Η εποχή της πράσινης μετάβασης και η ανάγκη για πολλαπλότητα πηγών και ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας επιβάλουν επιτάχυνση της στρατηγικής προς μια οικονομία υδρογόνου, σημειώνει μιλώντας στο Insider.gr o Διευθύνων Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Βιομηχανικού Συνδέσμου Υδρογόνου (Hydrogen Europe), Γιώργος Χατζημαρκάκης. Όπως εξηγεί, το υδρογόνο μπορεί να επιταχύνει και να καταστήσει πιο αποτελεσματική και βιώσιμη την ενεργειακή μετάβαση, μια μετάβαση η οποία έχει συγκεκριμένη ημερομηνία που έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2050). Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία αναδεικνύουν την ανάγκη για την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδος. Η ανάγκη για την εύρεση εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού που να επιτρέπουν την σταδιακή απεξάρτηση από τις πιέσεις που προκύπτουν για λόγους γεωστρατηγικής αποτελεί μια ευκαιρία για την Ευρώπη να πρωτοστατήσει.
«Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, η Κομισιόν είναι ένθερμη και το υδρογόνο υποστηρίζεται από την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών», επισημαίνει ο κ. Χατζημαρκάκης, ενώ τονίζει τη χρησιμότητα του δικτύου των αγωγών φυσικού αερίου και αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα μέσω της διέλευσης σημαντικών αγωγών όπως είναι ο EastMed αλλά και των γεωλογικών δομών που επιτρέπουν την αποθήκευση υδρογόνου.
Οι προοπτικές της αγοράς υδρογόνου
«Το υδρογόνο είναι ένα καύσιμο το οποίο υπάρχει ήδη από την δεκαετία 1920-1930 αλλά με το φθηνό πετρέλαιο στραφήκαμε στις μηχανές εσωτερικής καύσης και τώρα είμαστε στη φάση όπου αλλάζουμε διήγημα, ανακαλύπτουμε και πάλι ότι υπάρχει καύσιμο το οποίο δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα», αναφέρει ο κ. Χατζημαρκάκης. Αναλύοντας τις προοπτικές της αγοράς υδρογόνου, σημειώνει ότι οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου αλλά και μικρότερα κράτη επενδύουν στο υδρογόνο. «Το 2024, η Σαουδική Αραβία θα αρχίσει να εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου για την παραγωγή υδρογόνου. Ομοίως, στη ΝΕΟΜ έχουν κλείσει σύμβαση με το Ρότερνταμ για μεταφορά αμμωνίας με βάση το υδρογόνο».
Αναφερόμενος στη μεταφορά του υδρογόνου, ο κ. Χατζημαρκάκης υπογραμμίζει ότι και σε αυτόν τον τομέα σημειώνονται μεγάλες εξελίξεις. «Το πρώτο πλοίο που μεταφέρει υγρό υδρογόνο ξεκίνησε τη μεταφορά από την Αυστραλία στην Ιαπωνία…Τόσο οι Άραβες όσο και οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν ότι το υδρογόνο, μπορεί να μεταφερθεί με πλοία αλλά ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος μεταφοράς είναι μέσω υφιστάμενων αγωγών. Σε αυτό το κομμάτι σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει ο EastMed, ο οποίος δεν θα χρησιμεύσει μόνο για τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο αγωγός αυτός πρέπει να κατασκευαστεί», εκτιμά ο CEO του Hydrogen Europe.
Κληθείς να σχολιάσει την ένταξη του φυσικού αερίου στην Ταξινομία, ο κ. Χατζημαρκάκης τόνισε ότι «για την ανάπτυξη των υποδομών υδρογόνου και για την πράσινη μετάβαση χρειαζόμαστε αγωγούς. Η Ταξινομία προβλέπει ότι όποια επένδυση γίνεται με πρόβλεψη να υποδέχεται και να μεταφέρει υδρογόνο, ανήκει στον κατάλογο των επενδύσεων μηδενικών εκπομπών. Εμείς λέμε ότι είναι και sustainable. Άρα η ταξινομία «τρέχει» 100% και αυτό θέλουμε».
