Η υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού το 2015 ενθάρρυνε τις πολιτικές πράσινης ανάπτυξης και μαζί με αυτές και τις πρακτικές Greenwashing, οι οποίες από τότε καταγράφουν σημαντική αύξηση. Το κλίμα και τα περιβαλλοντικά θέματα αποτελούν το βασικό επικοινωνιακό όχημα μιας παραπλανητικής στρατηγικής η οποία επικρίνεται πλέον ευρέως σε Ευρώπη και Αμερική από θεσμικούς φορείς, κυβερνήσεις και καταναλωτές.
Τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και της παγκόσμιας ρύπανσης έχει καταστεί το πιο σημαντικό θέμα του Greenwashing. Μάλιστα την τελευταία διετία, περίπου ένα στα πέντε περιστατικά ESG που σχετίζονται με το κλίμα συνδέθηκε επίσης με παραπλανητική επικοινωνία.
Με την αύξηση των ρυθμιστικών πρωτοβουλιών που προέρχονται ειδικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βόρεια Αμερική (δηλαδή, ο κανονισμός για τη γνωστοποίηση της βιώσιμης χρηματοδότησης (SFDR), η Ταξινομία κλπ), οι εταιρείες καθίστανται πολύ πιο υπεύθυνες για τους στόχους μείωσης του άνθρακα και τις γενικές πολιτικές και γνωστοποιήσεις για το κλίμα. Αυτός ο έλεγχος αντικατοπτρίζεται στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, καθώς οι εταιρείες που δεν υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους, αποκαλύπτονται και τα στοιχεία τους δημοσιοποιούνται, σύμφωνα με έρευνα της RepRisk.
«Αυτό που αρχίζουμε να βλέπουμε πιο τακτικά είναι ότι οι εταιρείες υφίστανται κριτική νωρίτερα στη διαδικασία, πριν συμβεί το greenwashing. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να συμβεί με τη μη συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις για τις γνωστοποιήσεις τους, όπως όταν μια τράπεζα εφαρμόζει ακατάλληλα μια πολιτική πράσινης πίστωσης», σημειώνει η Tess Dury, επικεφαλής της έρευνας ESG στην RepRisk.
Πώς τοποθετείται ο κάθε τομέας απέναντι στο Greenwashing - O ρόλος του Lobbying
H RepRisk εξέτασε μια σειρά από περιπτώσεις greenwashing μέσω ολοκληρωμένης λίστας με 28 ζητήματα ESG και 73 ετικέτες θεμάτων. Η εστίαση σε δραστηριότητες lobbying είναι ένας ισχυρός τρόπος για να αξιολογηθεί εάν οι εταιρείες «μιλούν» όταν πρόκειται για περιβαλλοντικά ζητήματα. Πρόκειται για μια τακτική η οποία συχνά περνά απαρατήρητη στα μάτια του κοινού και δεν αποκαλύπτεται στις ίδιες αναφορές.
Σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται ότι μια εταιρεία επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τις αποφάσεις πολιτικής για το κλίμα ή τις εκπομπές προς όφελός της, ενώ διαφημίζεται δημόσια ως πράσινη. Το Παγκόσμιο Πρότυπο για το υπεύθυνο εταιρικό lobbying για το Κλίμα έχει επιστήσει την προσοχή των επενδυτών σε αυτό το ζήτημα, καλώντας τις εταιρείες να ευθυγραμμίσουν τις ενέργειες και τις δεσμεύσεις τους με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.
Σύμφωνα με άλλες μετρήσεις της έρευνας, οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου τείνουν να κάνουν μεγαλύτερο lobbying. Ωστόσο, στον τομέα των αεροπορικών εταιρειών οι λομπίστες τείνουν να διατηρούν χαμηλότερη συνολική έκθεση στον κλιματικό κίνδυνο, με τις μεταφορές, ως δραστηριότητες έντασης άνθρακα, να θεωρούνται ως αναγκαιότητα που εξαρτάται από την τεχνολογική πρόοδο. Ενώ οι εταιρείες σε αυτόν τον τομέα δεσμεύονται δημόσια για φιλόδοξες αλλαγές και καινοτομίες, στην πραγματικότητα η πρόοδος είναι αργή και το βάρος της μείωσης των εκπομπών των αεροπορικών ταξιδιών βαρύνει συχνά τους καταναλωτές σε ατομικό επίπεδο.
