ΟΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ

Ο εφιάλτης της ΕΚΤ και της Fed έχει όνομα: Μinsky moment

Γιάννης Αγγέλης
27-07-2023 | 07:59
Viber Whatsapp
Μοιράσου το
Ο εφιάλτης της ΕΚΤ και της Fed έχει όνομα: Μinsky moment

Ο ονομαστικός πληθωρισμός «πέφτει», αλλά οι κεντρικοί τραπεζίτες παρά τις δραματικές συνέπειες, επιμένουν να αυξάνουν το κόστος του χρήματος, αυξάνοντας τα επιτόκια, ενώ παράλληλα αποσύρουν – όσο μπορούν – την διαθέσιμη ρευστότητα. Για να «εξηγήσουν» αυτή την αντιφατική τάση, βάζουν στο τραπέζι την αργή αποδυνάμωση του «υποκείμενου πληθωρισμού», τις πληθωριστικές (που τις είδαν άραγε;) πιέσεις από τις αυξήσεις των μισθών και τελευταία, έφτασαν να θίξουν ακόμα και το «άγιο δισκοπότηρο» τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων...

Ποιος πραγματικά είναι ο φόβος τους και τραβάνε τόσο πολύ το σχοινί;

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, τόσο η Fed όσο ιδιαίτερα η ΕΚΤ, υποστηρίζουν ότι κύριος παράγοντας που θα κρίνει πότε θα σταματήσει η αύξηση επιτοκίων, είναι η ταχύτητα με την οποία «μεταδίδεται» στην ευρύτερη οικονομία, η «σύσφιξη» της νομισματικής τους πολιτικής, από την αύξηση δηλαδή του κόστους χρηματοδότησης και τον περιορισμό της διάθεσης ρευστότητας για εταιρείες και νοικοκυριά.

Πόσο έχει «μεταδοθεί» μέχρι τώρα αυτή η «σύσφιξη» της πολιτικής της ΕΚΤ; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των υπηρεσιών της ΕΚΤ σε 158 τράπεζες της Ευρωζώνης, διαπιστώθηκε ότι η ζήτηση δανείων από τις επιχειρήσεις έχει «πέσει σε ιστορικό χαμηλό από την έναρξη της έρευνας, το 2003», ενώ το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, μειώθηκε με ακόμα «ισχυρότερο» ρυθμό απ' ό,τι αναμενόταν.

Πάντα σύμφωνα με την ΕΚΤ, για την πτώση της ζήτησης δανείων, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και το τρίτο τρίμηνο αλλά με βραδύτερο ρυθμό, «οι τράπεζες ρίχνουν την ευθύνη στην αύξηση επιτοκίων και τις χαμηλότερες ανάγκες χρηματοδότησης επενδύσεων». Οι δε τράπεζες, συνέχισαν επίσης να «αυστηροποιούν» τα πιστωτικά πρότυπα, δηλαδή να περιορίζουν τη διαθεσιμότητα δανείων...

Αυτή η συρρίκνωση της προσφοράς πιστώσεων κατά την ΕΚΤ πρέπει να μειώσει τον πληθωρισμό, περιορίζοντας την ζήτηση τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών. Που σημαίνει μείωση επενδύσεων, απασχόλησης και μισθών. Για πόσο ακόμα;

Εδώ οι απαντήσεις παραμένουν αόριστες, «δείχνοντας» με το δάχτυλο το μακρινό 2025 ως χρονικό όριο στόχο για την μείωση του πληθωρισμού στο 2%...

Η αλήθεια που μας πάει πίσω στο 2007

Αυτός ο συσχετισμός διάρκειας της «σύσφιξης» και χρόνου επίτευξης του στόχου για τον πληθωρισμό, έχει πάψει να είναι ιδιαίτερα πειστικός, καθώς ολοένα και περισσότεροι οικονομολόγοι μεταξύ αυτών και κάποιοι που χειρίσθηκαν την κρίση του 2007 – 2008, όπως ο Λάρυ Σάμερς, ή ο Τζέφρυ Ζακς, προειδοποιούν διαρκώς τελευταία ότι πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για την «γραμμή» της Fed αλλά και της ΕΚΤ.

