Οι ιδιωτικές επενδύσεις σε δραστηριότητες φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση και ως εκ τούτου θεωρούνται επιλέξιμες στην «πράσινη ατζέντα» σύμφωνα με την πολυαναμενόμενη πρόταση που παρουσίασε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η σχετική πράξη, εφόσον εγκριθεί, θα τεθεί σε ισχύ και θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2023, κάτι που σημαίνει ότι η αγορά του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας θα «ξαναζεσταθεί». Οι σχετικές επενδύσεις εντάσσονται στην «Ταξινομία», η οποία παρέχει πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία που υποστηρίζουν τις πράσινες επενδύσεις όμως, πλέον, η σχετική πρόταση καθορίζει αυστηρές προϋποθέσεις, βάσει των οποίων ορισμένες πυρηνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες φυσικού αερίου μπορούν να προστεθούν ως μεταβατικές δραστηριότητες σε εκείνες που καλύπτονται ήδη από την πρώτη κατ' εξουσιοδότηση πράξη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, η οποία εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2022.
Πιο αναλυτικά, όπως έχει ήδη γίνει γνωστό, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι συμβάλλουν στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και συγκεκριμένα, για την πυρηνική ενέργεια, ότι πληροί τις απαιτήσεις πυρηνικής και περιβαλλοντικής ασφάλειας και για το φυσικό αέριο, ότι συμβάλλει στη μετάβαση από τον άνθρακα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, επιβάλλονται και κάποιες επιπλέον δικλείδες ασφαλείας καθώς, η σχετική πράξη επιβάλλει στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργεια ειδικές υποχρεώσεις γνωστοποίησης για αυτές τις δραστηριότητές τους. Προς αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή τροποποίησε την Τετάρτη τις προβλέψεις για τις γνωστοποιήσεις στο πλαίσιο της ταξινομίας, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να εντοπίζουν ποιες επενδυτικές ευκαιρίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες φυσικού αερίου ή πυρηνικές δραστηριότητες και να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές.
Γιατί η Κομισιόν είπε το «ναι» στην πυρηνική ενέργεια
Και ενώ η «πυρηνική» ενέργεια μετά από το ατύχημα στη Φουκουσίμα θεωρείται «κόκκινο πανί» για περιβαλλοντικές οργανώσεις και αρκετές εθνικές κυβερνήσεις, οι τρέχουσες συγκυρίες την επαναφέρουν στο παιχνίδι.
Η πυρηνική ενέργεια θεωρείται από τους υποστηρικτές της ως ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι οι αντιδραστήρες νέας τεχνολογίας παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα αδιαλείπτως, σε αντίθεση με τις στοχαστικές ανανεώσιμες πηγές. Η ενεργειακή κρίση και οι γεωπολιτικές εντάσεις του φετινού χειμώνα έχουν ισχυροποιήσει τη θέση των κρατών που υποστηρίζουν την επιστροφή σε αυτή τη μορφή ενέργειας, ως "δικλείδα" ασφαλείας στις διακοπές εφοδιασμού του φυσικού αερίου.
Οι ανησυχίες για τον εφοδιασμό που μαστίζουν την Ευρώπη έχουν οδηγήσει τις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδα ρεκόρ και ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί. Το τελευταίο διάστημα, η κρίση στην Ουκρανία και μια ενδεχόμενη εισβολή της Ρωσίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διακοπή της παροχής φυσικού αερίου. Όλα αυτά ενισχύουν το επιχείρημα ότι η Ευρώπη πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από τις διεθνείς πηγές φυσικού αερίου.
Διχασμένα τα κράτη και οι κυβερνήσεις για την πυρηνική ενέργεια
Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθούν να διαφωνούν για το εάν τα πυρηνικά λογίζονται ως βιώσιμα. Οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι επίσης διχασμένοι. Δημοσκόπηση της YouGov Plc που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο έδειξε ότι οι Δανοί, οι Γερμανοί και οι Ιταλοί είναι ν πολύ πιο σκεπτικιστές απέναντι στα πυρηνικά σε σχέση με τους Γάλλους, τους Βρετανούς ή τους Ισπανούς.
Τη στιγμή που η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, γυρίζει ολοσχερώς την πλάτη στην πυρηνική ενέργεια (μέχρι τα τέλη του 2022 θα έχουν κλείσει όλες οι μονάδες), άλλες χώρες όπως η Γαλλία, η Ολλανδία, η Φιλανδία και η Πολωνία προχωρούν σε εκ νέου παραγωγή ή διευρύνουν την υπάρχουσα με νέες μονάδες.
Το Βέλγιο και η Ισπανία, από την άλλη, ακολουθούν το παράδειγμα της Γερμανίας στην εγκατάλειψη των πυρηνικών, αν και σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια ενώ η Αυστρία την απέρριψε σε δημοψήφισμα το 1978.
Αλλά και εκτός Ευρώπης, η πυρηνική ενέργεια επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Η Κίνα προχωρά σε νέους πειραματισμούς αναφορικά με την πυρηνική ενέργεια και μάλιστα βρίσκεται σε καλό δρόμο για να ξεπεράσει τις ΗΠΑ. Η Ρωσία θέτει σε λειτουργία νέους σταθμούς στο εσωτερικό.
Φυσικά, μια απόφαση στήριξης της πυρηνικής ενέργειας προϋποθέτει επενδύσεις σε πιο καθαρές τεχνολογίες. Σύμφωνα με τον Τιερί Μπρετόν, Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ, προκειμένου να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια, η Ευρώπη θα χρειαστεί να επενδύσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ στην πυρηνική ενέργεια τα επόμενα 30 χρόνια και να επιτύχει τους στόχους μείωσης του άνθρακα.
Τα επόμενα βήματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερις έως έξι μήνες για να εξετάσουν το έγγραφο και, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο, να προβάλουν αντιρρήσεις. Το Συμβούλιο θα έχει το δικαίωμα να προβάλει αντιρρήσεις στην κατ' εξουσιοδότηση πράξη με ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία, γεγονός που σημαίνει ότι τουλάχιστον το 72 % των κρατών μελών (δηλαδή τουλάχιστον 20 κράτη μέλη) που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65 % του πληθυσμού της ΕΕ χρειάζεται να αντιταχθεί στην κατ' εξουσιοδότηση πράξη.
Μόλις λήξει η περίοδος ελέγχου και εφόσον δεν προκύψουν αντιρρήσεις, η συμπληρωματική κατ' εξουσιοδότηση πράξη θα τεθεί σε ισχύ και θα εφαρμοστεί από τις αρχές του επόμενου έτους.
