Τα μαύρα πλαστικά, η πλειοψηφία των οποίων προκύπτει από τα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά απόβλητα (e-waste), δηλαδή εξαρτήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών, ηλεκτρικών συσκευών κλπ, αποτελούν ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο για την κυκλική οικονομία καθώς από τη μία είναι δύσκολο να εντοπιστούν και από την άλλη περιέχουν επικίνδυνα υλικά.
Η συγκεκριμένη κατηγορία πλαστικών εξυπηρετεί σημαντικές λειτουργίες στη σύγχρονη ζωή με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος βαθμός εξάρτησης από αυτές. Αποτελούν ένα προϊόν πολλαπλών χρήσεων το οποίο όμως παρουσιάζει ένα σημαντικό πρόβλημα στο τέλος του κύκλου ζωής του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το μαύρο πλαστικό, το οποίο μέχρι πολύ πρόσφατα δεν μπορούσε να ανιχνευθεί με τη διαθέσιμη τεχνολογία.
Οι μηχανές οπτικής διαλογής δεν εντοπίζουν μαύρα αντικείμενα, γεγονός που δημιουργεί περισσότερη δουλειά και έξοδα για τις εταιρείες ανακύκλωσης καθώς τα μαύρα πλαστικά αντικείμενα πρέπει τελικά να ταξινομούνται με το χέρι. Ωστόσο, οι πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις κατέστησαν δυνατή την ταξινόμηση τους όχι μόνο κατά χρώμα αλλά και κατά πολυμερές, ξεκλειδώνοντας την οικονομική αξία που μπορεί να έχουν για τις εταιρείες ανακύκλωσης.
Η εξέλιξη αυτή αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού στον ταχέως εξελισσόμενο τομέα πλαστικών συσκευασιών και στοιχείων.
Μια τεχνολογική εξέλιξη που αλλάζει το παιχνίδι
Διαφορετικές βιομηχανίες που εμπλέκονται στην αλυσίδα αξίας των πλαστικών έχουν ερευνήσει λύσεις για το ζήτημα των μαύρων πλαστικών και σήμερα υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι ανάκτησης αυτών των υλικών. Μια πρώτη λύση είναι ένα σύστημα ξηρής διαλογής που βασίζεται σε αισθητήρες NIR για την ανίχνευση των διαφορετικών τύπων πολυμερών αλλά υπάρχουν και άλλοι τύποι αισθητήρων ικανών να ταξινομούν μαύρα υλικά, επίσης κατά πολυμερές. Με αυτό το σύστημα ξηρής διαλογής είναι δυνατή η ακριβής ταξινόμηση μαύρου πολυαιθυλενίου, πολυπροπυλενίου, PET και πολυστυρενίου.
Μια άλλη λύση είναι ένα σύστημα διαλογής που βασίζεται στην αρχή της επίπλευσης. Το ελαφρύτερο πολυαιθυλένιο και πολυπροπυλένιο επιπλέουν, ενώ το βαρύτερο PET, PVC και πολυστυρένιο τείνουν να βυθίζονται. Το μειονέκτημα αυτού του συστήματος είναι ότι, όχι μόνο είναι δαπανηρό λόγω της διαδικασίας φιλτραρίσματος, της ανάγκης για νερό, καθαρισμού κ.λπ., αλλά δεν είναι ικανό να ταξινομηθεί ανά πολυμερές, έτσι ώστε να είναι αδύνατη μια κυκλική διαδικασία.
Γιατί έχει σημασία η ανάκτηση μαύρων πλαστικών
Το μαύρο πλαστικό αποτελεί σημαντικό μέρος των οικιακών απορριμμάτων τα οποία, εάν δεν ανακτηθούν, θα αποτεφρωθούν ή θα σταλούν σε ΧΥΤΑ. Αυτό δεν έχει μόνο περιβαλλοντικές επιπτώσεις αλλά και οικονομικές, όπως εξηγεί ο Enrico Siewert, διευθυντής ανάπτυξης στην Stadler: «Εάν οι εταιρείες ανακύκλωσης δεν μπορούν να ανακτήσουν τα μαύρα πλαστικά, μπορεί να χάσουν έως και το 15% της αξίας του εισερχόμενου υλικού τους. Όταν είναι σε θέση να αντλήσουν αυτό το υλικό από τη ροή των αποβλήτων, μπορούν να δημιουργήσουν οικονομική αξία και να επηρεάσουν θετικά το αποτέλεσμα τους».
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι όλο και περισσότερες συσκευασίες κατασκευάζονται από μαύρο πλαστικό, καθώς χρησιμοποιείται περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο. Κατά την ανακύκλωση συσκευασιών μετά την κατανάλωση, εάν δεν είναι αυστηρά ταξινομημένες ανά χρώμα, τότε προκύπτει μια γκρίζα ρητίνη.. Εμείς, ως κοινωνία, θέλουμε περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο, θα βλέπουμε όλο και περισσότερο μαύρο υλικό στη ροή των απορριμμάτων. Κατά συνέπεια, η συσκευασία θα συνεχίσει να τείνει προς ένα πιο σκούρο χρώμα.»
Νέες ευκαιρίες για συμβολή σε μια κυκλική οικονομία
Η ικανότητα ανίχνευσης μαύρων πλαστικών σημαίνει ότι θα υπάρχουν περισσότερα από αυτά στην αλυσίδα ανακύκλωσης. «Πρέπει να δημιουργήσουμε ζήτηση για αυτά τα μαύρα υλικά μετά την κατανάλωση. Προφανώς, υπάρχουν περιορισμοί: δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή λευκών προϊόντων και δεν μπορούν πάντα να συμμετάσχουν συσκευασίες για τρόφιμα. Πρέπει να συνεργαστούμε σε όλη την αλυσίδα αξίας του κλάδου για να βρούμε άλλους τρόπους χρήσης μαύρων πλαστικών. Τα προϊόντα που θα προκύψουν δεν θα είναι εκείνα που απευθύνονται στους καταναλωτές, αλλά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή άλλων αντικειμένων όπως παλέτες, κουβάδες κλπ.
Οι εταιρείες ανακύκλωσης χημικών αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα εργασιών που θα μπορούσαν να κάνουν καλή χρήση αυτών των υλικών: Ψάχνουν για πολυαιθυλένιο και δεν τους νοιάζει αν έχει μαύρο γιατί το διασπούν σε αέριο και το μετατρέπουν σε λάδι, το οποίο μετατρέπεται σε παρθένο πλαστικό.