Τι είναι αυτό που αλλάζει της «οπτική» τους απέναντι στους κεντρικούς τραπεζίτες; Είναι η «ενσυναίσθηση» που έχουν για τις πραγματικές αντοχές της οικονομίας και των αγορών.

Η αχίλλειος πτέρνα αυτής της «αντοχής» συνδέεται άμεσα με την τρομακτική, ιστορικά πρωτοφανή, διόγκωση του δημόσιου αλλά πολύ περισσότερο του ιδιωτικού χρέους, το οποίο αποτελεί στις επιμέρους πολυποίκιλες μορφές του, το μεγαλύτερο πεδίο αναζήτησης υψηλών αποδόσεων των επενδεδυμένων κεφαλαίων.

Αυτή η τεράστια, σε ιστορικά πρωτοφανείς διαστάσεις επέκταση, απειλείται με μία διαδικασία που θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει «ενδόρυξη», ή αλλιώς όπως συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται στην οικονομική θεωρία, μία «στιγμή Μίνσκι» (Minsky Moment).

Στο επίπεδο της οικονομικής θεωρίας, το «Minsky Moment» αναφέρεται στην αρχή μιας «κατάρρευσης της αγοράς που προκαλείται από απερίσκεπτη κερδοσκοπική δραστηριότητα που ορίζει μια μη βιώσιμη ανοδική περίοδο». Αυτή είναι η «αναλογία Redde» όταν αρχίζει η κατάρρευση, «οδηγούμενη από μια κερδοσκοπική πίστωση που έχει επεκταθεί υπερβολικά σε σχέση με το ΑΕΠ και τελικά καταρρέει στον εαυτό της...».

Αυτές οι στιγμές, με κορυφαία μέχρι σήμερα εκείνη του 2007 – 2008, συμβαίνουν γενικά όταν οι επενδυτές, που ασχολούνται με υπερβολικά επιθετική διεύρυνση περιθωρίων κέρδους, αναλαμβάνουν πρόσθετο πιστωτικό κίνδυνο κατά τη διάρκεια ανοδικών αγορών. Με άλλα λόγια, η στιγμή της ενδόρυξης μιας αγοράς, που συνήθως εκ των υστέρων και αφού σκάσει την αποκαλούμε «φούσκα», ορίζει το σημείο καμπής στο οποίο «η επενδυτική δραστηριότητα φτάνει σε ένα μη βιώσιμο άκρο, οδηγώντας σε γρήγορο αποπληθωρισμό των τιμών και σε μια μη αποτρέψιμη κατάρρευση της αγοράς..».

Μία «μορφή» χρέους που έχει οδηγήσει σε ακραία όρια μια τέτοια φούσκα αναγνωρίζεται στην αγορά ακινήτων διεθνώς και ειδικά σε ανεπτυγμένες οικονομίας όπως στις ΗΠΑ, την Γερμανία, την Μ. Βρετανία, την Κίνα, την Ιαπωνία, κ.λ.π.

Η «φούσκα» των ακινήτων και το minsky moment

Αυτή η «φούσκα», μία από τις πολλές αλλά και από τις πλέον επικίνδυνες, οδηγείται σήμερα λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης, αλλά και της προσπάθειας των Κεντρικών τραπεζών να εκτονώσουν τον νομισματικό πληθωρισμό, που τις έχει «θρέψει», σε μια τροχιά προς το σημείο κορύφωσης ενός «minsky moment». Σε πρόσφατο δημοσίευμά τους οι Financial Times σημειώνουν για παράδειγμα ότι εμπορικά ακίνητα 270 δισεκατομμύρια δολάρια πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν φέτος, με το ποσό αυτό να ξεπερνάει το 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα τρία χρόνια. Στο μεταξύ όμως η μείωση των αποτιμήσεων, που οφείλεται στη χαμηλότερη λόγω της κρίσης ζήτηση για χώρους γραφείων, έχει ως αποτέλεσμα να «οδηγεί», τα εμπορικά ακίνητα, από τον ορισμό της κατάστασης «κερδοσκοπικής χρηματοδότησης» του Minsky (όπου δηλαδή οι ταμειακές ροές για το περιουσιακό στοιχείο επαρκούν για την κάλυψη των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων, αλλά δεν επαρκούν για την αποπληρωμή του κεφαλαίου), στη χρηματοδότηση Ponzi.

