Οι επενδύσεις στη γεωθερμία αποτελούν μέχρι στιγμής μια αναξιοποίητη ευκαιρία σε έναν κόσμο όπου οι ανανεώσιμες πηγές διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία.
Αν και πολλοί διεθνείς ενεργειακοί κολοσσοί επανεξετάζουν την πολιτική τους απέναντι στη γεωθερμική ενέργεια και κάνουν κάποια βήματα προσέγγισης (ή επαναπροσέγγισης), ο τομέας δεν έχει έχει ακόμη αξιοποιήσει πλήρως το παγκόσμιο δυναμικό του.
Το κενό αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς βασικά ζητήματα εμποδίζουν την ευρεία διάδοση γεωθερμικών έργων. Το κυριότερο από αυτά είναι το κόστος της αρχικής επένδυσης, το οποίο, παρ’ ότι βαίνει μειούμενο λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, εξακολουθεί να είναι αρκετά υψηλό. Για παράδειγμα, στην Κένυα εκτιμάται ότι για να τρυπηθεί ένα μόνο γεωθερμικό πηγάδι μπορεί να απαιτούνται έως και 6 εκατομμύρια δολάρια. Έτσι, ενώ η γεωθερμική ενέργεια θεωρείται γενικά πιο αξιόπιστη μορφή ανανεώσιμης ενέργειας σε σχέση με την ηλιακή, την αιολική ή την υδροηλεκτρική - πηγές που βασίζονται σε πιο μεταβλητά στοιχεία όπως η ηλιοφάνεια, π άνεμος ή ροή νερού - το κόστος της υλοποίησης αντίστοιχων έργων την καθιστά δυσπρόσιτη. Πέραν του κόστους, όμως, αποθαρρυντικά λειτουργεί και η έλλειψη επιπλέον κινήτρων, οικονομικών, φορολογικών και θεσμικών, τα οποία θα έδιναν ώθηση στην ανάπτυξη με αποτέλεσμα οι επενδυτές να παραμένουν διστακτικοί στην υλοποίηση τέτοιων επενδύσεων.
«Η γεωθερμία έχει τεράστιο δυναμικό για χώρες όπως η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες, όπου υπάρχει προηγμένη τεχνολογία για να παραχθεί ενέργεια από μια πηγή θερμότητας βαθιά μέσα στη γη», δήλωσε Ο KK Ralhan, πρόεδρος του ομίλου Kaltimex Group ενώ σημειώνει ότι «για να συνειδητοποιήσουν αυτό το δυναμικό, οι κυβερνήσεις πρέπει να εντείνουν τις μεταρρυθμίσεις και να παράσχουν επαρκή κίνητρα, είτε πρόκειται για τιμολόγια τροφοδοσίας είτε για φοροαπαλλαγές, για να διασφαλίσουν ότι αυτό είναι οικονομικά βιώσιμο για τους επιχειρηματίες».
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η παγκόσμια γεωθερμική ικανότητα δεν είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του ΟΗΕ για βιώσιμη ανάπτυξη ο οποίος θέτει την παραγωγή στις 162 TWh και 282 TWh έως το 2025 και το 2030, αντίστοιχα.
Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία ανήλθε στα 92 TWh το 2019, σύμφωνα με τον IEA, πολύ κάτω από τα συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία για την υδροηλεκτρική ενέργεια (4333 TWh), την αιολική ενέργεια (1390 TWh) και την ηλιακή ενέργεια (720 TWh).
