Το μεγαλύτερο νομοθετικό πακέτο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, το "Fit for 55", παρουσίασε την Τετάρτη η Κομισιόν στόχο τη μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% ως το 2030, σε σχέση με το 1990. Τα προτεινόμενα μέτρα ακολουθούν μια βασική αρχή: καθιστούν τη ρύπανση πιο ακριβή και τις πράσινες επιλογές πιο ελκυστικές για τα 25 εκατομμύρια επιχειρήσεις της ΕΕ και σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άτομα.
Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί δράσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας, γι' αυτό και η Επιτροπή υπέβαλε 12 νομοθετικές προτάσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι νέες πολιτικές θα στοχεύουν στις μεγαλύτερες πηγές εκπομπών συμπεριλαμβανομένων των σταθμών παραγωγής ενέργειας, των εργοστασίων, αυτοκινήτων, των αεροπλάνων και των συστημάτων θέρμανσης στα κτίρια, η ΕΕ θέτει αυστηρότερους στόχους για την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ανακαινίζοντας κτίρια αυτή τη δεκαετία.
Όπως είναι γνωστό, τα σχέδια έχουν οδηγήσει σε ρήξεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Τα φτωχότερα κράτη μέλη είναι επιφυλακτικά για πολιτικές που θα αυξάνουν το κόστος των καταναλωτών, ενώ οι οικονομίες που εξαρτώνται από σταθμούς παραγωγής ενέργειας και ανθρακωρυχεία χρειάζονται εγγυήσεις για περισσότερη υποστήριξη καθώς θα υποστούν έναν μετασχηματισμό που θα απαιτήσει μαζική επανεκπαίδευση των εργαζομένων.
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι η επιτυχία του πακέτου θα βασιστεί στην ικανότητά του να είναι "ρεαλιστικό" και κοινωνικά δίκαιο, χωρίς να αποσταθεροποιεί την οικονομία.
"Ο στόχος είναι να βάλουμε την οικονομία σε νέο επίπεδο, όχι να την σταματήσουμε", δήλωσε.
Παρουσιάζοντας τις νομοθετικές προτάσεις για το κλίμα, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Η οικονομία ορυκτών καυσίμων έχει φθάσει στα όριά της. Θέλουμε να κληροδοτήσουμε στην επόμενη γενιά έναν υγιή πλανήτη, καθώς και ποιοτικές θέσεις εργασίας και ανάπτυξη που δεν βλάπτουν τη φύση μας. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η αναπτυξιακή στρατηγική μας που κινείται προς μια απανθρακοποιημένη οικονομία. Η Ευρώπη ήταν η πρώτη ήπειρος που δήλωσε ότι θα είναι κλιματικά ουδέτερη το 2050 και τώρα είμαστε οι πρώτοι που καταθέσαμε έναν συγκεκριμένο χάρτη πορείας. Η Ευρώπη κάνει πράξη τις πολιτικές για το κλίμα μέσω της καινοτομίας, των επενδύσεων και της κοινωνικής αντιστάθμισης».
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Η τρέχουσα δεκαετία είναι κρίσιμη για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και της κρίσης της βιοποικιλότητας. Η ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους και σήμερα παρουσιάζουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να τους επιτύχουμε. Η επίτευξη ενός πράσινου και υγιούς μέλλοντος για όλους θα απαιτήσει σημαντικές προσπάθειες σε όλους τους τομείς και σε όλα τα κράτη μέλη. Όλες μαζί, οι προτάσεις μας θα δώσουν ώθηση στις απαραίτητες αλλαγές, θα επιτρέψουν σε όλους τους πολίτες να βιώσουν τα οφέλη της δράσης για το κλίμα το συντομότερο δυνατόν και θα παράσχουν στήριξη στα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά. Η μετάβαση της Ευρώπης θα είναι δίκαιη, πράσινη και ανταγωνιστική».
