«Εάν κερδίσουμε, νομίζω ότι θα επιλύσουμε το ζήτημα πιο γρήγορα» έλεγε ο τότε υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σε συνάντησή του με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι τον Σεπτέμβριο του 2024, αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Πλέον, ο Τραμπ μετρά πάνω από δύο μήνες στην εξουσία και ίσως αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ότι η προσπάθεια να τερματιστεί μια τόσο πικρή και περίπλοκη σύγκρουση μπορεί να πάρει χρόνο, μεταδίδει το BBC.
Οι 5 λόγοι για την βραδύτερη πρόοδο
Πρώτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ίσως υπερκτίμησε την δύναμη της προσωπικής του διπλωματίας «ένας προς έναν». Ο ίδιος από καιρό πίστευε ότι οποιοδήποτε διεθνές πρόβλημα μπορεί να λυθεί εάν καθίσει με έναν άλλο ηγέτη και φτάσουν σε μια συμφωνία.
Ο Τραμπ μίλησε για πρώτη φορά με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στις 12 Φεβρουαρίου, μια συνομιλία μιάμιση ώρα που περιέγραψε ως «ιδιαίτερα παραγωγική» και στη συνέχεια στις 18 Μαρτίου. Είναι ωστόσο προφανές πως καμία από αυτές τις επικοινωνίες δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την άμεση εκεχειρία 30 ημερών που επιθυμούσε ο Τραμπ. Η μόνη ουσιαστική υποχώρηση που κατάφερε να αποσπάσει από τον Πούτιν ήταν η υπόσχεση να τερματίσει τις επιθέσιες σε ουκρανικές ενεργειακές υποδομές, μία δέσμευση που η Ουκρανία κατηγορεί ότι καταπατήθηκε λίγες ώρες μετά την κλήση των δύο ηγετών.
Δεύτερον, ο Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν σκοπεύει να βιαστεί.
Τα πρώτα σχόλιά του για τις διαπραγματεύσεις έγιναν την περασμένη εβδομάδα περίπου ένα μήνα μετά την πρώτη του επικοινωνία με τον Τραμπ. Ο Πούτιν φάνηκε αντίθετος με την στρατηγική των ΗΠΑ να επιδιώξουν μία προσωρινή κατάπαυση πυρός προτού γίνουν συζητήσεις για μία μακροπρόθεσμη διευθέτηση της διένεξης. Αντίθετα, είπε ότι οι όποιες συνομιλίες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν «τα βαθύτερα αίτια του πολέμου», δηλαδή τους φόβους του για την επέκταση της συμμαχίας του NATO και την ύπαρξη της Ουκρανίας ως κυρίαρχο κράτος εντός της που αποτελούν απειλή κατά κάποιο τρόπο την ασφάλεια της Ρωσίας. Επιπλέον, έθεσε λεπτομερείς ερωτήσεις και όρους που πρέπει να απαντηθούν προτού γίνει η οποιαδήποτε συμφωνία.
Τρίτον, η στρατηγική των ΗΠΑ να κατευθύνουν την αρχική τους εστίαση στην Ουκρανία μπορεί να έχει κριθεί εσφαλμένα.
O Λευκός Οίκος θεωρούσε ότι ο Ζελένσκι ήταν εκείνος που αντιτίθεται στην ειρήνη, ενώ δυτικοί διπλωμάτες αναγνωρίζουν ότι η ουκρανική κυβέρνηση άργησε να συνειδητοποιήσει πόσα έχουν αλλάξει στον κόσμο από την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία. Όμως, οι πιέσεις που ασκήθηκαν στην Ουκρανία με αποκορύφωμα την περιβόητη πλέον αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι, κατανάλωσαν χρόνο, προσπάθειες και πολιτικά κεφάλαια. Επίσης, δημιούργησαν ένα ρήγμα στις διατλαντικές σχέσεις φέρνοντας σε αντιπαράθεση ΗΠΑ και Ευρώπη, εγείροντας ένα ακόμη διπλωματικό πρόβλημα που χρειάστηκε επιπλέον χρόνο για να διευθετηθεί.