Η ευκαιρία για τις αναδυόμενες αγορές
Ενώ οι ΗΠΑ θεωρούνται ο κορυφαίος παραγωγός γεωθερμικής ενέργειας στον κόσμο, οι αναδυόμενες αγορές παίζουν βασικό ρόλο στη διεθνή σκηνή, με την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες να αντιπροσωπεύουν από μόνες τους το 25% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής γεωθερμικής ενέργειας. Μάλιστα, με εγκατεστημένη ισχύ περίπου 2100 MW, η Ινδονησία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο και βρίσκεται σε καλό δρόμο για να ξεπεράσει τις ΗΠΑ μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Για να επιτευχθεί αυτό, η κυβέρνηση εφάρμοσε μια σειρά κινήτρων για να ενθαρρύνει την ανάπτυξη. Αυτά περιλαμβάνουν ένα νόμο (Νοέμβριος 2020) που απλοποίησε τη διαδικασία έγκρισης γεωθερμικών έργων και αφαίρεσε ένα τέλος παραγωγής για τη χρήση γεωθερμικών πόρων ενώ έχουν εισαχθεί ορισμένα οικονομικά κίνητρα όπως φορολογικές ελαφρύνσεις ή απαλλαγές. Στις Φιλιππίνες περίπου τα τρία τέταρτα της ενέργειας παράγεται από ορυκτά καύσιμα, σε σύγκριση με το 12% από γεωθερμικές πηγές. Ωστόσο, η γεωθερμία αναμένεται να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας έως το 2030 και η χώρα σχεδιάζει να διπλασιάσει τη χωρητικότητά της έως το 2040 (η οποία βρίσκεται μόλις κάτω από τα 2000 MW αυτήν τη στιγμή).
Νωχελικά τα βήματα της ενεργειακής βιομηχανίας
Οι ρυθμοί ανάπτυξης της αγοράς της γεωθερμίας παραμένουν συντηρητικοί παρά το γεγονός ότι αναθερμαίνεται το ενδιαφέρον διεθνών ενεργειακών επιχειρήσεων.
Πριν από λίγο καιρό η BP και η Chevron ανακοίνωσαν τη δημιουργία της κοινοπραξίας Eavor για να αναπτύξουν έργα γεωθερμίας. Οι δύο εταιρείες έχουν ήδη πραγματοποιήσει μια επένδυση 40 εκατομμυρίων δολαρίων στη νεοσύστατη εταιρεία με έδρα το Κάλγκαρι, ανατρέποντας εν μέρει την τάση χαμηλών επενδύσεων στον τομέα. Η χρηματοδότηση προορίζεται κυρίως για την έρευνα και ανάπτυξη της γεωθερμικής ενέργειας.
Η κίνηση αυτή αποτελεί την πρώτη επένδυση της BP σε γεωθερμική ενέργεια και την επιστροφή της Chevron στην αγορά, η οποία είχε πουλήσει τα γεωθερμικά της στοιχεία το 2016.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα διαθέτει ένα πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό και ένα σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη της γεωθερμίας και την αξιοποίηση του πλούσιου γεωθερμικού δυναμικού της Ελλάδας έγινε το Μάιο του 2021 με τον Κανονισμό Γεωθερμικών Εργασιών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ο κανονισμός περιέχει καινοτόμες ρυθμίσεις οι οποίες αφορούν στους όρους και στους τρόπους διενέργειας εργασιών έρευνας, εκμετάλλευσης ή διαχείρισης γεωθερμικού δυναμικού, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα σχετικό με την ορθολογική δραστηριότητα, την υγεία και την ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ εφαρμόζεται σε κάθε χώρο για τον οποίο υπάρχουν τα δικαιώματα έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, εντός του οποίου διενεργούνται οι εργασίες.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, βεβαιωμένα πεδία εθνικού ενδιαφέροντος εντοπίζονται στη Μήλο και τη Νίσυρο ενώ υπάρχουν διάσπαρτα πεδία τοπικού ενδιαφέροντος (επίσης βεβαιωμένα) στην κεντρική και ανατολική Ελλάδα και στο Αιγαίο. Τα οφέλη από την αξιοποίηση της γεωθερμίας είναι πολλαπλά με πιο σημαντικά την ηλεκτροπαραγωγή στα νησιά αντί του ακριβού diesel, τη μείωση εκπομπών CO2, την ανάπτυξη απομακρυσμένων περιοχών, τις καινοτόμες εφαρμογές στην αγροτική παραγωγή και τη βιομηχανία και την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού.
Με βάσει αυτά τα δεδομένα, στην χώρα μας παρατηρείται σχετική κινητικότητα με πρόσφατη επενδυτική εξέλιξη τη σύμπραξη της ΗΛΕΚΤΩΡ με την ΔΕΗ Ανανεώσιμες, για την αξιοποίηση για ηλεκτροπαραγωγή των τεσσάρων γεωθερμικών πεδίων υψηλών θερμοκρασιών Λέσβου, Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου, Νισύρου και Μεθάνων.
