«Πρωτοφανής» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί στη χώρα η επίδοση της στους ψηφιακούς δείκτες της ΕΕ-27 που αποτυπώνουν τους ρυθμούς μετάβασης των ευρωπαϊκών χωρών στην Ψηφιακή Δεκαετία του 2030, που είναι και ο στόχος της Ένωσης. Κι αυτό γιατί καταργεί μια πάγια συνθήκη που ήθελε τον δημόσιο τομέα να υστερεί παραδοσιακά έναντι του ιδιωτικού.
Σύμφωνα με την δείκτη DESI και των υποδεικτών που αφορούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό των κρατών-μελών και οι οποίοι δημοσιεύονται από την Ένωση, η χώρα μας δείχνει να υστερεί, τόσο σε ψηφιακές υποδομές όσο και και στον ψηφιακό μετασχηματισμό του ιδιωτικού τομέα έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου, σε αντίθεση με την ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών και του ποσοστού των χρηστών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, δείκτες που βελτιώθηκαν και το 2023 σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Η υστέρηση στις συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων
Στην περίπτωση των ψηφιακών υποδομών, η χώρα παρουσιάζει διαφορετικές ταχύτητες. Αφενός υπάρχει η εικόνα υστέρηση των ταχυτήτων του διαδικτύου, η οποία επηρεάζεται από την χαμηλή μέχρι στιγμής διείσδυση των συνδέσεων οπτικών ινών μέχρι το σπίτι. Αφετέρου υπάρχει το προβάδισμά της σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη του δικτύου 5ης γενιάς, το γνωστό 5G.
Ειδικά στην περίπτωση των σταθερών δικτύων υψηλής χωρητικότητας, η χώρα παρουσιάζει πολύ μεγάλη απόσταση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο - η βαθμολογία της Ελλάδας φτάνει στο 27,9 έναντι 73,4% της ΕΕ27- και η όποια βελτίωση σημειώθηκε μεταξύ 2022 και 2023 - παρατηρήθηκε αύξηση πλέον του 8% - δεν ήταν αρκετή να την «ξεκολλήσει» από την 27η θέση.
Απογοητευτική είναι και η κατάσταση της χώρας στα ευρυζωνικά δίκτυα τουλάχιστον 1 Gbps, όπου η βαθμολογία της είναι μηδενική με την χώρα να παραμένει στην 27η θέση, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ φτάνει στο 13,8% αυξανόμενος μάλιστα από το 7,6% του 2022.
Στα σταθερά ευρυζωνικά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων 100Mbps η χώρα καταλαμβάνει την 27η θέση, ίδια με πέρυσι, με ποσοστό 20,3% έναντι 8,5% της αμέσως προηγούμενη χρονιάς. Παρότι η βελτίωση είναι μεγάλη εξακολουθεί να υπολείπεται έναντι του μέσου όρου της ΕΕ ο οποίος φτάνει στο 55,1%.
Σημαντική βελτίωση, η οποία όμως δεν κατάφερε να κλείσει την ψαλίδα με τον μέσο όρο της ΕΕ, παρατηρήθηκε το 2023 στις συνδέσεις οπτικών ινών μέχρι το χώρο του χρήστη (FFTP). H χώρα παρέμεινει στην 25η θέση μεταξύ των 27 φτάνοντας όμως το 27,9% έναντι 19,8% του προηγούμενου έτους. Ο μέσος όρος της ΕΕ φτάνει στο 56,5% από 50% που ήταν την αμέσως προηγούμενη χρονιά.
Στον αντίποδα βέβαια, οι επιδόσεις είναι θεαματικές στην περίπτωση του 5G. Βάσει του σχετικού υποδείκτη των ψηφιακών υποδομών, η χώρα βρίσκεται στην 5η θέση από άποψη φάσματος, με βαθμολογία 99,2% ήδη από το 2022 όταν ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν στο 56,1% ενώ και στην κάλυψη των δικτύων πέμπτης γενιάς φτάνει στο 85,7% όταν ο μέσος όρος της ΕΕ φτάνει το 81,2%, γεγονός που την κατατάσσει στην 12 θέση μεταξύ των 27.
