνεχιστεί η στήριξη στην Ουκρανία, ότι γίνονται συζητήσεις για κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και ότι δεν πρέπει να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ όσον αφορά την ευθύνη για την ασφάλεια της Ουκρανίας.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συνομίλησε με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ πριν από την έναρξη της συνόδου και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, που επίσης συμμετείχε στη σύνοδο του Παρισιού θα επισκεφθεί την Ουάσιγκτον την επόμενη εβδομάδα.
Με ιδεολογικούς όρους, η Ευρώπη αναγκάζεται να επιλέξει μεταξύ του ανελευθερισμού MAGA και του κλασικού φιλελευθερισμού που στηρίζει την ίδια της την ύπαρξη. Με άλλα λόγια, σε μια εποχή εντεινόμενου ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, η ΕΕ πρέπει να επιλέξει μεταξύ του να γίνει σατράπης των ΗΠΑ ή να απελευθερωθεί και να κατευθύνει τη δική της πορεία, γράφει το Politico.
Ενώ η σύνοδος κορυφής ηγετών στο Παρίσι επικεντρώθηκε στον επιμερισμό των βαρών και στις αυξημένες αμυντικές δαπάνες μέσω μίας σειράς εργαλείων χρηματοδότησης, ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέϊ Ντι Βανς άλλαξε το σενάριο. Ήθελε πολύ περισσότερα από αυτό. Το βασικό σημείο ήταν η απαίτηση για την Ευρώπη να ασπαστεί την ιδεολογία Τραμπ ή να θεωρηθεί ανάξια αμυντικών εγγυήσεων και φιλίας. Διαφώνησε κατά της Ευρώπης, κατηγορώντας τους ηγέτες της για καταστολή της ελευθερίας του λόγου και για αποτυχία να σταματήσουν τη μετανάστευση καθώς φοβούνται τους ψηφοφόρους.
Ακόμη και πολλοί από τους συντηρητικούς της ΕΕ αναστατώθηκαν από τις τελευταίες εξελίξεις, αν και έχουν τις δικές τους αμφιβολίες για τον χειρισμό της ελευθερίας του λόγου από την ένωση και παραμένουν απογοητευμένοι από την αποτυχία να περιοριστεί η μετανάστευση. Η εικόνα του Βανς ήταν μια εξαιρετικά παραμορφωμένη εικόνα που υπεραπλουστεύει πολύπλοκα προβλήματα. Επιπλέον, άλλο πράγμα είναι να επικρίνεις τον εαυτό σου και άλλο πράγμα εντελώς να μπαίνει κάποιος στο σπίτι σου και να λέει ότι είσαι χάλια, καταλήγει το Politico.
Ένας ευρωπαϊκός στρατός δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1950, με το ενδιαφέρον έκτοτε να αυξάνεται και να μειώνεται χωρίς ωστόσο να σημειωθεί πραγματική πρόοδος. Τώρα, η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει κάποιες δύσκολες επιλογές μεταξύ κοινωνικών δαπανών και αμυντικών δαπανών - μια συζήτηση που αναπόφευκτα θα δοκιμάσει ακόμη περισσότερο τις εσωτερικές πολιτικές της.
Ο Σερ Άλεξ Γιάνγκερ, πρώην επικεφαλής της M16, υποστήριξε στην Guardian ότι ο Τραμπ έχει εγκαινιάσει μια ανήθικη παγκόσμια τάξη πραγμάτων χωρίς κανόνες, στην οποία το μόνο εμπόρευμα που είχε σημασία είναι η ωμή δύναμη. «Έχουμε περάσει από έναν κόσμο κανόνων και πολυμερών θεσμών σε ισχυρούς που συνάπτουν συμφωνίες πάνω από ασθενέστερες και μικρότερες χώρες. Αυτός είναι ο νέος μας κόσμος. Αυτός είναι ο κόσμος του Ντόναλντ Τραμπ. Δεν λειτουργούμε πλέον σε έναν κόσμο συστημάτων, αλλά σε έναν κόσμο κινήτρων», υπογράμμισε.
