Μεικτές αντιδράσεις έχουν προκαλέσει τα προσχέδια με τα πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας της ΕΕ με πολλές ΜΚΟ και funds να επισημαίνουν ότι από την τελική πρόταση απουσιάζουν σημαντικές παρεμβάσεις και δικλείδες ασφαλείας που είχαν προταθεί με αποτέλεσμα να ενθαρρύνεται το greenwashing ενώ, από την άλλη, πολλές επιχειρήσεις κάνουν λόγο για σφιχτά και οριζόντια πρότυπα που θέτουν περιορισμούς στην ανάπτυξη.
Πριν από λίγες ημέρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το πολυαναμενόμενο προσχέδιο για τα πρώτα πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας της ΕΕ και πολλοί επενδυτές δηλώνουν δυσαρεστημένοι με τη συγκεκριμένη δέσμη προτάσεων καθώς θεωρούν ότι θα καθυστερήσουν τις απαιτήσεις για το 50% των προτύπων ενώ θα επιτρέπουν οι ίδιες οι εταιρείες να καθορίζουν τι πρέπει να γνωστοποιηθεί με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό.
«Ανησυχούμε ότι οι προτάσεις συνεπάγονται απομάκρυνση από την υποχρεωτική αποκάλυψη βασικών απαιτήσεων αναφοράς», εξήγησε η Emily Murrell, από την Ομάδα Θεσμικών Επενδυτών για την Κλιματική Αλλαγή, μετά τη δημοσίευση του σχεδίου. «Θεωρούμε ότι αυτό είναι μια σημαντική υποχώρηση της φιλοδοξίας σε σύγκριση με αυτή που προβλεπόταν από την Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG)», επεσήμανε.
Όπως είναι γνωστό, η EFRAG συγκλήθηκε πέρυσι για να διατυπώσει συστάσεις για τα πρότυπα, αλλά το σχέδιο που υπέβαλε η Επιτροπή αντιβαίνει σε αρκετές από τις συστάσεις. Τα πρότυπα αναφοράς, ως μέρος μιας μεγαλύτερης ώθησης της ΕΕ για τον καθορισμό βιώσιμων επενδύσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, θα απαιτούσαν (από τον Ιανουάριο του 2024) από τις μεγάλες εταιρείες να αποκαλύπτουν δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν και πώς οι οικονομικές τους δραστηριότητες επηρεάζουν το κλίμα, το περιβάλλον και την κοινωνία. Όλα αυτά θα τεθούν σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2024. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια ενιαία, καθολικά αποδεκτή μέτρηση για τη μέτρηση του τι κάνουν οι εταιρείες και την αποτροπή ψευδών ισχυρισμών σε εταιρικές αναφορές ή επενδυτικές προσφορές, που συχνά αποκαλούνται "greenwashing".
Σύμφωνα με το προσχέδιο που δημοσίευσε η Επιτροπή, προδιαγράφεται μια καθυστερημένη σταδιακή προσέγγιση για τα μισά πρότυπα για εταιρείες με λιγότερους από 750 υπαλλήλους. Αυτά περιλαμβάνουν όλα τα κοινωνικά πρότυπα και το πρότυπο βιοποικιλότητας. Για μια σειρά κλιματικών και κοινωνικών μετρήσεων, οι εταιρείες θα μπορούν να προσδιορίσουν οι ίδιες, μέσω εσωτερικής αξιολόγησης, ποιες πληροφορίες είναι αρκετά σημαντικές για να αποκαλυφθούν. Όπως υποστηρίζουν φορείς της αγοράς, ορισμένες αποκαλύψεις κοινωνικών ζητημάτων έχουν γίνει εθελοντικές αντί για υποχρεωτικές, όπως η χρήση εξωτερικών εργαζομένων από μια εταιρεία. Τα προγραμματισμένα σχέδια μετάβασης στη βιοποικιλότητα, τα οποία η συμβουλευτική ομάδα συνέστησε να καταστούν υποχρεωτικά, είναι μόνο εθελοντικά.
Οι ΜΚΟ και ορισμένες ομάδες επενδυτών συντάσσουν τις προτάσεις τους προκειμένου να τις υποβάλουν στη διαβούλευση, η οποία θα ολοκληρωθεί στις 7 Ιουλίου, και θα πιέσουν για υποχρεωτική αποκάλυψη χωρίς οι εταιρείες να μπορούν να επέμβουν. Η Επιτροπή αναμένεται να οριστικοποιήσει τα πρότυπα τον Αύγουστο, με βάση τα σχόλια από τη διαβούλευση. «Το να αφήσουμε τις απαιτήσεις να υπόκεινται στην αξιολόγηση της ουσιαστικότητας των εταιρειών θα υπονόμευε το σκοπό ολόκληρου του πλαισίου διαφάνειας και βασικά θα διατηρήσει τη λειτουργία ως συνήθως», λέει η Giorgia Ranzato, διαχειρίστρια βιώσιμων οικονομικών στη ΜΚΟ Transport & Environment. «Χρειαζόμαστε οι σχετικές πληροφορίες να είναι διαθέσιμες ώστε οι επενδυτές και οι καταναλωτές να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις».
