Τα πλαστικά, τα οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ αναμένεται να τριπλασιαστούν μέχρι το 2060, παραμένουν ο μεγάλος εχθρός της μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα, ενώ η διεθνής κοινότητα και οι εθνικές κυβερνήσεις αδυνατούν να εφαρμόσουν κάποιες κοινές κατευθυντήριες γραμμές παρά το γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί πολλές προτάσεις τόσο από την πλευρά της αγοράς όσο και της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Το Δεκέμβριο, ο ΟΗΕ πραγματοποίησε τον πρώτο γύρο συνομιλιών για να διαπραγματευτεί μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά. Τα κράτη διχάστηκαν ως προς την καλύτερη προσέγγιση, με τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία, τους μεγάλους παραγωγούς πετροχημικών, να υποστηρίζουν δεσμεύσεις τοπικής εμβέλειας, ενώ τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλα κράτη τάχθηκαν υπέρ των υποχρεωτικών ελέγχων στην παραγωγή παρθένων πλαστικών.
Η πρωταρχική λύση που προτείνει η βιομηχανία είναι η ανακύκλωση, αλλά η εφαρμογή τέτοιων δεσμεύσεων δύσκολα εφαρμόζεται στην πράξη. Μια πρόσφατη έρευνα του Bloomberg Green διαπίστωσε ότι μια εκστρατεία υψηλού προφίλ για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικό, που υποστηρίζεται από τους ίδιους τους κατασκευαστές πλαστικών, έχει εκπληρώσει λιγότερο από το 1% του στόχου ανακύκλωσής της, δηλαδή μόνο το 9% περίπου του πλαστικού παγκοσμίως ανακυκλώνεται. Ακόμη και σε χώρες με προηγμένες ροές αποβλήτων όπως οι ΗΠΑ, μόνο ένα μικρό κλάσμα πλαστικού δεσμεύεται για ανακύκλωση ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες το ποσοστό είναι πολύ μικρό για να μετρηθεί.
Μια άλλη εναλλακτική είναι ο περιορισμός της χρήσης πλαστικών. Αυτή την πρόταση υιοθετούν κράτη όπως η Κένυα, η Ινδία και η Ταϊλάνδη, αλλά ο αντίκτυπος της εφαρμογής της δεν αναμένεται ότι θα είναι μεγάλος.
Στο ίδιο πλαίσιο, μεγάλη έμφαση δίνεται και στο νομικό πλαίσιο περί ευθύνης παραγωγού, οι οποίοι απαιτούν από τους κατασκευαστές να είναι υπόλογοι για τη «μεταθανάτια» ζωή των προϊόντων τους μέσω μιας αμοιβής ή κανονισμού ή και των δύο.
Από την άλλη, αναλυτές στο BloombergNEF υποστηρίζουν ότι η καλύτερη λύση για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα που προέρχονται από τα πλαστικά είναι οι επενδύσεις σε βελτιώσεις κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, από το design καταναλωτικών προϊόντων (με τρόπο που να απαιτεί λιγότερο πλαστικό) έως την ενέργεια που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους.
Το μεγάλο διακύβευμα
Ακόμη και μετά την απόρριψη, το πλαστικό συνεχίζει να εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου καθώς οι διεργασίες που ακολουθούν ενθαρρύνουν τη δημιουργία ρύπων.
Το Κέντρο Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου (CIEL) εκτιμά ότι το 2015 ο κόσμος ανακύκλωσε μόλις το 20% των πλαστικών συσκευασιών και αποτέφρωσε περίπου την ίδια ποσότητα ενώ το 30% από αυτό κατέληξε σε χωματερές.
Σύμφωνα με τη CIEL ο αντίκτυπος της ροής πλαστικών απορριμμάτων δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητος. Το 2015, μόνο από την αποτέφρωση πλαστικών στις ΗΠΑ παρήχθησαν 5,9 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι CO2e. Αυτό ισοδυναμεί περίπου με εκπομπές που προκαλούν 1,3 εκατομμύρια επιβατικά οχήματα όταν κινούνται για ένα χρόνο ή με την κατανάλωση 2555 εκατομμυρίων λίτρων βενζίνης.
Τα πλαστικά που απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής θεωρούνται ότι έχουν μικρότερο αντίκτυπο από άποψη εκπομπών αλλά καταλαμβάνουν έδαφος, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί για άλλους λόγους(καλλιέργειες κλπ). Το υπόλοιπο πλαστικό καταλήγει στο περιβάλλον και απελευθερώνει ρύπους. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης ανακάλυψαν ότι το χαμηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο - ένας από τους πιο συνηθισμένους τύπους πλαστικών - απελευθερώνει μεθάνιο όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως. Το μεθάνιο είναι 80 φορές πιο ισχυρό από το CO2 τις δύο πρώτες δεκαετίες μετά την απελευθέρωσή του.
Τριπλασιάζεται η παραγωγή πλαστικών μέχρι το 2060
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού θα μπορούσε να τριπλασιαστεί μέχρι το 2060 φθάνοντας τους 1,2 δισ. μετρικούς τόνους, κάτι που οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής και της βιομηχανικής δραστηριότητας.
Από το 1995, το παγκόσμιο αποτύπωμα άνθρακα της πλαστικής βιομηχανίας εκτιμάται ότι έχει διπλασιαστεί καθώς η παραγωγή μετατοπίστηκε σε χώρες που χρησιμοποιούν περισσότερο άνθρακα, όπως η Ινδία, η Κίνα και η Ινδονησία.
Στην προσπάθεια να τιθασεύσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη, πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, εφαρμόζουν πολιτικές απανθρακοποίησης των κτιρίων, της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και της γεωργίας αλλά οι θετικές αυτές πρωτοβουλίες αντισταθμίζονται από την αύξηση της παραγωγής άνθρακα από άλλους κλάδους.
Η παραγωγή πλαστικών πρόκειται να συνεχίσει να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και αυτό οφείλεται στο σχεδιασμό. Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου έχουν δηλώσει ρητά ότι αναμένουν ότι θα συμβάλει στην αντιστάθμιση της μείωσης των εσόδων από τις πωλήσεις καυσίμων καθώς οι χώρες στρέφονται προς την καθαρή ενέργεια. Η έκρηξη του fracking στις ΗΠΑ συνέβαλε στην ανάπτυξη της εγχώριας πετροχημικής βιομηχανίας, η οποία τώρα εξάγει πρώτες ύλες για την κατασκευή πλαστικών σε όλο τον κόσμο. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο στις ΗΠΑ, περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια επενδύθηκαν μεταξύ 2010 και 2018 για την εξασφάλιση προμήθειας φυσικού αερίου για πλαστικά και άλλα χημικά.
