Κατακόρυφη είναι η αύξηση που παρουσιάζουν τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης στην περιοχή της Αθήνας τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός διανυκτερεύσεων σε πολύ περιορισμένα σημεία της πόλης, όπως προκύπτει από την τελευταία μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων για την «Φέρουσα Ικανότητα» της Αθήνας – Αττικής ως τουριστικού προορισμού. Την ίδια στιγμή μάλιστα, το ξενοδοχειακό δυναμικό της πόλης παρουσιάζει πολύ μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης οδηγώντας τον δείκτη τουριστικής πίεσης στο «κόκκινο».
Το 43% των διαθέσιμων κλινών στην Αθήνα είναι Airbnb
Ειδικότερα και σύμφωνα με την έρευνα που παρουσίασε χθες η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών - Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ) στο πλαίσιο της 52ης ετήσιας γενικής της συνέλευσης το 43% των κλινών στον κεντρικό τομέα της πρωτεύουσας αντιστοιχεί πλέον στη βραχυχρόνια μίσθωση τύπου «Airbnb» και τα ενοικιαζόμενα, με τη συντριπτική πλειονότητα, άνω του 90% να αφορά τη βραχυχρόνια μίσθωση. Στον αντίποδα, τα ξενοδοχειακά καταλύματα καλύπτουν το υπόλοιπο 57% των διαθέσιμων κλινών.
Μάλιστα ο ρυθμός ανάπτυξης των βραχυχρόνιων μισθώσεων είναι υπερπολλαπλάσιος αυτού της ανάπτυξης των ξενοδοχειακών μονάδων, για τον κεντρικό τομέα της πρωτεύουσας, με την τελευταία επταετία οι βραχυχρόνιες μισθώσεις να καταγράφουν αύξηση της τάξης του 475% σε σχέση με αύξηση της τάξης του 25% που παρουσιάζουν την ίδια περίοδο οι ξενοδοχειακές μονάδες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΞΑΑΑ τον Σεπτέμβριο του 2022 λειτουργούσαν 12.165 καταλύματα τύπου Airbnb στην περιοχή της Αθήνας, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ όλης της υπό εξέταση περιόδου, την ώρα που τον Ιούλιο του 2015 ο αριθμός τους μετά βίας ξεπερνούσε τις 2.115.
Στην περίπτωση των ξενοδοχείων της Αττικής το 2015 καταγράφονταν 226 μονάδες με 14.748 δωμάτια και 26.959 κλίνες, την ώρα που το 2021 ο αριθμός των μονάδων έφτασε τις 282, αυτός των δωματίων τα 17.561 και εκείνος των κλινών τις 33.197 κλίνες. Η ραγδαία αύξηση των Airbnb μάλιστα παρατηρείται παρά το γεγονός ότι ο ρυθμός αύξησης των ξενοδοχειακών μονάδων υπερβαίνει μετά το 2018 το μέσο ρυθμό αύξησης των μονάδων σε όλη την επικράτεια.
Στο «κόκκινο» ο δείκτης τουριστικής πίεσης στον κεντρικό τομέα της Αθήνας
Η εξέλιξη αυτή των καταλυμάτων οδηγεί τον Δείκτη Τουριστικής Πίεσης στον κεντρικό τομέα της Αθήνας να «χτυπάει» κόκκινο, λόγω ακριβώς της συγκέντρωσης ενός μεγάλου αριθμού διανυκτερεύσεων σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα», όπως ανέφερε ο κ. Γιώργος Σώκλης, Επίκουρος Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου που παρουσίασε την έρευνα. Κι αυτό γιατί τα καταλύματα τύπου Airbnb, τα οποία πλέον προσφέρουν πάνω από το 40% των διαθέσιμων κλινών στην Αθήνα. Αυτά τα καταλύματα, εκτείνονται κυρίως στις περιοχές Εμπορικό τρίγωνο, Κουκάκι – Μακρυγιάννη, Μουσείο – Εξάρχεια, Νεάπολη, Νέος Κόσμος, Αγίου Κωνσταντίνου, Ακρόπολη, Κολωνάκι, Θησείο, Κεραμεικός, Πετράλωνα, Κυψέλη, Σταδίου, Ζάπειο, δυσχεραίνοντας την ισόρροπη αστική ανάπτυξη του κέντρου της Αθήνας.
