Ροή
Τα προεκλογικά «παρασκήνια» του πρωθυπουργού και προέδρου της Νέας Δημοκρατίας , Κυριάκου Μητσοτάκη στο Tik Tok, οι προεκλογικές ομιλίες του υπουργού Ανάπτυξης κι Επενδύσεων κ. Άδωνι Γεωργιάδη με την βοήθεια… ολογραμμάτων, η δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος με την επίδειξη της ψηφιακής ταυτότητας του smartphone μας, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν την μια όψη του νομίσματος των αυριανών εκλογών. Όψη που εύκολα θα χαρακτήριζε κανείς με τον όρο ψηφιακή. Η άλλη ωστόσο, παραμένει «αναλογική», περιλαμβάνοντας από ψηφοδέλτια σε χαρτί και σταύρωμα μέχρι πλαστικές κάλπες και δια χειρός καταμέτρηση.
Η ψηφιοποίηση τόσο των μέσων της ψηφοφορίας όσο και της ίδιας της διαδικασίας του εκλέγεσθαι έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Για την ακρίβεια, το ψηφιακό αποτύπωμα της προεκλογικής εκστρατείας πρωτοεμφανίστηκε το 2008, όταν στις αμερικανικές εκλογές ο τότε υποψήφιος, Μπαράκ Ομπάμα, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ίντερνετ και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για να απευθύνει το «μήνυμα» στο ευρύ κοινό.
Έκτοτε η διείσδυση των ψηφιακών μέσων βαίνει αυξανόμενη χωρίς όμως να έχει καταφέρει, μέχρι και σήμερα τουλάχιστον, να εκσυγχρονίσει εκ βάθρων την όλη διαδικασία. Παρότι όμως υβριδικές, οι επικείμενες ελληνικές εκλογές μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν ως η πιο ψηφιακή εκλογική διαδικασία που έχουμε ζήσει στη χώρα.
Ο προεκλογικός αγώνας των κοινωνικών δικτύων
Στις επικείμενες εκλογές, για παράδειγμα, παρακολουθήσαμε σε live μετάδοση, μέσω Social Media, τον προεκλογικό αγώνα όλων των υποψηφίων βουλευτών. Οι περισσότεροι εξ αυτών δε, σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουν τη νέα γενιά που δείχνει να απέχει από την παράδοση των προεκλογικών συγκεντρώσεων και των φακέλων με σταυρωμένα ψηφοδέλτια, έκαναν τα πρώτα τους βήματα ακόμα και στο Tik Tok.
Παρότι βέβαια η online προεκλογική εκστρατεία, η οποία μπορεί να περιέχει από διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διανομή περιεχομένου βίντεο, μέχρι και influencers για την προώθηση του μηνύματος, εντατικοποιήθηκε, παρέμεινε μη ρυθμισμένη από τον νομοθέτη. Οι βασικοί κανόνες μετάδοσης πολιτικών μηνυμάτων - ο τρόπος προβολής των πολιτικών μηνυμάτων στους χρήστες, ποια θα είναι τα μηνύματα αυτά, πως θα πιστοποιούνται οι υποψήφιοι που τα προωθούν ή πως όλη αυτή η διαδικασία ελέγχεται - ήταν θέμα εσωτερικής πολιτικής της κάθε ψηφιακής πλατφόρμας.