Όλο αυτό το διάστημα ο Βλαντιμίρ Πούτιν καθόταν αναπαυτικά και «απολάμβανε την παράσταση», κερδίζοντας χρόνο.
Τέταρτον, η απόλυτη πολυπλοκότητα της σύγκρουσης καθιστά δύσκολη κάθε επίλυση.
Η πρόταση της Ουκρανίας ήταν αρχικά για κατάπαυση πυρός σε αέρα και θάλασσα, με την υπόθεση ότι αυτό θα ήταν κάτι εύκολο στην παρακολούθηση. Όμως στις συνομιλίες στις συνομιλίες της περασμένης εβδομάδας στη Τζέντα, οι ΗΠΑ επέμειναν ότι οποιαδήποτε άμεση κατάπαυση του πυρός θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τη γραμμή του μετώπου μήκους άνω των 1200 χιλιομέτρων στα ανατολικά.
Αμέσως, αυτό έκανε πιο περίπλοκη την επιμέλεια επαλήθευσης οποιασδήποτε κατάπαυσης του πυρός και φυσικά στη συνέχεια απορρίφθηκε από τον Πούτιν. Εντούτοις, η συμφωνία του στην πιο μετριοπαθή πρόταση να τερματιστούν οι επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές δεν έρχεται χωρίς προβλήματα.
Οι λεπτομέρειες αυτής της πρότασης θα απασχολήσουν μεγάλο μέρος των τεχνικών διαπραγματεύσεων που αναμένεται να διεξαχθούν στη Σαουδική Αραβία τη Δευτέρα. Στρατιωτικοί και ενεργειακοί εμπειρογνώμονες θα καταρτίσουν λεπτομερείς καταλόγους πιθανών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής - πυρηνικών ή άλλων - που ενδέχεται να προστατεύονται. Θα προσπαθήσουν επίσης να συμφωνήσουν ποια οπλικά συστήματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται. Αλλά η συμφωνία για τη διαφοροποίηση μεταξύ ενέργειας και άλλων μη στρατιωτικών υποδομών μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο.
Υπενθυμίζεται πως η Ουκρανία και η Ρωσία δεν εμπλέκονται σε κοινές συνομιλίες και συνεργάζονται χωριστά και διμερώς με τις ΗΠΑ, οι οποίες υπόσχονται να κάνουν τις μεταβιβάσεις μεταξύ των δύο πλευρών κάτι το οποίο επίσης παίρνει περισσότερο χρόνο.
Πέμπτον, η εστίαση των ΗΠΑ στα οικονομικά οφέλη της κατάπαυσης του πυρός έβγαλε από το επίκεντρο το να σταματήσουν οι εχθροπραξίες.
Ο Τραμπ έχει αφιερώσει χρόνο προσπαθώντας να συμφωνήσει σε μια συμφωνία - πλαίσιο που δίνει στις αμερικανικές εταιρείες πρόσβαση σε κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας. Κάποιοι το βλέπουν ως επένδυση για το μέλλον της Ουκρανίας και άλλοι ως εκβίαση των φυσικών της πόρων. Ο Ζελένσκι υποστήριξε αρχικά ότι θα μπορούσε να συμφωνήσει σε μια συμφωνία μόνο εάν οι ΗΠΑ υποσχεθούν να παράσχουν στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτρέψουν τη μελλοντική ρωσική επιθετικότητα.
Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε, λέγοντας ότι η παρουσία αμερικανικών εταιρειών εξόρυξης και εργαζομένων θα ήταν αρκετά αποτρεπτική. Τελικά ο Ζελένσκι παραδέχτηκε την ήττα και είπε ότι θα συμφωνούσε ακόμη και χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας. Παρά το γεγονός αυτό, οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη υπογράψει τη συμφωνία, ελπίζοντας και πάλι να βελτιώσουν τους όρους, ενδεχομένως με την πρόσβαση ή ακόμη και την ιδιοκτησία των ουκρανικών πυρηνικών σταθμών.
Κλείνοντας, το BBC αναγνωρίζει ότι δεν θα είχαμε φτάσει σε αυτό το στάδιο χωρίς την πίεση του Τραμπ, αλλά η πρόοδος δεν ήταν τόσο γρήγορη ή απλή όσο πίστευε.
