Το γεγονός ότι η χώρα μας διανύει μια βαθιά στεγαστική κρίση, αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή. Το 2023, «έκλεισε» με νέα μεσοσταθμική αύξηση της τάξεως του 6% με 10%, ενώ, το «μείζον» κοινωνικό πρόβλημα του κόστους στέγασης θα μας απασχολήσει και το 2024. Τα ζητούμενα μισθώματα οικογενειακών κατοικιών κατέγραψαν συσσωρευτική αύξηση από 43,2% έως 52,1% το χρονικό διάστημα 2018-2023. Πλέον, το κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει εκτιναχθεί σε τέτοια επίπεδα που αγγίζει το σύνολο ενός «καλού» μισθού αν πρόκειται για οικογενειακή κατοικία και το 60% - 70% του εισοδήματος για κατοικία κατάλληλη για νέους ή/και φοιτητές.
Αυτά αναφέρει, μεταξύ άλλων, σχετική έρευνα του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates για την «στεγαστική κρίση» στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Δικτύου, Θεμιστοκλής Μπάκας, το σύνολο των δεικτών της Eurostat κατατάσσουν την Ελλάδα πρωταθλήτρια στο κόστος στέγασης για τουλάχιστον 6 συναπτά έτη στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. Η ραγδαία αύξηση των ενοικίων αποτελεί το «μείζον» θέμα συζήτησης και προβληματισμού στο σύνολο των συμπολιτών μας, ιδιαίτερα όσων σκέφτονται είτε να κάνουν το επόμενο βήμα στη ζωή τους δημιουργώντας οικογένεια και έχουν ξεκινήσει το «σαφάρι» αναζήτησης κατοικίας, είτε για όσους έχει λήξει ή/λήγει το μισθωτήριο συμβόλαιο τους επόμενους μήνες και αναμένουν να ενημερωθούν για τις νέες «απαιτήσεις» του ιδιοκτήτη.
Ο «εφιάλτης» της ανανέωσης του μισθωτηρίου συμβολαίου
Όπως σημειώνεται στην έρευνα, είθισται μεγάλο μέρος μισθωτηρίων συμβολαίων που αφορούν κατοικίες να έχουν «γενέθλια» τον Αύγουστο ή/και τον Σεπτέμβριο κυρίως για τις οικογένειες. Ενώ, γενέθλιος μήνας των μισθωτηρίων συμβολαίων μπορεί να χαρακτηριστεί και ο Φεβρουάριος. Οι καλοκαιρινοί μήνες και ο Φεβρουάριος, αποτελούν τους μήνες που πραγματοποιούνται οι περισσότερες μετακομίσεις, ανανεώσεις μισθωτηρίων συμβολαίων αλλά και έναρξη νέων. Μέρος των ιδιοκτητών ακινήτων για να πραγματοποιήσουν την ανανέωση της μισθωτικής σύμβασης στον ίδιο ενοικιαστή, ζητούν αύξηση του ενοικίου ακόμη και 40% σε σχέση με το ενοίκιο το 2021.
Σε περίπτωση που ο ενοικιαστής δεν δεχθεί την ραγδαία αύξηση ακόμη και 40%, θα πρέπει να εντάξει την οικογένεια του στη δίνη της αναζήτησης κατοικίας και να ζήσει όσα βιώνουν τα τελευταία 4-5 χρόνια πλήθος των συμπολιτών μας που αναζητούν κατοικία. Οι ιδιοκτήτες επειδή γνωρίζουν ότι η εύρεση κατοικίας με προσιτό ενοίκιο και παράλληλα η εύρεση κατοικίας που να συνάδει η κατάσταση του ακινήτου με το ζητούμενο μίσθωμα αποτελεί «τζόκερ», ξέρουν ότι ο ενοικιαστής θα αναγκαστεί να αποδεχθεί την όποια αύξηση, διότι δεν υπάρχουν επιλογές και παράλληλα μια μετακόμιση έχει μεγάλο κόστος.
