Η ταχύτητα και οι επαρκείς διασφαλίσεις για διαφάνεια αποτελούν τα δύο συστατικά που απουσιάζουν από τη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης και ESG που υλοποιούν οι ελληνικές επιχειρήσεις σύμφωνα με την 12η ετήσια έρευνα του Κέντρου Αειφορίας (CSE) για το 2025.
Η έρευνα επικεντρώθηκε σε 160 ελληνικές επιχειρήσεις που εκδίδουν Εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης εξετάζοντας τις πρακτικές τους σε επίπεδο βιωσιμότητας και ESG κριτηρίων. Όπως συμπεραίνει, η σταδιακή ενσωμάτωση των απαιτήσεων του CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) δείχνει ότι οι επιχειρήσεις αρχίζουν να κατανοούν την αξία της στρατηγικής βιωσιμότητας, αλλά πρέπει να αυξήσουν την ταχύτητα προσαρμογής τους. Ταυτόχρονα, παρά τη σημαντική πρόοδο, το 68% των ελληνικών εταιρειών που υποβάλλουν Εκθέσεις Βιωσιμότητας δεν εξασφαλίζουν εξωτερική διασφάλιση, κάτι που ενδέχεται να επηρεάσει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία τους.
Ως προς τις επιδόσεις των επιχειρήσεων ανά κλάδο οι πέντε κορυφαίες εταιρείες με τις υψηλότερες επιδόσεις σε τρία ανεξάρτητα ΕSG Ratings που συνδυάζουν και αύξηση κερδοφορίας ανήκουν στους κλάδους της Βιομηχανίας Μη Μεταλλικών Ορυκτών και της Ενέργειας & Υδάτινων πόρων. Από την άλλη, το λιανικό εμπόριο και τα τυχερά παιχνίδια δεν έχουν υιοθετήσει ακόμη ευρέως τα ESG κριτήρια.
Όσον αφορά στα πρότυπα που προτιμούν οι επιχειρήσεις, το 94% των εταιρειών επιλέγουν το GRI (Global Reporting Initiative) για τις εκθέσεις τους ενώ το 89% ευθυγραμμίζεται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UN SDGs). Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την τάση των ελληνικών εταιρειών να ευθυγραμμίζονται με τα πιο διαδεδομένα διεθνή πρότυπα, γεγονός που ενισχύει τη συγκρισιμότητα και τη διαφάνεια των πρακτικών τους, σύμφωνα με την έρευνα.
Παράλληλα, η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι αυτόνομες Εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης κυριαρχούν σε σχέση με τις εκθέσεις που είναι ενσωματωμένες στην Οικονομική Έκθεση που δηλώνει και την σημαντικότητα που έχει η δημοσίευση τους για τα ενδιαφερόμενα μέρη .Οι τομείς με τον μεγαλύτερο αριθμό υποβολών εκθέσεων που δείχνουν πως η βιωσιμότητα αποτελεί ήδη βασικό στοιχείο της στρατηγικής τους είναι Υπηρεσίες Μεταφορών, Βιομηχανία (Είδη Διατροφής), Ενέργεια και Νερό.
Χαλαρώνουν οι απαιτήσεις της ΕΕ για το ESG και τις εκθέσεις βιωσιμότητας
Παρά τα συμπεράσματα της έκθεσης και την ανάγκη να επιταχύνουν οι εταιρείες την προσαρμογή τους στις στρατηγικές βιωσιμότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως είναι γνωστό, προωθεί ένα πακέτο απλούστευσης των βασικών κανόνων της Πράσινης Συμφωνίας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα χρειάζεται πλέον να αποκαλύπτει τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον ή την έκθεσή τους στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής και το 80% των εταιρειών θα εξαιρείται από τις υποχρεωτικές απαιτήσεις γνωστοποίησης βιωσιμότητας.
