Στις κάλπες προσέρχονται 59,2 εκατ. Γερμανοί ψηφοφόροι την Κυριακή 23 Φεβρουαρίου για να εκλέξουν τον νέο Καγκελάριο της χώρας τους μετά την κατάρρευση του τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον Όλαφ Σολτς αλλά και τους 630 βουλευτές που θα κάτσουν στα έδρανα της Bundestag.
Γιατί γίνονται τώρα εκλογές;
Στις 6 Νοεμβρίου 2024, ξεκίνησε η αρχή του τέλους για το κυβερνητικό σχήμα, όταν ο καγκελάριος Σολτς απέπεμψε τον υπουργό Οικονομικών και αρχηγό του FDP, Κρίστιαν Λίντνερ, με τον τελευταίο να καταγγέλλει πιέσεις προκειμένου να άρει το «φρένο χρέους» με φόντο και «αγκάθι» τον προϋπολογισμό.
Στις 16 Δεκεμβρίου και μετά από τρεις ώρες συζήτησης στη Bundestag, οι Γερμανοί βουλευτές αποφάσισαν να μη δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στον Όλαφ Σολτς, ανοίγοντας τον δρόμο για νέες εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου.
Ο Σολτς έλαβε 207 ψήφους από τις 733 του κοινοβουλίου, αποτέλεσμα που είναι πολύ μακριά από την πλειοψηφία των 367 ψήφων που χρειαζόταν για να παραμείνει στην εξουσία, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει ο τρικομματικός κυβερνητικός συνασπισμός γνωστός ως «φανάρι» (λόγω των χρωμάτων των κομμάτων).
- Διαβάστε ακόμα - Μπορεί ο Μερτς να αλλάξει τον βηματισμό της ΕΕ;
Η κυβέρνηση Σολτς απαρτιζόταν από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP) και έπνεε τα λοίσθια εν μέσω ύφεσης της γερμανικής οικονομίας και ανόδου του φαβορί για την καγκελαρία, Φρίντριχ Μερτς και της ακροδεξιάς (AfD).
Την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου, ο Πρόεδρος της Γερμανίας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, ανακοίνωσε τη διάλυση της κάτω Βουλής του Κοινοβουλίου, σηματοδοτώντας και επισήμως την έναρξη της προεκλογικής περιόδου.
«Αποφάσισα να διαλύσω την 20ή Γερμανική Bundestag και να ορίσω την ημερομηνία των εκλογών για τις 23 Φεβρουαρίου», δήλωσε ο Σταϊνμάιερ σε ομιλία του, προσθέτοντας ότι «η πολιτική σταθερότητα στη Γερμανία είναι πολύτιμο αγαθό».
Πώς λειτουργεί το γερμανικό εκλογικό σύστημα;
Το γερμανικό εκλογικό σύστημα ακολουθεί αποφασιστικά την αρχή της αναλογικής εκπροσώπησης και αποτελείται από 3 βήματα. Οι κάλπες θα ανοίξουν στις 08:00 και θα κλείσουν στις 19:00 ώρα Ελλάδος) ενώ έπειτα θα ανακοινωθούν τα πρώτα exit polls και ασφαλής εικόνα θα σχηματιστεί μέχρι το βράδυ.
Βήμα 1: Το σύστημα «δύο ψήφων»
Όσοι έχουν κλείσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και προστρέξουν στα εκλογικά κέντρα, καλούνται να δώσουν δύο ψήφους: Η πρώτη (Erststimme) για την επιλογή αντιπροσώπων από την εκλογική περιφέρεια (299 εκλογικές περιφέρειες και 16 ομοσπονδιακά κρατίδια) και η δεύτερη (Zweitstimme) στο κόμμα επιλογής.
Από τις 630 έδρες, οι 299 κατανέμονται απευθείας στους βουλευτές που κερδίζουν την απλή πλειοψηφία των ψήφων στις περιφέρειες στις οποίες έχουν τεθεί ως υποψήφιοι για την εκάστοτε εκλογική μάχη στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης.
Για τις υπόλοιπες έδρες, η δεύτερη ψήφος δεν περιέχει σταυρό προτίμησης, αλλά είναι στήριξη στο κόμμα της επιλογής και είναι εκείνο που στέλνει στη Bundestag τον εκλεκτό που βρίσκεται υψηλότερα στην εθνική λίστα που το ίδιο καταρτίζει για τα 16 ομόσπονδα κρατίδια, ανάλογα με το μέγεθός τους, της οποίας ηγείται ο επικεφαλής υποψήφιος κάθε κόμματος.