Από την άλλη πλευρά, η Nαταλί Τότσι, επικεφαλής του ιταλικού think tank IAI, αμφισβήτησε το γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη κάτι πιο βαθύ μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ. «Μια ερμηνεία για το τι συνέβη τις τελευταίες ημέρες είναι ότι ίσως αυτή η αμερικανική κυβέρνηση να μην αρέσει πολύ στην Ευρώπη, όμως αν δράσουμε ξοδεύοντας περισσότερα για την άμυνα και όλα τα υπόλοιπα, μπορούμε με κάποιο τρόπο να αναζωπυρώσουμε το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας. Αυτό είναι το καλύτερο σενάριο», είπε επίσης στην Guardian.
Ωστόσο, για τους περισσότερους Ευρωπαίους είναι ακόμα καλύτερο να δουν εάν ένας γάμος χωρίς αγάπη μπορεί να σωθεί, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα: οι εναλλακτικές λύσεις ενός δοκιμαστικού χωρισμού, πόσο μάλλον του πλήρους διαζυγίου, είναι πολύ τρομακτικές για να τις σκεφτούν. Η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να μείνει μόνη, χωρίς την πυρηνική ομπρέλα των ΗΠΑ. Έτσι, η εστίαση βρίσκεται σε μια σημαντική ώθηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, όχι μόνο επειδή θα έκανε τελικά την Ευρώπη πιο ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ, αλλά επειδή μπορεί να πείσει ακόμη τον Τραμπ να μην εγκαταλείψει την ασφάλεια της Ευρώπης και της Ουκρανίας.
Παράλληλες δυναμικές στο Ριάντ
Η προοπτική ωστόσο παραμεριστούν από τις ειρηνευτικές συνομιλίες έχει εξοργίσει κάποιους Ευρωπαίους, οι οποίοι βλέπουν τη μακροπρόθεσμη ασφάλειά τους ως εγγενώς συνδεδεμένη με το μέλλον της Ουκρανίας. Τα τελευταία τρία χρόνια, οι Βρυξέλλες συνεργάστηκαν με την Ουάσιγκτον προκειμένου να διασφαλίσουν μια συνεπή πολιτική ικανή να ακρωτηριάσει την πολεμική μηχανή της Ρωσίας.
Ωστόσο, με ένα τηλεφώνημα 90 λεπτών, ο Τραμπ πέταξε τη δυτική ενότητα από το παράθυρο, τοποθετώντας τον εαυτό του ως τον μοναδικό συνομιλητή μεταξύ Κρεμλίνου και Κιέβου.
Σύμφωνα με τον Kιθ Κέλογκ, τον Ειδικό Απεσταλμένο των ΗΠΑ για την Ουκρανία και τη Ρωσία, ο Λευκός Οίκος λειτουργεί στην «ώρα Τραμπ» και ο πρόεδρος αναμένει ότι μια συμφωνία θα είναι έτοιμη στο άμεσο μέλλον.
Ο Kέλογκ εξήγησε ότι η ειρηνευτική διαδικασία θα ακολουθήσει μια "διπλή" προσέγγιση: αφενός, οι ΗΠΑ θα μιλήσουν με τη Ρωσία και, αφετέρου οι ΗΠΑ θα μιλήσουν με την Ουκρανία και τους συμμάχους που υποστηρίζουν το κατεστραμμένο από τον πόλεμο κράτος. Ο απόστρατος στρατηγός έχει προγραμματιστεί να συναντήσει την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα αύριο Τρίτη.
Όμως, σημείωσε ο Κέλογκ όταν έρθει η ώρα να καθίσουν στο τραπέζι, η Ευρώπη δεν θα έχει καρέκλα, γιατί όπως εξήγησε, αυτό που δεν θέλουμε να κάνουμε είναι να μπούμε σε μια μεγάλη ομαδική συζήτηση. Ωστόσο, η Ουκρανία ζητά από την Ευρώπη να ορίσει γρήγορα έναν εκπρόσωπο για πιθανές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, όπως δήλωσε στο Bloomberg ένας από τους κορυφαίους συμβούλους του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο προσπάθησε να υποβαθμίσει αργότερα τις ανησυχίες λέγοντας ότι όταν ξεκινήσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να εμπλακούν επειδή έχουν κυρώσεις στον Πούτιν και τη Ρωσία και συνέβαλαν στην υποστήριξη της Ουκρανίας, ένα σχόλιο που φαινόταν να υποδηλώνει εμμέσως πλην σαφώς ότι η ελάφρυνση των κυρώσεων θα ήταν κάτι που θα μπορούσε να προσφερθεί στο Κρεμλίνο.
