Ο πυρετός των ευρωεκλογών «έκαψε» το νόμο για την αποκατάσταση της φύσης καθώς, ύστερα από δύο χρόνια προετοιμασίας και έχοντας φθάσει στην τελική ευθεία, δεν κατάφερε να συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία στο Συμβούλιο. Παρά το γεγονός ότι τον Φεβρουάριο ο νόμος πήρε το «πράσινο φως» από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ενώ μέχρι τα τέλη της περασμένης εβδομάδας, οι χώρες της ΕΕ είχαν προγραμματίσει να οριστικοποιήσουν τη νομοθεσία κατά τη διάρκεια συνεδρίασης των υπουργών περιβάλλοντος της ΕΕ τη Δευτέρα, η ψηφοφορία αποσύρθηκε από την ημερήσια διάταξη την τελευταία στιγμή αφού οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συνειδητοποίησαν ότι δεν είχαν πλέον την απαραίτητη υποστήριξη.
Στο Συμβούλιο, προκειμένου να περάσει ένας νόμος, απαιτείται η υποστήριξη τουλάχιστον 15 κρατών μελών που αντιπροσωπεύουν το 65% ή περισσότερο του πληθυσμού της ΕΕ. Επί του παρόντος, τα κράτη μέλη που υποστηρίζουν τον συγκεκριμένο νόμο αντιπροσωπεύουν το 64,05% του πληθυσμού. Και αυτό επειδή η Ιταλία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Πολωνία, η Φινλανδία και η Ουγγαρία δήλωσαν ότι δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν την ψηφοφορία, ενώ το Βέλγιο –ο σημερινός κάτοχος των ηνίων της εκ περιτροπής Προεδρίας της ΕΕ– και η Αυστρία δήλωσαν ότι θα απέχουν.
Τι προβλέπει ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης – Οι αλλαγές της τελευταίας στιγμής
Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές τομές της ΕΕ η οποία απαιτεί από τις χώρες να θεσπίσουν μέτρα για την αποκατάσταση της φύσης στο ένα πέμπτο της γης και της θάλασσας τους έως το 2030. Θεωρείται αναγκαίος για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας ενώ επιδιώκει να μειώσει τον κίνδυνο της επισιτιστικής ασφάλειας.
Στόχος του είναι να αποκαταστήσει το 80% των φυσικών οικοτόπων της Ευρώπης που θεωρούνται ότι βρίσκονται σε κακή κατάσταση ενώ δεν ορίζει νέες προστατευόμενες περιοχές στην ΕΕ ούτε εμποδίζει τις υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, κάποια κράτη θεωρούν ότι οι περιορισμοί που τίθενται για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις είναι υπερβολικοί, μία θέση που εξέφρασαν στον απόηχο των πανευρωπαϊκών αγροτικών κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν τον Ιανουάριο.
Για να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι της Ε.Ε., τα κράτη-μέλη οφείλουν έως το 2030 να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των οικοτόπων που καλύπτονται από τη νέα νομοθεσία (δάση, λιβάδια και υγροβιότοπους μέχρι ποτάμια, λίμνες και κοραλλιογενείς βυθούς), ένα ποσοστό το οποίο αυξάνεται στο 60% για το 2040 και στο 90% για το 2050. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι περιοχές που έχουν αποκατασταθεί, θα παραμείνουν σε καλή κατάσταση ενώ θα πρέπει να καταρτίσουν λεπτομερή εθνικά σχέδια.
Ταυτόχρονα, η ΕΕ εισάγει αυστηρότερους στόχους για τον μετριασμό των επιπτώσεων του γεωργικού τομέα, του τέταρτου μεγαλύτερου από την άποψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο μπλοκ. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους σχεδιάζει να το κάνει είναι να ανανεώσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) των 55 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία όπως είναι γνωστό, εφαρμόζει ένα σύστημα γεωργικών επιδοτήσεων και άλλων προγραμμάτων.
Ωστόσο, μετά από ένα χρόνο διαπραγματεύσεων μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, οι πρωταρχικοί στόχοι για το 2030 και το 2050 εξακολουθούν να ισχύουν. Το ίδιο ισχύει και για την απαίτηση αποκατάστασης 25.000 χιλιομέτρων ποταμών ελεύθερης ροής και φύτευσης 3 δισεκατομμυρίων δέντρων. Από την άλλη, από το κείμενο έχουν απαλειφθεί οι απαιτήσεις για την αποκατάσταση της γεωργικής γης, με τους στόχους για την αναζωογόνηση τουλάχιστον του 30% των στραγγισμένων τυρφώνων να παραμένουν εθελοντικοί για τους αγρότες και τους ιδιώτες γαιοκτήμονες. Παράλληλα, συγκεκριμένοι στόχοι για πράσινες πόλεις καταργήθηκαν επίσης ενώ μέχρι το 2030, οι κυβερνήσεις δεν έχουν πλέον καμία νομική υποχρέωση να αποκαταστήσουν περιοχές εκτός τοποθεσιών που ήδη προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000 της ΕΕ. Το τελικό κείμενο εισήγαγε επίσης έναν μηχανισμό για την αναστολή των κανόνων σε περίπτωση κρίσης επισιτιστικής ασφάλειας και αποδυνάμωσε την πλειοψηφία των δεσμευτικών στόχων του νόμου.
Ποια θα είναι η τύχη του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης
Οι επικριτές του νόμου θεωρούν ότι το προωθούμενο κείμενο αποτελεί το επιστέγασμα «υπερβολικών πράσινων ρυθμίσεων», οι οποίες πρέπει να περιοριστούν. Για τους υποστηρικτές της, ισοδυναμεί με την υπεράσπιση της Πράσινης Συμφωνίας.
Μετά την αποτυχία να συγκεντρώσει αρκετή υποστήριξη για το κείμενο, δύο ψηφοφορίες που προορίζονταν να επισφραγίσουν τη συμφωνία μια για πάντα – μία σε τεχνικό επίπεδο την Παρασκευή και μία άλλη στη συνεδρίαση των υπουργών περιβάλλοντος της ΕΕ τη Δευτέρα (25 Μαρτίου) – «αναβλήθηκαν μέχρι νεότερης ανακοίνωσης», σύμφωνα με διπλωματική πηγή.
Το πρόβλημα είναι ότι τυχόν αλλαγές που κάνουν οι χώρες στο τελικό κείμενο θα πρέπει να περάσουν ξανά από τη διαδικασία έγκρισης του Κοινοβουλίου, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο να εγκριθεί η νομοθεσία πριν από τις εκλογές στην ΕΕ δεδομένου ότι η τελευταία σύνοδος του τρέχοντος Κοινοβουλίου είναι στα τέλη Απριλίου.