Βήμα 2: Το όριο του 5%
Στην αναλογική κατανομή, θα έχουν εκπροσώπηση και θα διαμορφώσουν τους πολιτικούς συσχετισμούς μόνο κόμματα που «πιάνουν» το εκλογικό όριο του 5% ή έχουν κερδίσει τουλάχιστον 3 εκλογικές περιφέρειες μέσω «πρώτων ψήφων». Τα υπόλοιπα κόμματα μένουν εκτός Βundestag.
Βήμα 3: Πώς κατανέμονται οι έδρες
Οι νόμοι που διέπουν το γερμανικό σύνταγμα ορίζουν πως η αναλογική σύνθεση της Bundestag καθορίζεται αποκλειστικά από το αποτέλεσμα των δεύτερων ψήφων. Για την κατανομή μετρά κατ’ αρχάς πόσες έδρες αντιστοιχούν σε κάθε κόμμα σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Σημαντικότερη θεωρείται η δεύτερη ψήφος καθώς μέσω αυτής κρίνεται η σύνθεση της ομοσπονδιακής Βουλής. Αν ένα κόμμα συγκεντρώσει το 30% των δεύτερων ψήφων, τότε καταλαμβάνει και το 30% των βουλευτικών εδρών του επόμενου Κοινοβουλίου.
Με τη δεύτερη ψήφο τους οι ψηφοφόροι κρίνουν εν τέλει τον συσχετισμό δυνάμεων στην Bundestag καθώς όταν είναι σαφές πόσες έδρες έχει κερδίσει κάθε κόμμα μέσω αυτής, τότε οι έδρες κατανέμονται στους υποψηφίους από τις λίστες.
Η αλλαγή του 2023
Το 2023 το Βερολίνο αποφάσισε τη μείωση του αριθμού των βουλευτών καθώς η Bundestag είχε αυξηθεί υπερβολικά σε μέγεθος λόγω του προηγούμενου εκλογικού συστήματος. Για να περιοριστεί αυτό το φαινόμενο αποφασίστηκε να μειωθεί ο αριθμός των εδρών από 736 σε 630.
Ειδικότερα, το προηγούμενο σύστημα δημιουργούσε επιπλέον έδρες (Überhangmandate) όταν ένα κόμμα κέρδιζε περισσότερες απευθείας έδρες από όσες αναλογούσαν στο ποσοστό του. Ως εκ τούτου, προέκυψε η δημιουργία εξισορροπητικών εδρών (Ausgleichsmandate), με αποτέλεσμα τη διόγκωση του κοινοβουλίου.
Από το 2023, η κατανομή των εδρών βασίζεται αποκλειστικά στο ποσοστό που λαμβάνει κάθε κόμμα στην αναλογική ψήφο. Εάν ένας υποψήφιος κερδίσει μια απευθείας έδρα αλλά το κόμμα του δεν συγκεντρώνει αρκετό ποσοστό για να καλύψει αυτή την έδρα, τότε αυτή δεν απονέμεται.
Πώς σχηματίζονται οι γερμανικοί συνασπισμοί;
Ακριβώς επειδή το σύστημα είναι αναλογικό, είναι πολύ δύσκολο να προκύψουν μονοκομματικές κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα την ανάγκη διενέργειας διαπραγματεύσεων για την σύνθεση σχηματισμού για τα ηνία της χώρας.
Απόλυτη κοινοβουλευτική κυριαρχία εξασφαλίστηκε μόνο μία φορά, το 1957, για τους Χριστιανοδημοκράτες του CDU/CSU, καθώς συνήθως η γερμανική πολιτική ζωή χαρακτηρίζεται από διαβουλεύσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις που θα διαμορφώσουν ένα κοινό πλαίσιο διακυβέρνησης.
Καθώς τα προγράμματα διακυβέρνησης και οι προεκλογικές εξαγγελίες συχνά είναι δύσκολο να εναρμονιστούν, χρειάζονται αρκετοί μήνες ζύμωσης για τη σύναψη ενός κυβερνητικού σχήματος, όπως έχει δείξει και η πρόσφατη ιστορία.
Τον Νοέμβριο του 2021, SPD, Πράσινοι και FDP ένωσαν δυνάμεις μετά από δύο μήνες διαπραγματεύσεων, και δημιούργησαν ένα κυβερνητικό πρόγραμμα 177 σελίδων, με την Άνγκελα Μέρκελ να παραμένει στην εξουσία μέχρι την εξεύρεση ενός πλαισίου συνεργασίας.