Ακολουθούν οι κύριες προτάσεις της Επιτροπής:
Εφαρμογή της εμπορίας εκπομπών σε νέους τομείς και αυστηροποίηση του υφιστάμενου συστήματος
Σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ), βάσει του οποίου, εταιρείες από ορισμένους τομείς (χαλυβουργία, ηλεκτρική ενέργεια, αεροπορικές εταιρείες στην ΕΕ) -- μπορούν να αγοράζουν ή να πωλούν δικαιώματα άνθρακα, η Επιτροπή προτείνει να μειωθεί ακόμη περισσότερο το συνολικό ανώτατο όριο εκπομπών και να αυξηθεί το ετήσιο ποσοστό μείωσής του.
Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει την επέκταση του συστήματος (ΣΕΔΕ) και στις θαλάσσιες μεταφορές, για πλοία προς ή από λιμένες της ΕΕ. Προτείνει, επίσης τη δημιουργία ενός ξεχωριστού νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών για τη διανομή καυσίμων για τις οδικές μεταφορές και τη θέρμανση των κτιρίων.
Η Επιτροπή προτείνει, επίσης, τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής για τις αεροπορικές μεταφορές και την ευθυγράμμιση με το παγκόσμιο σύστημα αντιστάθμισης και μείωσης των ανθρακούχων εκπομπών για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές (CORSIA).
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί ο στόχος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε 40% ως το 2030, (από τον τρέχοντα στόχο 32%). Όλα τα κράτη μέλη θα συμβάλλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου και προτείνονται ειδικοί στόχοι για τη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές, τη θέρμανση και ψύξη, τα κτίρια και τη βιομηχανία.
Υψηλότερη ενεργειακή απόδοση
Για τη μείωση της συνολικής χρήσης ενέργειας, τη μείωση των εκπομπών και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση θα θέσει έναν πιο φιλόδοξο δεσμευτικό ετήσιο στόχο για τη μείωση της χρήσης ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ. Θα κατευθύνει τον τρόπο καθορισμού των εθνικών συνεισφορών και θα διπλασιάσει σχεδόν την υποχρέωση ετήσιας εξοικονόμησης ενέργειας για τα κράτη μέλη. Ο δημόσιος τομέας θα υποχρεωθεί να ανακαινίζει το 3% των κτιρίων του κάθε χρόνο, ώστε να δοθεί ώθηση στο κύμα ανακαίνισης, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη μείωση της χρήσης ενέργειας και του κόστους για τους φορολογούμενους.
Οδικές μεταφορές - βενζινοκίνητα αυτοκίνητα
Η Επιτροπή προτείνει όλα τα καινούργια αυτοκίνητα που θα ταξινομηθούν από το 2035 να έχουν μηδενικές εκπομπές.
Η αυστηροποίηση των προτύπων εκπομπών CO2 για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά θα επιταχύνει τη μετάβαση στην κινητικότητα μηδενικών εκπομπών, απαιτώντας μείωση των μέσων εκπομπών των καινούργιων αυτοκινήτων κατά 55% από το 2030 και κατά 100% από το 2035 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι οδηγοί είναι σε θέση να φορτίζουν ή να τροφοδοτούν τα οχήματά τους (ηλεκτρικά οχήματα με μπαταρία) σε ένα αξιόπιστο δίκτυο σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο αναθεωρημένος κανονισμός για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων θα απαιτεί από τα κράτη μέλη να επεκτείνουν την ικανότητα φόρτισης ανάλογα με τις πωλήσεις αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών και να εγκαθιστούν σημεία φόρτισης και ανεφοδιασμού καυσίμων ανά τακτά διαστήματα σε μεγάλους αυτοκινητόδρομους: κάθε 60 χιλιόμετρα για ηλεκτρική φόρτιση και κάθε 150 χιλιόμετρα για ανεφοδιασμό με υδρογόνο.
Αερομεταφορές
Η Επιτροπή θα προτείνει προοδευτική φορολόγηση της κηροζίνης για πτήσεις εντός της ΕΕ. Σύμφωνα με τον κανονισμό για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, τα αεροσκάφη και τα πλοία πρέπει να έχουν πρόσβαση σε παροχή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλους λιμένες και αερολιμένες. Η πρωτοβουλία ReFuelEU Aviation θα υποχρεώσει τους προμηθευτές καυσίμων να αναμειγνύουν αυξανόμενα επίπεδα βιώσιμων καυσίμων αεροπορίας στα καύσιμα αεριωθουμένων με τα οποία τροφοδοτούνται τα αεροσκάφη στους αερολιμένες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των συνθετικών καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, που είναι γνωστά ως ηλεκτρονικά καύσιμα.
