Πισωγύρισμα στην εφαρμογή των κανόνων βιωσιμότητας και στα κριτήρια ESG κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση με το προτεινόμενο πακέτο απλούστευσης των βασικών κανόνων της Πράσινης Συμφωνίας, Omnibus, το οποίο περιορίζει σημαντικά το πεδίο εφαρμογής των βασικών πράσινων απαιτήσεων της ΕΕ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα χρειάζεται πλέον να αποκαλύπτει τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον ή την έκθεσή τους στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με όσα προβλέπει η νέα δέσμη μέτρων που ανακοίνωσε η Κομισιόν την Τετάρτη. Όπως φαίνεται, θέλει να εξαιρέσει το 80% των εταιρειών από τις υποχρεωτικές απαιτήσεις γνωστοποίησης βιωσιμότητας, ως μέρος του πολυαναμενόμενου πακέτου απλούστευσης.
Το πακέτο περιλαμβάνει τροποποιήσεις στην Οδηγία για την υποβολή εκθέσεων για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων (CSRD), στην Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια για την Εταιρική Αειφορία (CSDDD), τον Μηχανισμό Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) και τον Κανονισμό InvestEu. Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές αφορούν στη χρονική μετάθεση των υποχρεώσεων για το CSRD και CSDDD και προτείνεται να αναβληθεί η εφαρμογή όλων των απαιτήσεων αναφοράς στο CSRD για εταιρείες που πρόκειται να υποβάλουν έκθεση το 2026 και το 2027 και να παραταθεί η έναρξη της υποχρέωσης κατά ένα έτος έως το 2028.
Οι χαλαρότεροι κανόνες κανόνες περιβαλλοντικής και εταιρικής βιωσιμότητας για τη μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων στην Ευρώπη, αποτελούν την απάντηση της ΕΕ στην κριτική ότι η γραφειοκρατία εμποδίζει την ανταγωνιστικότητα με ξένους αντιπάλους. Οι αλλαγές αποτελούν αποτέλεσμα σχετικών απαιτήσεων από την πλευρά της Γερμανίας και της Γαλλίας, ωστόσο η κίνηση αυτή έχει απογοητεύσει τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οργανισμούς και ορισμένες άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας ενώ και ορισμένοι επενδυτές είχαν προτρέψει τις Βρυξέλλες να μην αποδυναμώσουν τους πράσινους κανόνες.
Σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές, η εφαρμογή του CSRD θα καθυστερήσει δύο χρόνια και μόνο οι εταιρείες με περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και με κύκλο εργασιών τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ ή ισολογισμό άνω των 25 εκατ. ευρώ θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη οδηγία. Αυτό θα μείωνε τον αριθμό των επιχειρήσεων που επηρεάζονται από το νόμο από 50.000 σε περίπου 10.000, δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ.
Ωστόσο, οι εταιρείες θα πρέπει ακόμα να αναφέρουν τόσο την έκθεσή τους στον κλιματικό κίνδυνο όσο και τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον - μια έννοια γνωστή ως διπλή ουσιαστικότητα που αποτελεί βασικό μέρος της CSRD. Το νομοσχέδιο προτείνει τη μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των δεδομένων που πρέπει να συλλέγουν οι εταιρείες και την κατάργηση των προτύπων αναφοράς για συγκεκριμένους.
Η πρόταση αποδυναμώνει επίσης σημαντικά το CSDDD, το οποίο αφορά στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντική ζημιά στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Οι αλλαγές απαιτούν από τις εταιρείες να εξετάζουν μόνο τους άμεσους προμηθευτές και η εφαρμογή του νόμου θα αναβληθεί μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις.
