Τη δυνατότητα να αποκτήσουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας σε καταπατημένα ακίνητα του δημοσίου δίνει το υπουργείο Οικονομικών σε χιλιάδες ιδιώτες με νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση (έως 2 Φεβρουαρίου 2023) και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή εντός του Φεβρουαρίου.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο απαραίτητη προϋπόθεση για την εξαγορά είναι η κατοχή του κτήματος ή του κτίσματος για πάνω από 30 ή 40 έτη ανάλογα με την περίσταση. Το ύψος του τιμήματος καθορίζεται με βάση την αντικειμενική τιμή και μειώνεται έως και 80% ανάλογα με την χρόνο κατοχής, την «κοινωνική ταυτότητα», το ύψος του εισοδήματος και το είδος του ακινήτου. Σε κάθε περίπτωση το ποσό που προκύπτει προς καταβολή δεν μπορεί να υπολείπεται του 20% του τιμήματος εξαγοράς (δηλαδή της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου).
Οι διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπουν μεταξύ άλλων τα εξής:
1. Δικαίωμα εξαγοράς δίνεται σε:
- Δημόσια ακίνητα τα οποία κατέχονται επί μια 30ετία χωρίς διακοπή και αποδεικνύεται η χρησικτησία. στην περίπτωση που υφίσταται κτίσμα αυτό πρέπει να είναι κατασκευασμένο μέχρι τις 31/12/1991.
- Ακίνητα που κατέχονται επί μία 40ετία και ασκούνται επιχειρηματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό, τη βιοτεχνία και τη βιομηχανία με τη χρήση κτιριακών εγκαταστάσεων και άλλων συνοδών έργων που συνδέονται λειτουργικά με αυτές. Ωστόσο, τα κτίσματα θα πρέπει να έχουν κατασκευαστεί μέχρι τις 31/12/1981.
2. Θεσπίζεται ανώτατη εξαγοράσιμη έκταση όπου για τις εκτός σχεδίου περιοχές φθάνει τα 10 στρέμματα και μπορούν να φθάσουν τα 20 στρέμματα όταν υπάρχουν περισσότερα του ενός δημόσια ακίνητα από τον ίδιο αιτούντα ή τα 30 στρέμματα εφόσον η έκταση καλύπτεται από κτίσματα ή από αναγκαία έργα υποδομής. Επισημαίνεται ότι εάν το εναπομείναν τμήμα μετά την εξαγορά του δημοσίου ακινήτου καθίσταται μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο, η εξαγορά καθίσταται υποχρεωτική.
3. Ως τίμημα εξαγοράς ορίζεται η αντικειμενική αξία του ακινήτου με προσαύξηση 25% εάν υπάρχει κτίσμα και σε περιοχές εκτός αντικειμενικού συστήματος ο υπολογισμός γίνεται βάσει συγκριτικών στοιχείων. Αν το κτίσμα έχει ανεγερθεί από το Δημόσιο καταβάλλεται το διπλάσιο ποσό του τιμήματος.
4. Προβλέπεται έκπτωση σε ποσοστό 1% ανά έτος κατοχής μετά την πάροδο 30 και 40 ετών με ανώτατο όριο 50% στο ποσό του τιμήματος εξαγοράς. Για παράδειγμα ακίνητο που είναι 35 έτη σε κατοχή η μείωση επί του τιμήματος εξαγοράς θα υπολογίζεται κατά ποσοστό 1% για κάθε έτος κατοχής που υπερβαίνει την 30ετία, ήτοι η έκπτωση θα είναι 5%.
5. Προβλέπονται επιπλέον εκπτώσεις με κοινωνικά κριτήρια για την προστασία ευάλωτων προσώπων. Αναλόγως με την περίπτωση η έκπτωση κυμαίνεται από 15% έως 30% επί του τιμήματος εξαγοράς. Συγκεκριμένα:
- Κατά 30% εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία με ποσοστό πάνω από 80% ή φιλοξενεί πρόσωπα περισσότερο από ένα έτος και έχει ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 60.000 ευρώ.
- Κατά 20%, εάν είναι άτομο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.00 ευρώ ή 24.000 ευρώ οικογενειακό εισόδημα.
- Κατά 20% εάν είναι παλιννοστών ομογενής, ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών (ν. 1892/1990).
- Κατά 20% εάν είναι πολύτεκνος με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000ευρώ ή 80.000 οικογενειακό.
- Κατά 15% εάν είναι τρίτεκνος με ετήσιο ατομικό εισόδημα 25.000 ευρώ ή 40.000 οικογενειακό. Το ποσοστό αυτό εφαρμόζεται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.
- Κατά 15% εάν είναι μακροχρόνια άνεργος.
- Κατά 20% εάν είναι δικαιούχος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
- Κατά 15% εάν εντός του ακινήτου υπάρχει κτίσμα που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία για τον αιτούντα.
6. Προβλέπεται η καταβολή μειωμένου τιμήματος εξαγοράς που αντιστοιχεί στο 50% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, σε περίπτωση που ο αιτών έχει αναγραφεί κύριος του δημοσίου ακινήτου στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει ακόμη παρέλθει η προθεσμία για την άσκηση.
7. Ο τρόπος εξόφλησης του τιμήματος μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ με πρόσθετη έκπτωση 10% ή τμηματικά σε 60 μηνιαίες δόσεις που δεν μπορεί να είναι κατώτερες των 100 ευρώ.
8. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής του ποσού της δόσης δεν εκδίδεται απόφαση εξαγοράς και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο.
9. Η εξαγορά θεωρείται «δυνητική» και το Δημόσιο θα μπορεί να εγείρει ζήτημα και να την μπλοκάρει μέσω της ειδικής επιτροπής που συστήνεται.
10. Δεν θα εξαγοραστούν ακίνητα που αντίκεινται στην πολεοδομική νομοθεσία ή αποτελούν αρχαιολογικοί χώροι, περιοχές natura, καθώς και δασικές εκτάσεις.
11. Η αίτηση για την εξαγορά των ακινήτων και των συνοδευτικών δικαιολογητικών θα υποβάλλονται στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα (ειδικό πληροφοριακό σύστημα «Αιτήσεων Εξαγοράς Δημοσίων Ακινήτων»). Με την υποβολή της αίτησης εξαγοράς, καταβάλλεται παράβολο 300 ευρώ το οποίο συμψηφίζεται με το τίμημα εξαγοράς.