Θαλάσσιες μεταφορές
Με την πρωτοβουλία FuelEU Maritime, η Επιτροπή θέλει να τονώσει την υιοθέτηση βιώσιμων καυσίμων ναυτιλίας και τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών, με τον καθορισμό ανώτατου ορίου για την περιεκτικότητα σε αέρια θερμοκηπίου της ενέργειας που χρησιμοποιείται από πλοία που καταπλέουν σε ευρωπαϊκούς λιμένες.
Φόρος Άνθρακα
Η αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας προτείνει την προώθηση καθαρών τεχνολογιών και την κατάργηση παρωχημένων εξαιρέσεων και μειωμένων συντελεστών που ενθαρρύνουν επί του παρόντος τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στη μείωση των επιβλαβών επιπτώσεων του φορολογικού ανταγωνισμού για την ενέργεια, συμβάλλοντας στην εξασφάλιση εσόδων για τα κράτη μέλη από τους πράσινους φόρους.
Επιπλέον, ένας νέος μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα θα επιβάλλει τιμή ανθρακούχων εκπομπών στις εισαγωγές στοχευμένης επιλογής προϊόντων, ώστε να διασφαλιστεί ότι η φιλόδοξη δράση για το κλίμα στην Ευρώπη δεν θα οδηγήσει σε «διαρροή άνθρακα». Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι οι ευρωπαϊκές μειώσεις των εκπομπών θα συμβάλλουν στην παγκόσμια μείωση των εκπομπών, αντί να προωθήσουν την παραγωγή υψηλής έντασης άνθρακα εκτός Ευρώπης.
Μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι παρά τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη των πολιτικών της ΕΕ για το κλίμα, οι πολιτικές αυτές κινδυνεύουν να ασκήσουν, βραχυπρόθεσμα, πρόσθετη πίεση στα ευάλωτα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους χρήστες των μεταφορών. Γι' αυτό το λόγο προτείνεται ένα νέο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, που θα παρέχει ειδική χρηματοδότηση στα κράτη μέλη για να βοηθήσει τους πολίτες να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις σε ενεργειακή απόδοση, νέα συστήματα θέρμανσης και ψύξης και καθαρότερες μετακινήσεις. Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, χρησιμοποιώντας ποσό ισοδύναμο με το 25% των αναμενόμενων εσόδων από την εμπορία εκπομπών από τα κτίρια και τα καύσιμα οδικών μεταφορών. Θα παράσχει χρηματοδότηση ύψους 72,2 δισεκ. ευρώ στα κράτη μέλη για την περίοδο 2025-2032, βάσει στοχευμένης τροποποίησης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Με πρόταση άντλησης πόρων από την αντίστοιχη χρηματοδότηση των κρατών μελών, το Ταμείο θα κινητοποιήσει 144,4 δισεκ. ευρώ για μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση.
Τίμερμανς: Η ΕΕ πρέπει να πείσει ότι το σχέδιο της για το κλίμα είναι «δίκαιο»
Η ΕΕ πρέπει να πείσει ότι το πακέτο των μέτρων της για το κλίμα, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αύξηση των λογαριασμών καυσίμων και θέρμανσης για τα νοικοκυριά, είναι "δίκαιο και αλληλέγγυο" αλλιώς "η αντίσταση" θα είναι "μαζική", προειδοποίησε σήμερα ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς.
"Η Επιτροπή πρέπει να αποδείξει ότι το σχέδιό της οδηγεί σε μια δίκαιη και αλληλέγγυα μετάβαση. Αν δεν καταφέρουμε να πείσουμε, η αντίσταση θα είναι μαζική", δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Η διεύρυνση της αγοράς άνθρακα που προτείνουν οι Βρυξέλλες εγείρει φόβους για κοινωνικές συνέπειες και μια αντίδραση όπως το κίνημα των "κίτρινων γιλέκων" στη Γαλλία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