Εξαίρεση προβλέπεται και στην «Ταξινομία» της ΕΕ, η οποία ορίζει ποιες μπορούν να θεωρηθούν φιλικές προς το κλίμα επενδύσεις, έτσι ώστε μόνο οι εταιρείες με περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους να υποχρεούνται να αναφέρουν την ευθυγράμμιση της επιχείρησής τους με τα κριτήρια του συγκεκριμένου κανονισμού. Ταυτόχρονα, οι μικρές και μεσαίες εταιρείες θα έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να παράσχουν ορισμένα δεδομένα, εάν μια μεγαλύτερη εταιρεία τους ζητήσει αυτά τα δεδομένα για να βοηθήσει τη συμμόρφωση της μεγαλύτερης εταιρείας με την CSRD. Το CSRD είναι ήδη σε ισχύ για τις μεγαλύτερες εταιρείες, ορισμένες από τις οποίες έχουν αρχίσει να δημοσιεύουν τις πρώτες τους εκθέσεις το 2025.
Οι προτάσεις θα περιορίσουν επίσης την ευρωπαϊκή οδηγία για τη δέουσα επιμέλεια για την εταιρική βιωσιμότητα (CSDDD), η οποία από το 2027 θα αρχίσει να επιβάλλει υποχρεώσεις στις εταιρείες να βρίσκουν και να διορθώνουν τα ζητήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα περιβαλλοντικά ζητήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Από το 2026, οι εταιρείες που εισάγουν χάλυβα, τσιμέντο και άλλα αγαθά στην ΕΕ θα πρέπει να πληρώνουν ένα τέλος συνόρων άνθρακα της ΕΕ (CBAM) για τις εισαγόμενες εκπομπές στα προϊόντα τους. Με τους προτεινόμενους κανόνες αναμένεται να αποκλειστούν περί τους 200.000 εισαγωγείς που καλύπτονται επί του παρόντος, με το σκεπτικό ότι παράγουν μόνο το 1% των εκπομπών στο σύστημα.
Σύμφωνα με τις αλλαγές που προτείνονται, η συχνότητα με την οποία οι εταιρείες αναμένεται να παρακολουθούν τους προμηθευτές θα μειωθεί σε μία φορά κάθε πέντε χρόνια, σε σχέση με την ετήσια.
Το νομοσχέδιο προτείνει επίσης να γίνει εθελοντική η Ταξινομία για έως και το 85% των εταιρειών κάτι που σημαίνει ότι δεν θα χρειάζεται να αναφέρουν εάν ευθυγραμμίζονται με τον κατάλογο της ΕΕ με τις οικονομικές δραστηριότητες που θεωρούνται πράσινες.
Τέλος, το νομοσχέδιο προτείνει την αλλαγή του Μηχανισμού Προσαρμογής Συνόρων Άνθρακα (CBAM) ώστε να απαλλάσσεται περίπου το 90% των εισαγωγέων αγαθών που καλύπτονται από τον φόρο, οι οποίοι, σύμφωνα με τον ίδιο, ευθύνονται μόνο για περίπου το 1% των εισαγόμενων εκπομπών. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν προτείνει καθυστέρηση στην εφαρμογή του.
Πώς θα ωφεληθούν οι εταιρείες από αυτή την πρόταση - Τι λέει η Κομισιόν
Η Κομισιόν ωστόσο εστιάζει σε κάποια οφέλη που θα προκύψουν από τις απλουστεύσεις του πακέτου Omnibus. Εάν εγκριθούν και εφαρμοστούν όπως προτείνεται, εκτιμάται ότι θα επιφέρουν συνολική εξοικονόμηση ετήσιων διοικητικών δαπανών περίπου 6,3 δισεκατομμυρίων ευρώ και θα κινητοποιήσουν πρόσθετη ικανότητα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η Επιτροπή εκτιμά ότι το τροποποιημένο πακέτο θα προστατεύει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από υπερβολικά αιτήματα πληροφοριών βιωσιμότητας που λαμβάνουν όταν περιλαμβάνονται στις αλυσίδες αξίας μεγαλύτερων εταιρειών ή από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως τράπεζες, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του CSRD και του CSDDD. Όλες οι εταιρείες με έως και 1.000 εργαζομένους και 50 εκατομμύρια τζίρο θα είναι εκτός του πεδίου εφαρμογής του CSRD. Για τις εταιρείες του πεδίου εφαρμογής (άνω των 1.000 εργαζομένων και 50 εκατομμύρια κύκλου εργασιών ), η Επιτροπή θα εκδώσει κατ' εξουσιοδότηση πράξη για την αναθεώρηση και την απλούστευση των υφιστάμενων προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας (ESRS). Οι προτεινόμενες διατάξεις στην CSRD δημιουργούν επίσης παρέκκλιση για εταιρείες με περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και κύκλο εργασιών κάτω των 450 εκατομμυρίων ευρώ, καθιστώντας την υποβολή εκθέσεων για την Ταξινομία εθελοντική, και επίσης δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη χρηματοδότηση της μετάβασης εισάγοντας την επιλογή υποβολής εκθέσεων για μερική ευθυγράμμιση με τον συγκεκριμένο Κανονισμό.