Αυξάνουν οι πιέσεις να κλείσει το ψηφιακό χάσμα
Τις διαφορετικές ταχύτητες ανάπτυξης και την υστέρηση στους προαναφερθέντες τομείς υπογραμμίζει η τετραμηνιαία έκθεση του ΚΕΠΕ για τις «Οικονομικές Εξελίξεις» στην ενότητα Εξελίξεις στην ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής οικονομίας. Λίαν προσφάτως ωστόσο, από την διεθνή έκθεση MWC2024 της Βαρκελώνη, αναφέρθηκε σε αυτή και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να συμβάλλουμε όλοι για να κλείσει το χάσμα των ψηφιακών υποδομών που παρουσιάζει η Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Στο πλαίσιο της επίσκεψής του στο MWC2024 ο κ. Παπαστεργίου συναντήθηκε με στελέχη της Ookla, της διεθνούς εταιρείας μετρήσεων και αναλύσεων συνδεσιμότητας. Βάσει των δεδομένων της Ookla προκύπτει ότι η διείσδυση των οπτικών ινών φτάνει στο 38% ενώ η χρήση των διαθέσιμων αυτών δικτύων περιορίζεται ακόμα περισσότερο αγγίζοντας μετά βίας το 9%. Για το λόγο αυτό μάλιστα ο υπουργός στο πλαίσιο της συνάντησής του με έλληνες Δημοσιογράφους υπογράμμισε την ανάγκη να αναλάβουν όλοι δράση στο θέμα των υποδομών. «Θα πρέπει να πάρουμε όλοι γενναίες αποφάσεις στο θέμα των υποδομών. Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα στο κομμάτι της ψηφιοποίησης, εκεί που ωστόσο δεν πάμε καλά είναι στο κομμάτι των υποδομών. Δεν μπορεί να τρέχει το κομμάτι της ψηφιοποίησης του κράτους και να βρισκόμαστε σε αυτές τις θέσεις από άποψη ταχυτήτων» ανέφερε χαρακτηριστικά μιλώντας σε Έλληνες δημοσιογράφους, τονίζοντας ότι υπάρχουν ακόμα και σήμερα ελληνικές πόλεις που η κάλυψη των οπτικών ινών είναι μηδενική, όπως ο Βόλος, τα Γιάννενα, η Κοζάνη και η Ξάνθη».
Σε αυτό το πλαίσιο μάλιστα επεσήμανε ότι σχεδιάζει σειρά συναντήσεων με τους επικεφαλής των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ώστε να επανασχεδιάσουν τον χάρτη των επενδύσεων που έχουν προαγγείλει, με σαφή χρονοδιαγράμματα και αποτελέσματα. Επιπλέον, κυοφορείται και συνεργασία με την Ookla ώστε να χαρτογραφηθεί η υφιστάμενη κατάσταση και να υπάρχουν δεδομένα για το πώς εξελίσσεται. «Έχει ήδη ξεκινήσει μια μεγάλη κουβέντα με τους παρόχους η οποία πλέον ωριμάζει. Είναι ώρα όλοι να δεσμευτούμε ότι θα κάνει έκαστος ό,τι περνά από το χέρι του για να βελτιωθεί η κατάσταση, και το Δημόσιο θα συμβάλλει από πλευράς του με όποιο τρόπο μπορεί για την άρση υφιστάμενων εμποδίων. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να έχουμε ένα χρονοδιάγραμμα των επενδύσεων για να προχωρήσουμε» σημείωσε εμφατικά ο κ. Παπαστεργίου, ο οποίος το επόμενο διάστημα θα συναντηθεί για το λόγο αυτό με τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους της χώρας.
Πιο γρήγορα τρέχει ο δημόσιος ψηφιακός μετασχηματισμός
Σαφής χειροτέρευση παρατηρείται και στη διάσταση του ψηφιακού μετασχηματισμού του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις). Παρά την αύξηση του ποσοστού μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) με τουλάχιστον βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, η θέση της Ελλάδας υποχώρησε στην τελευταία θέση, επειδή τα υπόλοιπα κράτη αύξησαν τα αντίστοιχα ποσοστά τους αρκετά περισσότερο. Χαρακτηριστικά, η ΕΕ-27 αύξησε το μέσο ποσοστό κατά 15 μονάδες, ενώ η χώρα μας κατά μόλις 2,5 με αποτέλεσμα να βρεθεί στην 27η θέση από την 23η που βρισκόταν πέρυσι.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι οι περισσότεροι υποδείκτες αφορούν στοιχεία του 2021. Βάσει αυτών προκύπτει ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα κάνουν σημαντική χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης αλλά και των μεγάλων δεδομένων, υστερούν όμως σε σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους τους στη χρήση cloud και τεχνητής νοημοσύνης, βασικά συστατικά του ψηφιακού μετασχηματισμού, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη έκθεση της Βαρκελώνης. Επίσης, φαίνεται να χάνουν έδαφος στην πραγματοποίηση πωλήσεων ηλεκτρονικά και, κατά συνέπεια, στον ηλεκτρονικό τζίρο, όπως επισημαίνει ο ΚΕΠΕ. Πρόσφατες μελέτες ωστόσο έχουν αποτυπώσει μια εξοικείωση των ελληνικών επιχειρήσεων με την χρήση της ΤΝ, οπότε και ο επικαιροποιημένος δείκτης αναμένεται να καταγράψει κάποια βελτίωση.