Στους άλλους τομείς που εξετάστηκαν, λίγες εταιρείες συνδέθηκαν με το lobbying για το κλίμα, αλλά το lobbying παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα. Για παράδειγμα, στους τομείς των Τραπεζών και των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, τέτοιες προσπάθειες μπορεί να στοχεύουν στον περιορισμό των βιώσιμων χρηματοδοτικών πολιτικών, ενώ στα Τρόφιμα και Ποτά αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ελαχιστοποίηση των αντιληπτών επιπτώσεων της κτηνοτροφίας για να εμποδίσουν πολιτικές που θα επηρεάσουν την παραγωγή.
Μακροπρόθεσμα προβλήματα - Βραχυπρόθεσμες λύσεις
Ένα άλλο κοινό και περίπλοκο θέμα στο Greenwashing είναι η χρήση αντισταθμίσεων, οι οποίες παρέχουν ένα οικονομικό μέσο αντιστάθμισης μιας ενέργειας (π.χ. εκπομπών) σε μια περιοχή, αντισταθμίζοντας την σε μια άλλη. Αν και συνήθως συνδέονται με τον άνθρακα, οι εταιρείες μπορούν επίσης να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις τους στη βιοποικιλότητα και στο νερό. Τα προγράμματα αντιστάθμισης έχουν επιστρατευθεί ως βραχυπρόθεσμη λύση σε μια αγορά που έχει εκτεθεί σε ποικίλα ζητήματα ESG. Για παράδειγμα, οι πρωτοβουλίες δενδροφύτευσης έχουν συνδεθεί με τον εκτοπισμό των κοινοτήτων, την εισαγωγή μη ιθαγενών ειδών δέντρων και την υλοτόμηση των δέντρων μετά από λίγα μόνο χρόνια.
Χωρίς την κατάλληλη έρευνα και ρύθμιση, η αντιστάθμιση συχνά αποτυγχάνει να μειώσει με ακρίβεια τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και αποθαρρύνει τις εταιρείες να αντιμετωπίσουν άμεσα τις βασικές αιτίες του αποτυπώματος άνθρακά τους. Παρά αυτές τις ανησυχίες, οι ερευνητές συμφωνούν ότι οι τεχνολογίες αρνητικών εκπομπών, οι οποίες αφαιρούν το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) από την ατμόσφαιρα, είναι κρίσιμες για τον χειρισμό των υπολειμματικών εκπομπών για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
Σε ένα δείγμα περιπτώσεων που συνδέονται τόσο με προγράμματα αντιστάθμισης άνθρακα (π.χ. αντισταθμίσεις εκπομπών, δέσμευση άνθρακα και αντιστάθμιση κλίματος) όσο και με παραπλανητική επικοινωνία τα τελευταία πέντε χρόνια εντοπίστηκαν συγκεκριμένες τακτικές ανά τομέα. Για παράδειγμα, στις Τραπεζικές και Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες, υπήρχαν περιπτώσεις όπου οι χρηματοδότες του έργου αντιστάθμισης άνθρακα επικρίθηκαν για έξωση τοπικών κοινοτήτων για την απόκτηση γης για δασική φυτεία.
Στον τομέα Τροφίμων και Ποτών, εντοπίστηκε εταιρεία γρήγορου φαγητού, η οποία κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε αναποτελεσματική δενδροφύτευση για να αντισταθμίσει τις εκπομπές της.
Στον τομέα Πετρελαίου και Φυσικού αερίου, προμηθευτής καυσίμων κατηγορείται ότι αγόρασε πιστώσεις άνθρακα για να υπερεκτιμήσει τις επιπτώσεις στο κλίμα και να αποφύγει να πληρώσει φόρους άνθρακα.
Στις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, έργο μεταφορών κατηγορήθηκε για αγορά αμφιλεγόμενων αντισταθμίσεων από υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στο εξωτερικό που συνδέονται με αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις
Στον κλάδο των Ταξιδιών και των αεροπορικών εταιρειών, αεροπορική εταιρεία επικρίθηκε για αξιώσεις πτήσεων χωρίς εκπομπές άνθρακα.
Αυτά τα περιστατικά υπογραμμίζουν τη σημασία της κατάλληλης έρευνας, ρύθμισης και αξιολόγησης μιας σειράς κινδύνων ESG για τις εταιρείες που εφαρμόζουν τεχνολογίες αρνητικών εκπομπών σε κλίμακα.
Τα δεδομένα δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να υπάρξει μια ορθή στρατηγική για το ESG καθώς το Greenwashing δεν αφορά πάντα στα εξόφθαλμα ψέματα, αλλά στα επίπεδα αλήθειας, την προβολή μιας πρωτοβουλίας για την απόκρυψη μιας άλλης και στην τοποθέτηση βασικών πληροφοριών στα ψιλά γράμματα.