Ταυτόχρονα, προβλέπεται ότι θα εξακολουθεί να επιτρέπει σε εταιρείες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSRD να αναφέρουν θέματα βιωσιμότητας, εάν το επιθυμούν (εθελοντικά πρότυπα για εταιρείες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSRD και εθελοντική αναφορά Ταξινόμησης ΕΕ για εταιρείες κάτω από ένα ορισμένο όριο).
Στο ίδιο πλαίσιο, η Επιτροπή δημοσίευσε πιθανές τροποποιήσεις (για τα Taxonomy Disclosures Delegated Act και Taxonomy Climate and Environmental Delegated Acts), οι οποίες, μεταξύ άλλων, απλοποιούν τα πρότυπα αναφοράς και μειώνουν τα απαιτούμενα δεδομένα κατά σχεδόν 70%, εισάγουν ένα κατώφλι σημαντικότητας για να γίνει η γνωστοποίηση μη υποχρεωτική για εταιρείες στις οποίες οι επιλέξιμες δραστηριότητες είναι κάτω του 10% των συνολικών δραστηριοτήτων, προβλέπουν την απλούστευση και τη χρήση του Green Asset Ratio (GAR) που χρησιμοποιείται από τις τράπεζες, τη μείωση των περιθωρίων υποχρεωτικής υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις λειτουργικές δαπάνες και την απλοποίηση ορισμένων κριτηρίων για την αρχή της μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης (DNSH).
Τέλος, με την τροποποίηση του κανονισμού InvestEU, διαφορετικοί παράγοντες (εταίροι υλοποίησης, χρηματοοικονομικοί ενδιάμεσοι, τελικοί αποδέκτες) στην αλυσίδα αξίας InvestEU θα επωφεληθούν από το μειωμένο φόρτο υποβολής εκθέσεων και το διοικητικό φόρτο.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο προτεινόμενες τροποποιήσεις αποσκοπούν στην απλοποίηση και ενίσχυση του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα – ΜΣΠΑ (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM). Στοχεύουν στο να απαλλάξουν το 90% των ενδιαφερόμενων εταιρειών από τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, ενώ εξακολουθούν να καλύπτουν το 99% των εκπομπών C02. Οι προτεινόμενες απλουστεύσεις αντικατοπτρίζουν τις απόψεις και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά τη μεταβατική περίοδο, η οποία ισχύει από τον Οκτώβριο του 2023. Συνολικά, η απλούστευση είναι το κλειδί για τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις ΜΜΕ και τους εισαγωγείς ενώ αποτελεί επίσης προϋπόθεση για να επανεξεταστεί το CBAM και να γίνει ισχυρότερο και πιο αποτελεσματικό.
Στο μέλλον, τα επόμενα βήματα θα περιλαμβάνουν πλήρη αναθεώρηση του CBAM αργότερα φέτος, για να αξιολογηθεί η πιθανή επέκτασή του σε άλλους τομείς του ETS ενώ η Επιτροπή θα εξετάσει και το πώς μπορεί να βοηθήσει τους εξαγωγείς προϊόντων CBAM που διατρέχουν κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Ως προς αυτό, θα ακολουθήσει νομοθετική πρόταση στις αρχές του 2026.