Ως προς την πορεία των επενδύσεων και τις μελλοντικές προοπτικές της αγοράς, ο κ. Χατζημαρκάκης σημειώνει ότι «έχουμε το νομοθετικό πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων επενδύσει σε αντίστοιχα έργα και μαζί με τη μόχλευση του ιδιωτικού κεφαλαίου, αναμένεται σημαντική αύξηση των επενδύσεων».
«Να χαράξουμε τώρα στρατηγική για τις υποδομές υδρογόνου»
Η Ελλάδα διαθέτει τις προϋποθέσεις για να επιταχύνει το ρυθμό μετάβασης προς μια οικονομία υδρογόνου και απτή απόδειξη της προσπάθειας που έχει ξεκινήσει να συντελείται αποτελεί το μεγαλεπήβολο έργο White Dragon. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Χατζημαρκάκης η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το επιτυχημένο παράδειγμα άλλων κρατών και να εφαρμόσει κατάλληλη πολιτική για την ανάπτυξη της αγοράς υδρογόνου.
«Πρέπει από τώρα να χαράξουμε στρατηγική όσον αφορά στις υποδομές υδρογόνου. Η Ελλάδα θα μπορούσε να κινηθεί με πιο γοργούς ρυθμούς όπως έκανε για παράδειγμα η Πορτογαλία, η οποία προχώρησε σε δημοπρασία για υδρογόνο. Ακόμη, τα υποθαλάσσια σπήλαια που έχουμε στην Ανατολική Μεσόγειο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως αποθήκες υδρογόνου.
Ομοίως, το έργο White Dragon, το οποίο αποτελεί ένα μεγάλης κλίμακας έργο και έχει χαρακτηριστεί «έργο φάρος» από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Υδρογόνου, έρχεται να καλύψει το ενεργειακό κενό της απολιγνιτοποίησης. Το έργο White Dragon καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας υδρογόνου. Ο πυρήνας του έργου βασίζεται στη σταδιακή αντικατάσταση των λιγνιτικών μονάδων της Δυτικής Μακεδονίας που επί του παρόντος τροφοδοτούν ηλεκτρική ενέργεια στην περιοχή και ολόκληρη τη χώρα. Το White Dragon χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ενέργειας σε κλίμακα GW, μακροπρόθεσμη αποθήκευση υδρογόνου και συμπαραγωγή πράσινης ενέργειας και θερμότητας. Πρόκειται για ένα έργο απαιτεί επιμονή και αποφασιστικότητα, έχει στηριχθεί ένθερμα από τον Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργο Κασαπίδη, συντονίζεται από την ΔΕΠΑ Εμπορίας αλλά και από τον οργανισμό μας σε όλα τα βήματα της διαδικασίας», αναφέρει ο κ. Χατζημαρκάκης. Να μην παραβλέψουμε το γεγονός ότι στο έργο συμμετέχουν σχεδόν όλοι οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι της Ελλάδος. Το έργο βρίσκεται υπό αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σύντομα αναμένονται τα πρώτα αποτελέσματα.
Το θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της αγοράς υδρογόνου
Σύμφωνα με την πρωτοβουλία «Fit for 55», το βιοαέριο και το βιομεθάνιο, οι ανανεώσιμες πηγές, το υδρογόνο χαμηλού άνθρακα και τα συνθετικά καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα (E-gas) θα αντικαταστήσουν σταδιακά τα ορυκτά αέρια και θα αντιπροσωπεύουν πολύ σημαντικά στο ενεργειακό μείγμα καθώς οδεύουμε προς το 2050. Αντίστροφα, το μερίδιο του φυσικού αερίου προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά και οι υπολειπόμενοι όγκοι θα συνδυαστούν με τεχνολογίες χρήσης και αποθήκευσης δέσμευσης άνθρακα (CCUS).
«Η Κομισιόν άνοιξε όποια πόρτα μπορούσε για το υδρογόνο και αυτή τη στιγμή υποστηρίζεται από την πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου. Το κρίσιμο ζήτημα είναι οι υποδομές. Το φυσικό αέριο έχει δημιουργήσει υποδομές σε όλη την Ευρώπη, υπάρχει ένα πυκνό δίκτυο αγωγών. Η Ελλάδα ακολουθεί και με τους αγωγούς TAP και EastMed και θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κόμβο. Η μετατροπή ενός αγωγού φυσικού αερίου σε υδρογόνου προσεγγίζει το 20%-25% του κόστους που απαιτείται για να κατασκευαστεί ένας νέος αγωγός και είναι πιο χαμηλό από το κόστος κατασκευής δικτύου ρεύματος. Πρόκειται για απαραίτητες επενδύσεις στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης καθώς το υδρογόνο προσφέρει τη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας με μηδενικές εκπομπές», επισημαίνει σχετικά ο κ. Χατζημαρκάκης.