«Αξίζει να αναφέρουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των ιδιοκτητών που ζητούν ραγδαίες αυξήσεις δεν είναι φυσικά πρόσωπα που εκμισθώνουν 1-2 ακίνητα, αλλά ιδιοκτήτες (φυσικά ή/και νομικά πρόσωπα) πολλών διαμερισμάτων ή/και ολόκληρων πολυκατοικιών. Κάποιος θα μπορούσε να αναφέρει ότι ο ενοικιαστής δεν είναι «σωστός» στις μισθωτικές υποχρεώσεις και για αυτό ο ιδιοκτήτης ζητάει μεγάλη αύξηση με στόχο να αποχωρήσει. Το άνωθεν αποτελεί μια λογική που έχει βάση, αλλά μεγάλο μέρος των ενοικιαστών που έχουν έρθει και έρχονται αντιμέτωποι με ραγδαίες αυξήσεις για την ανανέωση της μισθωτικής σύμβασης, είναι πλήρως «σωστοί» στις μισθωτικές υποχρεώσεις τους χωρίς οφειλές σε κοινόχρηστα και λογαριασμούς ΔΕΚΟ, αντιθέτως καταγράφονται περιπτώσεις που καταβάλλουν το μίσθιο νωρίτερα από την συμφωνηθείσα ημερομηνία ανά μήνα», αναφέρει ο κ. Μπάκας.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επικοινωνία ιδιοκτήτη με τον ενοικιαστή όπου όταν ο ενοικιαστής του ανάφερε ότι η αύξηση που ζητάει είναι μεγάλη (25%), ο ιδιοκτήτης του απάντησε, μπες στις ιστοσελίδες των αγγελιών να δεις τη ζητάνε για 50 τ.μ.», σημειώνει το στέλεχος της κτηματαγοράς.
Ανανέωση μισθωτηρίου συμβολαίου για ένα χρόνο με αύξηση ακόμη και 40%
Σύμφωνα με την έρευνα, δεν είναι λίγοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων που μετά τη λήξη της τριετίας, ενώ ο ενοικιαστής δέχεται την ραγδαία αύξηση του μισθώματος, δεν συμφωνούν στην τριετή μίσθωση. Προτείνουν, την ανανέωση - παράταση της υπάρχουσας μίσθωσης για ένα μόνο έτος. Ο βασικός λόγος δεν είναι άλλος από το να μπορεί να «ζητήσει» ο ιδιοκτήτης νέα αύξηση ή/και να μην επιθυμεί στη λήξη της μίσθωσης την ανανέωση ίδιο ενοικιαστή, ενώ παράλληλα, ο ενοικιαστής να μην έχει το δικαίωμα της τριετίας.
«Μην ξεχνάμε ότι στη νέα μίσθωση και όχι στην ανανέωση - επέκταση, ο μισθωτής ακόμη και αν έχει συμφωνήσει διάρκεια μίσθωσης μικρότερη από 3 έτη, έχει δικαίωμα να παραμείνει στο ακίνητο για όλη την τριετία με τους ίδιους ακριβώς όρους για όλα τα έτη», σημειώνει ο ίδιος.
Άνω των 800 ευρώ το ενοίκιο για οικογενειακές κατοικίες
Σύμφωνα με τον κάτωθι πίνακα, η αναζήτηση οικογενειακής κατοικίας με ζητούμενο μίσθωμα έως 800€ σε περιοχές των Βορείων και Νοτίων Προαστίων αποτελεί «Όνειρο Θερινής Νυκτός». Στις περιοχές των Βορείων Προαστίων το 90,68%των διαθέσιμων προς μίσθωση κατοικιών 80-110τμ άνω του 1ου ορόφου, έχουν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 800€, εκ των οποίων το 65,73% άνω των 1.000€/μήνα. Στις περιοχές των Νοτίων Προαστίων, το 87,4% των διαθέσιμων προς μίσθωση κατοικιών με τα άνωθεν κριτήρια, έχουν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 800€, εκ των οποίων το 67,49% άνω των 1.000€/μήνα.
Στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας, το 73,81% των διαθέσιμων προς μίσθωση οικογενειακών κατοικιών έχουν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 700€/μήνα, εκ των οποίων το 34,08% άνω των 1.000€/μήνα. Η ραγδαία αύξηση των ζητούμενων μισθωμάτων στον Πειραιά αποτυπώνεται στον κάτωθι πίνακα, όταν το 2022 το 44,35% των διαθέσιμων προς μίσθωση κατοικιών είχαν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 700€ και σήμερα το 84,05% - εκ των οποίων το 31,5% άνω των 1.000€. Στις άλλοτε οικονομικές περιοχές του Υπολοίπου Αττικής, μόλις το 59,97% των διαθέσιμων προς μίσθωση κατοικιών είχαν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 700€, ενώ σήμερα το 48,43%.
Δυσεύρετες και μη ανακαινισμένες οι οικογενειακές κατοικίες με ενοίκιο έως 600€
Σύμφωνα με τον κάτωθι πίνακα, στη διαθεσιμότητα οικονομικών κατοικιών καταγράφεται ραγδαία αλλαγή κυρίως στις περιοχές των Δυτικών Προαστίων, του Πειραιά και τις περιοχές του Υπολοίπου Αττικής. Με βάσει τα νέα δεδομένα, η εύρεση οικονομικών ακινήτων φαντάζει «άπιαστο όνειρο» ακόμη και σε περιοχές της Αττικής που τα προηγούμενα χρόνια αποτελούσαν επιλογή ανάγκης ή/και «καταφύγιο» αναζήτησης οικονομικής στέγης.