Ακόμα κι έτσι όμως η ψηφιοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών και του δημόσιου τομέα, είναι η μόνη εκ των τεσσάρων διαστάσεων του δείκτη DESI στην οποία η χώρα μας δείχνει βελτίωση σε σχέση με τον προηγούμενο δείκτη του 2022 και κινείται κοντά, αν όχι υψηλότερα στο μέσο όρο των κρατών μελών. Συγκεκριμένα οι χρήστες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη χώρα, την κατατάσσουν στην 19η θέση, με το ποσοστό της να φτάνει το 80,5% όταν ο μέσος όρος των ΕΕ-27 φτάνει στο 74,2%. Στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες για τους πολίτες και για επιχειρήσεις η χώρα συγκεντρώνει ποσοστό 64,6% και 73,% όταν ο μέσος όρος της ΕΕ φτάνει στο 77% και 83,7% αντίστοιχα. Ακόμα και η υποχώρηση μιας θέσης εδράζεται στην βελτίωση άλλων χωρών που μέχρι πρότινος είχαν μείνει πίσω.
Αναγκαία η έμφαση στην εκπαίδευση ICT
Τα διστακτικά βήματα του ιδιωτικού τομέα έναντι του δημοσίου στο θέμα της ψηφιοποίησης και της υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών αν συνδυαστούν με τις ελλείψεις του εργατικού δυναμικού που παρατηρούνται στον τομέα του ICT θα μπορούσαν δυνητικά να δημιουργήσουν μια δύσκολη συνθήκη για την χώρα.
Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με τους εννέα υποδείκτες του DESI που αφορούν στις ψηφιακές δεξιότητες του ελληνικού πληθυσμού παρατηρείται ότι η χώρα μας παραμένει σε σχετικά χαμηλή θέση στο ποσοστό χρήστης του διαδικτύου, παρότι αυξάνει σταθερά, ενώ χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο παραμένουμε και στην αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων που παρέχουν εκπαίδευση ICT. Όπως αναφέρει η ανάλυση του ΚΕΠΕ, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το ποσοστό των ειδικών σε ICT μειώθηκε και έτσι καταλαμβάνουμε την τελευταία θέση στην κατάταξη, καθώς και το ότι οι απόφοιτοι ICT παραμένουν στο ίδιο ποσοστό αποφοίτων πανεπιστημιακών σχολών, με αποτέλεσμα να απομακρυνόμαστε από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η μοναδική παράμετρος της συγκεκριμένης διάστασης του DESI στην οποία η χώρα μας υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι το ποσοστό των Ελληνίδων ειδικών ICT, γεγονός που δείχνει ότι η συμπεριλήψη αρχίζει να χαρακτηρίζει το εγχώριο εργασιακό περιβάλλον.
Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως επισημαίνει και ο ΚΕΠΕ, οι ειδικοί σε θέματα ICT καθώς και οι απόφοιτοι σχολών ICT θα πρέπει να αυξηθούν, για να μπορέσει το εγχώριο εργατικό δυναμικό να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας για εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό σε ζητήματα ψηφιακής τεχνολογίας. «Εάν οι εγχώριες και ξένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα δεν μπορούν να βρίσκουν εγχώριο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να εγκαταλείψουν την Ελλάδα και να εγκατασταθούν σε ευρωπαϊκές χώρες, όπου η εύρεση ειδικών ICT θα είναι πιο ευχερής. Αυτό θα έχει λίαν αρνητικές συνέπειες για την ελληνική οικονομία εν γένει, ιδιαίτερα κατά την παρούσα φάση όπου καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων» επισημαίνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη.