Το πακέτο «Hydrogen and Decarbonised Gas Package» στοχεύει στη δημιουργία μιας αγοράς υδρογόνου με υποδομή κατάλληλη για την ενσωμάτωση του υδρογόνου και το διασυνοριακό συντονισμό, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, όπου το υδρογόνο μπορεί να μεταφερθεί οικονομικά από περιοχές όπου μπορεί να παραχθεί εύκολα από ανανεώσιμες πηγές στους βιομηχανικούς πελάτες που το χρειάζονται. Τα υπάρχοντα δίκτυα φυσικού αερίου μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν εν μέρει για τη μεταφορά υδρογόνου, με σημαντική εξοικονόμηση κόστους σε σύγκριση με τις νεόδμητες υποδομές.
Λαμβάνοντας υπόψη το στάδιο και τον τοπικό χαρακτήρα της παραγωγής και κατανάλωσης υδρογόνου στις πρώιμες φάσεις, η ΕΕ συστήνει τρόπους αποφυγής δημιουργίας φυσικών μονοπωλίων. Η δέσμη προτείνει κανόνες για τη λειτουργία και τη χρηματοδότηση των δικτύων υδρογόνου, για τη διαφάνεια των παραμέτρων ποιότητας του αερίου και των μιγμάτων υδρογόνου, για την επαναχρησιμοποίηση δικτύων φυσικού αερίου για μεταφορά υδρογόνου, τον διαχωρισμό και την πρόσβαση στο δίκτυο χωρίς διακρίσεις.
Αυτό θα δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για επενδύσεις σε υποδομές υδρογόνου και για την ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής αγοράς υδρογόνου. Για να εξασφαλιστεί η βέλτιστη ανάπτυξη και διαχείριση του δικτύου υδρογόνου της ΕΕ και να διευκολυνθεί η διασυνοριακή διαπραγμάτευση και η προμήθεια υδρογόνου, θα δημιουργηθεί ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Δικτύων Υδρογόνου (ENNOH).
Όπως αναφέρει η ίδια η Κομισιόν, «η ανάπτυξη ενός διεθνούς πλαισίου για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας αγοράς για λύσεις που βασίζονται στο υδρογόνο, συμπεριλαμβανομένων των εναρμονισμένων προτύπων ασφάλειας και περιβάλλοντος, είναι ζωτικής σημασίας στις προσπάθειες της ΕΕ να ηγηθεί της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια».
Λίγα λόγια για τον κ. Γιώργο Χατζημαρκάκη
Ο κ. Γιώργος Χατζημαρκάκης είναι Έλληνας πρώην πολιτικός, πρώην ευρωβουλευτής και νυν Διευθύνοντας Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Υδρογόνου «Hydrogen Europe».
Έχει διατελέσει μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκπροσωπώντας το κόμμα των Γερμανών Φιλελευθέρων (FDP). Το 2012 έγινε μέλος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών και αναπληρωματικό μέλος των Επιτροπών Ελέγχου του Προϋπολογισμού (CONT) και Αλιείας (PECH). Την ίδια χρονιά έγινε μέλος της συντονιστικής επιτροπής του νεοϊδρυθέντος τότε ελληνικού κόμματος Κοινωνία Αξιών. Έχει διατελέσει Συντονιστής του ALDE στην Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού και, μεταξύ άλλων, Εισηγητής για την απαλλαγή της Επιτροπής 2009.
Ως μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) από το 2004 έως το 2011, ο Γ. Χατζημαρκάκης έχει εμπλακεί ενεργά στην ανάπτυξη οδηγιών σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, κυρίως σε θέματα καινοτομίας (CIP) και βιομηχανικών πολιτικών, ειδικά στη αυτοκινητοβιομηχανία, όπως επίσης στην εκπαίδευση και την έρευνα (ΕΙΤ). Άλλο ένα σημαντικό θέμα ήταν η έκθεση για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στην αγορά ενέργειας (REMIT/ITRE).