Συγκεκριμένα, στο κέντρο της Αθήνας η διαθεσιμότητα οικονομικών οικογενειακών κατοικιών σύμφωνα με τις αναρτημένες αγγελίες ακινήτων σε ιστοσελίδες, καταγράφει μείωση κατά 8,25 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή, μόλις το 11,71% των διαθέσιμων προς μίσθωση κατοικιών έχουν ζητούμενο μίσθωμα έως 600€/μήνα. Ραγδαία μείωση οικονομικών ακινήτων καταγράφεται στις περιοχές των Δυτικών Προαστίων από 35,58% το 2022, ενώ σήμερα στο 20,52%. Παρόμοια μείωση της διαθεσιμότητας καταγράφεται στον Πειραιά που πλέον μόλις το 5,39% των διαθέσιμων ακινήτων έχουν ζητούμενο μίσθωμα έως 600€, καθώς και στις περιοχές του Υπολοίπου Αττικής μόλις το 15,11% από 27,20% το 2022.
«Αν κάποιος ενδιαφερόμενος καταφέρει να βρει οικονομικό ακίνητο, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος και σε ποσοστό που αγγίζει το 90%, είναι μη ανακαινισμένα ακίνητα κατασκευής του 1970-1980», αναφέρεται στην ανάλυση.
Η στεγαστική κρίση σε αριθμούς
Όπως σημειώνεται στην έρευνα, το 45,5% των πολιτών στη χώρα μας ζουν σε νοικοκυριά με καθυστερήσεις σε στεγαστικά δάνεια, ενοίκια ή λογαριασμούς κοινής ωφελείας. Στη λίστα με τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά για το 2022, ακολουθεί η Βουλγαρία (19,9%), η Ρουμανία (18,4%), η Κροατία (15,7%) , όταν το μέσο όρο στην Ε.Ε είναι 9,2% σύμφωνα με την Eurostat. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η αύξηση κατά 9,1 μονάδων σε σχέση με το 2021 (36,4%), αντιστοιχεί σε περίπου 910.000 περισσότερα άτομα .
Το 74,2% των ενοικιαστών στη χώρα μας δαπανούν άνω του 40% του εισοδήματος για το κόστος στέγασης ,όταν το μέσο όρο στην Ευρώπη είναι 21,2% σύμφωνα με την Eurostat.
Το 71,9% των Ελλήνων 18-34 ετών ζουν στο παιδικό τους δωμάτιο, η χώρα μας κατέχει τη 2η θέση στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε σύμφωνα με την Eurostat.
Οι Έλληνες σύμφωνα με την Eurostat είχαν τον πέμπτο χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα (9.520€) το 2022 στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία.
Tο 26,3% των Ελλήνων βρίσκεται στο όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
To 76,9% των ενοικιαστών, εφόσον πληρώσουν τα έξοδα του σπιτιού, κάνει περικοπές στα βασικά αγαθά ή λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τρίτους
Στο 72,8% η ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα, καταγράφοντας μείωση κατά 2,6 ποσοστιαίες μονάδες το χρονικό διάστημα 2019-2022. Η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε 102.695 κατοικίες (3.949.900 το στεγαστικό απόθεμα το 2019 – Eurostat). Στη χώρα μας δεν έχει καταγραφεί μικρότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης από το 2005 έως και σήμερα, ακόμη και από τα δύσκολα χρόνια των μνημονίων.
Σύμφωνα με έρευνα της ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, η οικονομική κατάσταση της πλειονότητας των νοικοκυριών επιδεινώθηκε σημαντικά το 2023, εξαιτίας των ανατιμήσεων. Το 30,7% των νοικοκυριών δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε, με τον μέσο όρο της μείωσης στο 24,7%. Για το 60,6% των νοικοκυριών το εισόδημα δεν επαρκεί και περιορίζει τις δαπάνες του. Επτά στα 10 νοικοκυριά επηρεάζεται σημαντικά από τις αυξήσεις στα τρόφιμα. Στο σύνολο των νοικοκυριών το μηνιαίο εισόδημα επαρκεί μεσοσταθμικά για 23 ημέρες, ενώ για τα νοικοκυριά των οποίων το εισόδημα τελειώνει πριν από το τέλος του μήνα (60,7%), αυτό επαρκεί μεσοσταθμικά για 19 ημέρες.