Με άλλα λόγια, όπως εξηγεί το σχετικό σημείωμα, οι ταμειακές ροές επί του περιουσιακού στοιχείου δεν επαρκούν πλέον για την αποπληρωμή του κεφαλαίου ή των τόκων που χρεώνονται με τα ισχύοντα επιτόκια της αγοράς, αλλά χρησιμεύουν μόνο «για να αγοράσουν χρόνο» και να «κρύψουν» την πραγματική κατάσταση από την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος. Αυτή η «απόκρυψη» ήταν μια από τις βασικές αιτίες της αποτυχίας της εποπτείας να αντιληφθεί έγκαιρα το πρόβλημα που οδήγησε στην κατάρρευση των περιφερειακών τραπεζών των ΗΠΑ τον περασμένο Μάρτιο...

Ίσως αυτή η επισήμανση να εξηγεί το γιατί ο κ. Ενρία, επικεφαλής εποπτείας της ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι από τον Σεπτέμβριο η ΕΚΤ θα ζητάει βδομαδιάτικο (!) report για την κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών όσον αφορά την επάρκεια ρευστότητάς τους. Η ΕΚΤ «ψάχνει» από τώρα να εντοπίσει την δική της περίπτωση τύπου Credit Suisse.

Το παράδειγμα της φούσκας των ακινήτων ειδικά στην Μ. Βρετανία ακόμα και στο επίπεδο της κατοικίας είναι ένα ενδεικτικό «παράδειγμα» του κινδύνου ενδόρυξης ή αλλιώς «minsky moment».

Όπως μας πληροφορεί ο βρετανικός οικονομικός τύπος με αλλεπάλληλα δημοσιεύματα τελευταία «υπάρχει μια αυξανόμενη “χορωδία” αιτήσεων για κρατική βοήθεια για πληρωμές ενυπόθηκων δανείων, η οποία είναι πλέον αδύνατη, λόγω του συνδυασμού υψηλού επιτοκίου, συμβάσεων με βιώσιμο επιτόκιο και αυξανόμενου επιτοκίου». Και αυτό πέραν του ότι η ιδέα της «ελάφρυνσης των ενυπόθηκων δανείων» είναι εντελώς αντίθετη με τις πολιτικές της Τράπεζας της Αγγλίας (BoE), η οποία όμως «πρέπει να επιλέξει μεταξύ της καταστροφής των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και του πληθωρισμού...». Όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες της αγοράς «μέχρι στιγμής προσπαθήσαμε να κλωτσήσουμε το κουτί επιμηκύνοντας τη διάρκεια της υποθήκης, αλλά όταν η διάρκεια της υποθήκης υπερβαίνει τη ζωή του οφειλέτη, ποιο θα είναι το νόημα όλων αυτών;». Τα σχόλια που ακούγονται πλέον είναι του τύπου «Θα ήταν καλύτερα να αποφευχθούν οι υπερβολικές αξίες των ακινήτων, αλλά είναι πολύ αργά και το minsky moment έρχεται... η αρνητική αξία των ακινήτων πλησιάζει με ταχύτητα».

Tο Οικονογράφημα επέλεξε την αγορά ακινήτων ως την πλέον «ζωντανή» και ενδεικτική περίπτωση για να «φωτογραφίσει» την πολλαπλότητα των μορφών του χρέους από τις οποίες μπορεί να «ξεπηδήσει» μια στιγμή «misky» στις τρέχουσες συνθήκες. Και αυτό προκειμένου να αναγνωρίσουμε την πραγματική αιτία των αδιέξοδων «προβληματισμών» μέσα από τους οποίους οι κεντρικοί τραπεζίτες προσπαθούν να επιλέξουν πολύ προσεκτικά τα επόμενα βήματά τους, πότε με σκοπό να εκτονώσουν μία άμεσα εκρηκτική κατάσταση και πότε να κερδίσουν λίγο ακόμα χρόνο, πριν βρεθούν μπροστά στην πυρκαγιά του «νομισματικού πληθωρισμού» που οδηγεί στο δικό τους «minksy moment».

