Η πλαστική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί την μεγάλη πληγή της κυκλικής οικονομίας με την ανακύκλωση να καταγράφει χαμηλά ποσοστά στην Ευρώπη ενώ το νομοθετικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από ήπιες παρεμβάσεις σε σχέση με τις πιο επιθετικές πολιτικές που προτείνουν οικολογικές οργανώσεις και κάποιοι οργανισμοί. Η αγορά είναι διχασμένη καθώς το πλαστικό αποτελεί ένα φθηνό και ανθεκτικό υλικό το οποίο έχει καταστεί απαραίτητο στην καθημερινότητα με τις εταιρείες παραγωγής να αναδεικνύουν την πρακτική του αξία και να υποστηρίζουν νέες υποδομές παραγωγής αλλά από την άλλη, οι υποδομές διαχείρισης και ανακύκλωσης θεωρούνται ανεπαρκείς.
Κάθε χρόνο, οι Ευρωπαίοι παράγουν 25 εκατ. τόνους πλαστικών αλλά λιγότερο από το 30% συλλέγεται και οδηγείται στην ανακύκλωση. Από το σύνολο των πλαστικών αποβλήτων, το 50% αφορά σε πλαστικά μιας χρήσης ενώ το 80%-85% των απορριμμάτων που παράγει ένας πολίτης είναι πλαστικά.
Παγκοσμίως, χρησιμοποιούνται 500 δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια το χρόνο. Αντιπροσωπεύουν το 10% της παγκόσμιας παραγωγής πλαστικών και γρήγορα είτε καταλήγουν στα σκουπίδια είτε πετιούνται στο περιβάλλον.
Από την άλλη, τα ποσοστά ανακύκλωσης φιαλών ποικίλλουν. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ευρωπαϊκών Συνδέσμων Βιομηχανιών Αναψυκτικών, η Δανία καταγράφει τα μεγαλύτερα ποσοστά ανακύκλωσης PET (96%) ενώ ακολουθούν η Γερμανία, η Φιλανδία, το Βέλγιο και η Νορβηγία. Η Ελλάδα βρίσκεται στο τέλος, στην 19η θέση.
Ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι τα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων σε χώρες που δεν ανήκουν στον οργανισμό θα απαιτήσουν επενδύσεις 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων για την επίτευξη των παγκόσμιων στόχων ανακύκλωσης πλαστικών.
Οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους αναλαμβάνουν κάποιες πρωτοβουλίες αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις ανά κλάδο. Για ξενοδοχεία και εστιατόρια, τα επαναγεμιζόμενα μπουκάλια φαίνεται να λειτουργούν. Από την άλλη, οι εταιρείες εμφιάλωσης κάνουν επίσης γενναίες προσπάθειες αλλά οι καταναλωτές ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς τη σήμανση αναφορικά με το εάν τα πλαστικά μπουκάλια είναι ανακυκλώσιμα ή από 100% ανακυκλωμένο πλαστικά με κάποιες να υποπίπτουν σε πρακτικές greenwashing.
Χαλαρό το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για τις πλαστικές συσκευασίες
Το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο συνολικά για όλα τα πλαστικά προωθεί μεν τον περιορισμό των πλαστικών συσκευασιών αλλά έχει αλλά οι στόχοι επαναχρησιμοποίησης μειώθηκαν με μια νέα διάταξη που επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να ξεφύγουν από τους στόχους του 2030 για έναν συγκεκριμένο τύπο συσκευασίας, εάν επιδεικνύουν ποσοστό ανακύκλωσης άνω του 85% για το συγκεκριμένο υλικό.
Η Ελλάδα προχώρησε με το Ν. 4736/2020 στην ενσωμάτωση της σχετικής οδηγίας (2019/904) για τα πλαστικά μιας χρήσης. Ο νόμος μεταξύ άλλων προβλέπει ότι οι πλαστικές φιάλες μιας χρήσης από PET (τερεφθαλικό πολυαιθυκένιο), θα πρέπει συλλέγονται χωριστά και να ανακυκλώνονται σε ποσοστό 77% έως το 2025 και σε ποσοστό 90% έως το 2029. Και ενώ κατά γενική ομολογία, η χώρα μας δεν θεωρείται ότι έχει καταγράψει σημαντικές καθυστερήσεις στην προσαρμογή του νομικού πλαισίου, πρακτικά καταγράφεται ήδη κωλυσιεργία η οποία, όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς, οφείλεται τόσο στους ΟΤΑ όσο και σε ένα ασαφές ακόμη πλαίσιο για τη διαχείριση των πλαστικών φιαλών.