«Τα αίτια της επιδείνωσης των δεικτών Φέρουσας Ικανότητας Τουριστικής Ανάπτυξης στη περιοχή της Αθήνας εντοπίζονται στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες καταλύματος, η οποία καλύφθηκε σε συντριπτικό ποσοστό μέσω της ραγδαίας εξάπλωσης καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Αντιθέτως, το ξενοδοχειακό δυναμικό της Αθήνας παρέμεινε στάσιμο και η αυξημένη ζήτηση καλύφθηκε μέσω αξιοποίησης του πλεονάζοντος δυναμικού. Εκτιμούμε ότι οι συνθήκες είναι ώριμες για μία συζήτηση για ένα νέο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης με ποιοτικά χαρακτηριστικά το οποίο θα ανανεώσει το τουριστικό προϊόν της χώρας πριν αυτό παρακμάσει» επισήμανε ο κ. Σώκλης.
Η αντιστροφή της κατάστασης ώστε να μην κορεστεί η τουριστική ανάπτυξη της πόλης απαιτεί, σύμφωνα με τους φορείς, κάποιου είδους ανανέωση του τουριστικού προϊόντος. Υπό αυτό το πρίσμα χαρακτηρίζεται ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το ξενοδοχειακό δυναμικό της Αθήνας έχει αναβαθμιστεί ποιοτικά τα τελευταία χρόνια, ενώ εμφανίζει και χαμηλότερη εποχικότητα σε σχέση με το υπόλοιπο της Επικράτειας. Στον αντίποδα βέβαια η χωρίς ποιοτικά κριτήρια και ανεξέλεγκτη εξάπλωση νέων καταλυμάτων τύπου Airbnb, τείνει να επιδεινώσει τους δείκτες.
Σύμφωνα με την ΕΞΑΑΑ, το νέο περιβάλλον των τελευταίων ετών θα πρέπει να διερευνηθεί σε βάθος ώστε να εντοπιστεί σε ποιο βαθμό, επηρεάζεται το προφίλ του προορισμού, η συνολική ζήτηση, οι τιμές των καταλυμάτων αλλά και η βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος και των επιχειρήσεων του κλάδου.
«Είμαστε σε ένα κομβικό σημείο για το αν θα εισέλθουμε σε μία σταθερή εποχή ανόδου για τον τουρισμό στο κέντρο της πόλης ή αν θα επέλθει κορεσμός και κάθοδος. Αυτό απαιτεί κάποιου είδους ανανέωση του τουριστικού προϊόντος», ανέφερε η πρόεδρος της ΕΞΑΑΑ κ. Λαμπρινή Καρανάσιου Ζούλοβιτς «το ζητούμενο είναι τί θέλουμε για την Αθήνα τελικά. Θέλουμε ανεξέλεγκτη δημιουργία κλινών με τον κίνδυνο να μείνουν κενές ή επιθυμούμε μια στρατηγική ανάπτυξη η οποία θα μας διασφαλίσει βιωσιμότητα και μια ορθή εξέλιξη σε όλα τα επίπεδα; Η υπερπροσφορά κλινών μας προβληματίζει γιατί βλέπουμε -μεταξύ άλλων- ότι δεν επιτρέπει την αύξηση των τιμών».
Να θυμίσουμε ότι στην περίπτωση της Αθήνας σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του Νοεμβρίου, η κίνηση έκλεισε με αρνητικό πρόσημο έναντι του 2019 και διαμορφώθηκε στο -11,9% σε ό,τι αφορά στη μέση πληρότητα (70,3% το 2022 από 79,8% το 2019). Αντίστοιχα το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο κατέγραψε αύξηση της τάξης του +1,1% (στα 87 ευρώ φέτος από 86 ευρώ το 2019) και η μέση τιμή δωματίου ανήλθε στα 123 ευρώ από τα 107 ευρώ του εντεκαμήνου του 2019 (+14,7%). Παρέμεινε όμως πολύ χαμηλότερη από άλλους ευρωπαϊκούς ανταγωνιστικούς προορισμούς. Σύμφωνα με τα μέλη της ΕΞΑΑΑ μάλιστα η προαναφερθείσα αύξηση δεν είναι «ικανή να καλύψει τις συνεχώς και μεγαλύτερες ανάγκες και υποχρεώσεις των 12μηνης λειτουργίας ξενοδοχείων της Αθήνας», ειδικά μετά τις μεγάλες αυξήσεις του ενεργειακού κόστους και του κόστους πρώτων υλών.