Ο Ρούμπιο προσγειώθηκε σήμερα στη Σαουδική Αραβία, όπου πρόκειται να συμμετάσχει σε συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο με Ρώσους αξιωματούχους την Τρίτη. Στην αποστολή των ΗΠΑ θα συμμετέχουν επίσης ο Μάικ Γουόλτς, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, και ο Στηβ Γουίτκοφ, ο απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, ο οποίος τελεί υπό τις κυρώσεις της ΕΕ, θα είναι παρών στη συνάντηση στο Ριάντ, η οποία θα επικεντρωθεί στην αποκατάσταση ολόκληρου του συμπλέγματος των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας, καθώς και στην προετοιμασία εργασιών για την ουκρανική διευθέτηση και στην οργάνωση συνάντησης των δύο προέδρων. Πάντως, ο Λαβρόφ απέκλεισε το ενδεχόμενο εκχώρησης μέρους από το 20% της Ουκρανίας που ελέγχει τώρα η Ρωσία και διαμήνυσε ότι η Ευρώπη δεν έχει θέση στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, διότι θέλει να συνεχιστεί ο πόλεμος.
Στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον Σέρβο ομόλογό του ο Λαβρόφ επεσήμανε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Αμερικανός ομόλογός του Ντόναλντ Τραμπ συμφώνησαν να «αφήσουν πίσω τους τις μη κανονικές σχέσεις» μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον.
Επίσης, ο Σαουδάραβας διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συναντήθηκε σήμερα Δευτέρα με τον Ρούμπιο.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι, από την πλευρά του, μετέβη στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) για να συζητήσει την ανθρωπιστική βοήθεια. Καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, τα ΗΑΕ διαδραμάτισαν μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Θα επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία την Τετάρτη.
Ερωτηματικά για την ενότητα της ΕΕ
Αρκετοί ηγέτες της ΕΕ διαμήνυσαν ότι η απόφαση να παραλειφθεί η πλειοψηφία των κρατών μελών από τη βιαστικά οργανωμένη σύνοδο ηγετών στο Παρίσι κινδυνεύει να στείλει λάθος μήνυμα για την ενότητα του μπλοκ.
Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πάντα στέκονταν και στέκονται στο πλευρό της Ουκρανίας, η Ευρώπη έχει γίνει ευάλωτη και αυτό το γνωρίζει καλά η αμερικανική κυβέρνηση, διαφορετικά δεν θα είχε ανακοινώσει τόσο τολμηρά ότι θα εγκαθίδρυε την ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς τη βοήθεια ευρωπαϊκών χωρών.
Η ΕΕ μιλάει εδώ και αρκετούς μήνες για την ανάγκη ενίσχυσης των αμυντικών της δαπανών, αλλά τώρα αυτές οι συνομιλίες αποκτούν νέο επείγοντα χαρακτήρα μετά το σχέδιο του Τραμπ για μια ειρηνευτική σύνοδο με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης.
Η Ουγγαρία θεωρεί τη συνάντηση του Παρισιού ως μια συγκέντρωση «απογοητευμένων» και «φιλοπολεμικών» ηγετών, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Πέτερ Σζιτζάρτο, προσθέτοντας ότι η Βουδαπέστη θεωρεί πολλά υποσχόμενη την πολιτική του Τραμπ να προσεγγίσει τον Πούτιν.
Οι προσεγγίσεις των ΗΠΑ προς τη Ρωσία δικαιώνουν τη μακροχρόνια πολιτική της Ουγγαρίας να διατηρεί ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας στην κυβέρνηση της Μόσχας, ανέφερε.
Άλλες μικρές χώρες που δεν συμπεριλήφθηκαν διαμήνυσαν ότι κατανοούν το σκεπτικό για τις προσκλήσεις του Μακρόν, αλλά είπαν ότι θα προτιμούσαν μια πιο περιεκτική προσέγγιση.