Το φαινόμενο δεν είναι φυσικά ελληνικό με διεθνείς οργανώσεις να επισημαίνουν ότι οι διαδικτυακές εκστρατείες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτες, επιτρέποντας στους τεχνολογικούς γίγαντες να καθορίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Πολλοί είναι εκείνοι μάλιστα που, σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν κάνουν λόγο μόνο για έλλειψη εποπτείας αλλά και για έλλειψη διαφάνειας των δαπανών για διαδικτυακές πολιτικές εκστρατείες εγείροντας ζητήματα ακεραιότητας των εκλογικών διαδικασιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν η προεκλογική εκστρατεία πέρασε στο διαδίκτυο, η αίσθηση ήταν ότι θα αποτελούσε μια οικονομικότερη πρακτική. Στην πραγματικότητα βέβαια συνέβη το αντίθετο. Το 2008, ο Μπαράκ Ομπάμα ξόδεψε περίπου 8 εκατομμύρια δολάρια για ψηφιακή διαφήμιση, με λίγο λιγότερα από 500 χιλιάδες δολάρια να δαπανώνται απευθείας στο Facebook. Δώδεκα χρόνια αργότερα, εκτιμήθηκε ότι δαπανήθηκαν 7 δισεκατομμύρια δολάρια για την πολιτική διαφήμιση στις ΗΠΑ, μεγάλο μέρος των οποίων κατευθύνθηκε στα online κανάλια.
Τα ψηφιακά βήματα της εκλογικής διαδικασίας
Η ψηφιοποίηση βέβαια δεν περιορίστηκε στον προεκλογικό αγώνα. Να θυμίσουμε ότι στις επερχόμενες εθνικές εκλογές για πρώτη φορά οι υποψήφιοι βουλευτές δεν διορίστηκαν μέσω των Πρωτοδικείων της περιοχής τους, αλλά ψηφιακά, μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας που δημιούργησε για το σκοπό αυτό το Υπουργείο Εσωτερικών.
Αντίστοιχα και δεδομένης της ψηφιοποίησης ταυτοτήτων και διπλωμάτων οδήγησης, οι ψηφοφόροι θα έχουν φέτος το δικαίωμα να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα με την επίδειξη της ηλεκτρονικής τους ταυτότητα. Πηγαίνοντας δηλαδή μόνο με το smartphone τους στο εκάστοτε εκλογικό τμήμα.
Χάρη στην τεχνολογία δε, απέκτησαν, επίσης για πρώτη φορά, το δικαίωμα να ψηφίσουν και οι Έλληνες του εξωτερικού. Και σε αυτή την περίπτωση όμως το μοντέλο είναι υβριδικό, αφού η εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού έγινε ψηφιακά αλλά η ψήφος θα δοθεί με φυσικό τρόπο σε εκλογικά τμήματα που θα συσταθούν σε πρεσβείες, προξενεία, χώρους οργανώσεων απόδημων ή άλλους κατάλληλους χώρους.
Τέλος, η ψηφιοποίηση αναμένεται να επηρεάσει και τα αποτελέσματα των φετινών εκλογών, με τα εκλογικά τμήματα να εξοπλίζονται με tablet για την ταχύτερη μετάδοσή τους. Για την ακρίβεια, για πρώτη φορά φέτος, η SingularLogic θα χρησιμοποιήσει το σύστημα SRT (Σύστημα Ασφαλούς Μετάδοσης των εκλογικών αποτελεσμάτων) σε όλα τα εκλογικά τμήματα (περίπου 21.500) της χώρας. Οι δικαστικοί αντιπρόσωποι δηλαδή θα εξοπλιστούν με ένα μικρού μεγέθους tablet όπου και θα καταχωρήσουν τα αποτελέσματα, όχι μόνο των αποτελεσμάτων υπέρ των συνδυασμών αλλά και υπέρ των υποψηφίων (σταυροδοσία).
Κατά τα λοιπά, οι αυριανές εκλογές θα διεξαχθούν «αναλογικά». Θα υπάρχουν λίστες ονομάτων, οι ψηφοφόροι θα επισκεφτούν το κάθε εκλογικό κέντρο, θα επιλέξουν το ψηφοδέλτιο κι αφού το σταυρώσουν, κυριολεκτικά και μεταφορικά, θα το ρίξουν στην κάλπη. Μόλις δύσει ο ήλιος, δικηγόροι, γραμματείς, εφορευτικές επιτροπές και εκλογικοί αντιπρόσωποι θα ανοίξουν την κάλπη και θα καταμετρήσουν ψηφοδέλτια και σταυρούς για κάθε έναν βουλευτή.
