Παρά το γεγονός ότι η ίση αμοιβή των δύο φύλων κατοχυρώνεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία (Συνθήκη της Ρώμης-1957), οι γυναίκες συνεχίζουν να κερδίζουν λιγότερα από τους άνδρες, με το μέσο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων στην Ε.Ε. να ανέρχεται στο 13%, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με την Eurostat οι γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αμείβονταν κατά μέσο όρο 12,7% λιγότερο από τους άνδρες. Με άλλα λόγια, για την ίδια εργασία ένας άνδρας αμείβεται 1 ευρώ, ενώ μια γυναίκα 0,87 ευρώ.
Το έμφυλο μισθολογικό χάσμα αναγνωρίζεται από την ΕΕ και η αντιμετώπισή του αποτελεί έναν από τους στόχους της Στρατηγικής για την ισότητα των φύλων. Τον Ιούνιο του 2023 ψηφίστηκε η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την εφαρμογή της αρχής «ίσης αμοιβής για ίση εργασία» ή εργασία ίσης αξίας μέσω της μισθολογικής διαφάνειας και μηχανισμών επιβολής (Pay Transparency Directive). Η ενσωμάτωση της Οδηγίας στο ελληνικό δίκαιο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο του 2026.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Ως διεθνές φαινόμενο χαρακτήρισε η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, την μισθολογική απόκλιση που παρατηρείται μεταξύ ανδρών και γυναικών, παρατηρώντας πως στο θέμα αυτό υπάρχει μία μικρή πρόοδο. Σύμφωνα με δηλώσεις της στο Mega, η αύξηση στους μισθούς που παρατηρείται στους άνδρες την τελευταία πενταετία είναι της τάξης του 13%, ενώ στις γυναίκες 14%, συνεπώς σημειώνεται μεγαλύτερη αύξηση των μισθών των γυναικών και σταδιακά μειώνεται το χάσμα.
«Είναι ένα φαινόμενο το οποίο το παρατηρούμε διεθνώς, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας και γι’ αυτό εστιάζουμε πάρα πολύ στο θέμα των γυναικών, της γυναικείας απασχόλησης», είπε η κα Κεραμέως και πρόσθεσε ότι συνολικά, την τελευταία πενταετία, εργάζονται στη χώρα 260.000 περισσότερες γυναίκες.
Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, στην Ελλάδα ο μέσος μικτός μισθός πλήρους απασχόλησης για τις γυναίκες είναι 1.115 ευρώ, δηλαδή 13% χαμηλότερος από τον αντίστοιχο μισθό των ανδρών (1.284 ευρώ), οι μισές επιχειρήσεις (53 %) έχουν μηδενική ή πολύ περιορισμένη (έως 15%) συμμετοχή γυναικών στο Διοικητικό Συμβούλιο, ενώ μία στις δέκα επιχειρήσεις (11%) δεν εμπιστεύεται γυναίκα επικεφαλής σε καμία διεύθυνση ή τμήμα της επιχείρησης.
Περισσότερες γυναίκες κατέχουν υψηλά αξιώματα στον επιχειρηματικό χώρο, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες, αφού οι άνδρες παραμένουν στους ηγετικούς ρόλους, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα έρευνας που δόθηκε στη δημοσιότητα πέρυσι, κατά την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου.
Ταυτόχρονα στοιχεία από τον Οργανισμό για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) αποκαλύπτουν ότι οι γυναίκες άνω των 65 ετών λαμβάνουν κατά μέσο όρο 26% μικρότερη σύνταξη σε σύγκριση με τους άνδρες.
Πάνως χρόνο με τον χρόνο η μισθολογική «ψαλίδα» ανδρών - γυναικών κλείνει, ενώ μειώνονται και τα ποσοστά των γυναικών που απέχουν από την αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», ο συνολικός αριθμός απασχολούμενων και οι μέσες αποδοχές ανά θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία, τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες.
Συγκεκριμένα, το χρονικό διάστημα 2019-2024, καταγράφηκε αύξηση των απασχολούμενων ανδρών κατά 19,3% και αύξηση των μέσων αποδοχών τους κατά 13,6%. Το ίδιο χρονικό διάστημα, η αύξηση στην απασχόληση των γυναικών παρουσίασε ακόμα πιο σημαντική πρόοδο, καταγράφοντας άνοδο κατά 24,6% και οι μέσες αποδοχές τους αυξήθηκαν κατά 14,3%.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα φύλα είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα, που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η μειωμένη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και ιδίως στην πλήρη απασχόληση, ο άνισος καταμερισμός των ευθυνών φροντίδας στην οικογένεια, καθώς και το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής», δηλαδή η περιορισμένη παρουσία γυναικών σε θέσεις ευθύνης.
Το αόρατο αυτό εμπόδιο που κλείνει τον δρόμο των γυναικών προς την κορυφή, οφείλεται κατά κύριο λόγο στα έμφυλα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις για τον ρόλο τους και όχι στην έλλειψη προσόντων.
Παρεμβάσεις
Για να μειωθεί περαιτέρω το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, απαιτείται ένας συνδυασμός από θεσμικές πρωτοβουλίες και συνέργειες με τον χώρο της εργασίας, εργοδότες και εργαζομένους, ώστε να καταπολεμηθούν οι διαρθρωτικές αιτίες του φαινομένου:
- Η ενίσχυση της απασχόλησης των γυναικών με ειδικά προγράμματα.
- Η στήριξη της εξισορρόπησης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής με ενίσχυση των δομών φροντίδας (vouchers, νταντάδες γειτονιάς), δυνατότητα μεταβίβασης της άδειας μητρότητας στον πατέρα με ευνοϊκούς όρους.
- Η προώθηση της μισθολογικής διαφάνειας, μέσα από την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2023/970 για την ενίσχυση της εφαρμογής της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, μέσω της μισθολογικής διαφάνειας και μηχανισμών επιβολής.
Το υπουργείο Εργασίας, μέσω της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), εκπονεί μία σειρά προγραμμάτων προώθησης της γυναικείας απασχολησιμότητας, όπως:
- το πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση 5.000 ανέργων, ηλικίας 18-66 ετών, με έμφαση στον τομέα της πράσινης οικονομίας και τις γυναίκες,
- το πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση 4.000 ανέργων, ηλικίας 30 ετών και άνω, στις Περισσότερο Αναπτυγμένες Περιφέρειες (ΠΑΠ) της χώρας, με έμφαση στις γυναίκες,
- το πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων, ηλικίας 30 ετών και άνω, στις Περιφέρειες σε μετάβαση (MΕΤ), με έμφαση στις γυναίκες,
- το πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών απασχόλησης νέων ελεύθερων επαγγελματιών, ηλικίας 18 έως 29 ετών, με έμφαση στις γυναίκες, καθώς και μία σειρά προγραμμάτων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον τομέα της τεχνολογίας, σε συνεργασία με την HUAWEI.