Η Συμμαχία για την Εταιρική Διαφάνεια έχει επίσης ταχθεί κατά των συγκεκριμένων προτύπων, δηλώνοντας ότι το «πλήρες σύνολο προτύπων» που προτάθηκε πέρυσι από την EFRAG «είναι ουσιαστικό για την επίτευξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την παροχή συνεπών, συγκρίσιμων δεδομένα για τους επενδυτές ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις». Εξέφρασαν επίσης τη λύπη τους για το γεγονός ότι οι «πολλαπλές καθυστερήσεις, οι μακρές συζητήσεις και οι δημόσιες ανακοινώσεις» οδήγησαν σε κάτι που δεν ταιριάζει με όσα συνιστώνται.
Τα πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας της ΕΕ πρέπει να είναι σαφή
Η BusinessEurope, μια μεγάλη ένωση στις Βρυξέλλες, εξέφρασε την ανησυχία ότι οι υπερβολικά επαχθείς απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων θα καταπνίξουν την οικονομική ανάπτυξη και θα δημιουργήσουν ιδιαίτερα σύγχυση για τις μικρότερες εταιρείες. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι οι υποχρεωτικές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων σε όλους τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβέρνησης τομείς θα ήταν δυσανάλογες. «Ακόμη και για έμπειρους οργανισμούς αναφοράς με μακρά εμπειρία στη χρήση διεθνών προτύπων αναφοράς ESG, π.χ. Τα Πρότυπα GRI, η εφαρμογή των σχεδίων προτύπων ESRS αναμένεται να απαιτήσει σημαντική αναδιάρθρωση της προσέγγισης αναφοράς και σημαντικές πρόσθετες πληροφορίες χωρίς απαραίτητα να βελτιώνουν τις ανάγκες των χρηστών για πληροφορίες ούτε να διευκολύνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες», σημειώνει.
Τα πρότυπα θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά της νέας Οδηγίας της ΕΕ για την Αναφορά Βιωσιμότητας, η οποία τέθηκε ήδη σε ισχύ τον Ιανουάριο. Τα προσχέδια προτύπων που δημοσιεύθηκαν αυτόν τον μήνα θα συνοδευθούν από πρότυπα για συγκεκριμένους τομείς τον Ιούνιο του 2024.
Τα πρότυπα θα είναι επίσης αναπόσπαστο μέρος της Οδηγίας της ΕΕ για την εταιρική αειφορία, η οποία ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νωρίτερα αυτό το μήνα, αλλά εξακολουθεί να υπόκειται σε διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη και δεν θα γίνει νόμος για κάποιο χρονικό διάστημα. Μια ομάδα 36 βιομηχανικών ενώσεων, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών από τους κλάδους χημικών, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της γεωργίας, της τεχνολογίας και της φιλοξενίας, εξέδωσε κοινή δήλωση πριν από την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο προειδοποιώντας ότι «δεν μπορεί να αναμένεται από τις εταιρείες να επικεντρωθούν σε κάθε στοιχείο της αλυσίδας αξίας τους.
Αλληλεπικαλυπτόμενη νομοθεσία
Η αγορά εκφράζει επίσης ανησυχία ότι οι διάφοροι νόμοι της ΕΕ για τη βιωσιμότητα που είτε βρίσκονται ήδη σε ισχύ είτε βρίσκονται σε εξέλιξη στη νομοθετική διαδικασία θα προκαλέσουν σύγχυση για τις εταιρείες και θα οδηγήσουν σε αντιφατικές απαιτήσεις.
«Οι ευρωπαϊκές εταιρείες θέλουν να είναι μέρος της λύσης και να επιτύχουν πιο βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού», λέει ο γενικός διευθυντής της BusinessEurope, Markus Beyrer. «Οι κανόνες πρέπει να είναι σαφείς, εφαρμόσιμοι, ομοιόμορφοι σε επίπεδο ΕΕ και να μην έρχονται σε αντίθεση ή επικάλυψη με την άλλη νομοθεσία για την αειφορία», υπογραμμίζει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πάνω από τα μισά από όλα τα περιουσιακά στοιχεία προς πώληση στην ΕΕ ταξινομούνται πλέον ως βιώσιμα
Η ταξινομία της ΕΕ για το τι μπορεί να θεωρηθεί ως βιώσιμη επένδυση, που εγκρίθηκε πέρυσι, έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο πολλών διαφωνιών επειδή θα επιτρέψει ορισμένες επενδύσεις στα πυρηνικά και το φυσικό αέριο. ΜΚΟ και ομάδες επενδυτών έχουν εκφράσει την έντονη αντίθεσή τους στην προσθήκη πυρηνικών και φυσικού αερίου στην ταξινόμηση που υιοθετήθηκε πέρυσι και λένε ότι το ίδιο επαναλαμβάνεται τώρα με τα πρότυπα βιωσιμότητας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να εκδώσει την Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξη τον Ιούλιο του 2023 και θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2024 για τις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της πρώτης φάσης υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με τη CSRD.
Εντός του προσχεδίου της πρώτης δέσμης της Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξης δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της διττής ουσιαστικότητας (double materiality), η οποία θα πρέπει να καθοδηγεί τις εταιρείες καθώς καθορίζουν τους τομείς αναφοράς που σχετίζονται με τις δραστηριότητές τους. Κατόπιν της οριστικοποίηση της Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξης, αναμένονται τον επερχόμενο Νοέμβριο 2023, η δεύτερη δέσμη των τομεακών προτύπων και των προτύπων για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εντός του 2024.