Γ. Αγγέλης

Διαβάστε περισσότερα άρθρα της στήλης ΟΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ

Ακολουθήστε το insider.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

Όλες οι ειδήσεις

22:55

ΟΗΕ: Επανεπιβεβαίωση της στήριξης στην εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης στην Κολομβία

22:38

Στα 4.000 δολάρια «βλέπει» τον χρυσό η JP Morgan λόγω υψηλής ζήτησης

22:24

Washington Post: Οι ΗΠΑ προτείνουν στον Πούτιν αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας και «πάγωμα» του μετώπου

22:19

Κλήρωση Τζόκερ 22/4/2025: Τα αποτελέσματα της κλήρωσης σήμερα - Οι αριθμοί που κερδίζουν

22:10

ΗΠΑ: Η κυβέρνηση πρέπει να ενημερώνει τους μετανάστες 21 ημέρες πριν από την απέλασή τους

21:54

Κέρδη άνω του 2% για το πετρέλαιο

21:53

Κλήρωση Eurojackpot 22/4/25: Τα αποτελέσματα και οι αριθμοί που κερδίζουν

21:43

Ιράν: Οι Φρουροί της Επανάστασης κατέσχεσαν δύο ξένα τάνκερ για «λαθρεμπόριο» πετρελαίου

21:29

Υποχώρησε ο χρυσός από το ιστορικό υψηλό

21:19

FT: Ο Πούτιν προτείνει «πάγωμα» της γραμμής του μετώπου - Δε θα διεκδικήσει περαιτέρω εδάφη

21:12

Χατζηδάκης: Μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες και ανάπτυξη ωφελούν 2,5 εκατ. Έλληνες

21:03

Handelsblatt: Στάσιμη για 3η σερί χρονιά η γερμανική οικονομία - Μηδενική ανάπτυξη το 2025

21:02

Συνεχίζεται η επιστροφή των εκδρομέων του Πάσχα - Πού είναι αυξημένη η κίνηση

21:00

Γερμανία: Η στιγμή των κρίσιμων αποφάσεων - Ο ρόλος της σε ΕΕ και παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή

20:47

Ζελένσκι: «Έτοιμος» για απευθείας συνομιλίες με τη Ρωσία αφού επιτευχθεί εκεχειρία

20:34

ΟΗΕ: Ο Γκουτέρες ξεκινάει στρατηγική αξιολόγηση της UNRWA

20:31

Μπρατάκος: Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και παραγωγικότητας με προσεκτική χρήση των διαθέσιμων πόρων

20:14

Μπέσεντ: Η εμπορική ένταση με την Κίνα θα αποκλιμακωθεί - Μη βιώσιμη η κατάσταση

20:12

Κάλας: Η Ρωσία προσπάθησε «να κερδίσει χρόνο» με την πασχαλινή εκεχειρία

20:05

Βατικανό: 135 καρδινάλιοι στο Κονκλάβιο που θα κληθεί να εκλέξει τον διάδοχο του πάπα Φραγκίσκου

19:52

Βρετανία: Ο πρίγκιπας Ουίλιαμ θα εκπροσωπήσει τον βασιλιά Κάρολο στην κηδεία του πάπα Φραγκίσκου

19:39

Σε θετικό έδαφος οι ευρωαγορές χάρη στα «σήματα» για τον πληθωρισμό

19:35

Επικεφαλής οικονομολόγος ΔΝΤ: Ανάγκη επανασχεδιασμού του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος

19:22

Κικίλιας σε ΠΝΟ: Θα συνεργαστούμε με εντιμότητα προς όφελος της ναυτιλιακής κοινότητας

19:10

Τραμπ: Με τον Νετανιάχου έχουμε την ίδια γραμμή σε όλα τα θέματα

18:59

Ρωσία: Ισχυρή έκρηξη στην περιφέρεια Βλαντίμιρ κοντά σε στρατιωτική βάση

18:57

Bitcoin: Ξανά πάνω από τα 90.000 δολάρια

18:46

Γερμανία: Παρόντες στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου οι Σταϊνμάιερ και Σολτς

18:32

«Αναδιοργάνωση» και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ο Ρούμπιο - Ποιες υπηρεσίες καταργούνται

18:26

«Πλάτη» Λαγκάρντ σε Πάουελ: Ελπίζω να μην τον απολύσει ο Τραμπ - Αισιοδοξία για τον πληθωρισμό