Το πακέτο περιλαμβάνει τροποποιήσεις στην Οδηγία για την υποβολή εκθέσεων για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων (CSRD), στην Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια για την Εταιρική Αειφορία (CSDDD), τον Μηχανισμό Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) και τον Κανονισμό InvestEu. Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές αφορούν στη χρονική μετάθεση των υποχρεώσεων για το CSRD και CSDDD και προτείνεται να αναβληθεί η εφαρμογή όλων των απαιτήσεων αναφοράς στο CSRD για εταιρείες που πρόκειται να υποβάλουν έκθεση το 2026 και το 2027 και να παραταθεί η έναρξη της υποχρέωσης κατά ένα έτος έως το 2028.
Οι χαλαρότεροι κανόνες περιβαλλοντικής και εταιρικής βιωσιμότητας για τη μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων στην Ευρώπη, αποτελούν την απάντηση της ΕΕ στην κριτική ότι η γραφειοκρατία εμποδίζει την ανταγωνιστικότητα με ξένους αντιπάλους. Σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές, η εφαρμογή του CSRD θα καθυστερήσει δύο χρόνια και μόνο οι εταιρείες με περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και με κύκλο εργασιών τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ ή ισολογισμό άνω των 25 εκατ. ευρώ θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη οδηγία. Αυτό θα μείωνε τον αριθμό των επιχειρήσεων που επηρεάζονται από το νόμο από 50.000 σε περίπου 10.000, δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ.
Ωστόσο, οι εταιρείες θα πρέπει ακόμα να αναφέρουν τόσο την έκθεσή τους στον κλιματικό κίνδυνο όσο και τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον - μια έννοια γνωστή ως διπλή ουσιαστικότητα που αποτελεί βασικό μέρος της CSRD. Το νομοσχέδιο προτείνει τη μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των δεδομένων που πρέπει να συλλέγουν οι εταιρείες και την κατάργηση των προτύπων αναφοράς για συγκεκριμένους.
Η πρόταση αποδυναμώνει επίσης σημαντικά το CSDDD, το οποίο αφορά στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντική ζημιά στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Οι αλλαγές απαιτούν από τις εταιρείες να εξετάζουν μόνο τους άμεσους προμηθευτές και η εφαρμογή του νόμου θα αναβληθεί μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις.
Εξαίρεση προβλέπεται και στην «Ταξινομία» της ΕΕ, η οποία ορίζει ποιες μπορούν να θεωρηθούν φιλικές προς το κλίμα επενδύσεις, έτσι ώστε μόνο οι εταιρείες με περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους να υποχρεούνται να αναφέρουν την ευθυγράμμιση της επιχείρησής τους με τα κριτήρια του συγκεκριμένου κανονισμού. Ταυτόχρονα, οι μικρές και μεσαίες εταιρείες θα έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να παράσχουν ορισμένα δεδομένα, εάν μια μεγαλύτερη εταιρεία τους ζητήσει αυτά τα δεδομένα για να βοηθήσει τη συμμόρφωση της μεγαλύτερης εταιρείας με την CSRD. Το CSRD είναι ήδη σε ισχύ για τις μεγαλύτερες εταιρείες, ορισμένες από τις οποίες έχουν αρχίσει να δημοσιεύουν τις πρώτες τους εκθέσεις το 2025.
Οι προτάσεις θα περιορίσουν επίσης την ευρωπαϊκή οδηγία για τη δέουσα επιμέλεια για την εταιρική βιωσιμότητα (CSDDD), η οποία από το 2027 θα αρχίσει να επιβάλλει υποχρεώσεις στις εταιρείες να βρίσκουν και να διορθώνουν τα ζητήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα περιβαλλοντικά ζητήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Από το 2026, οι εταιρείες που εισάγουν χάλυβα, τσιμέντο και άλλα αγαθά στην ΕΕ θα πρέπει να πληρώνουν ένα τέλος συνόρων άνθρακα της ΕΕ (CBAM) για τις εισαγόμενες εκπομπές στα προϊόντα τους. Με τους προτεινόμενους κανόνες αναμένεται να αποκλειστούν περί τους 200.000 εισαγωγείς που καλύπτονται επί του παρόντος, με το σκεπτικό ότι παράγουν μόνο το 1% των εκπομπών στο σύστημα.
