Ένα στα έξι παιδιά θα έχει κάποια εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης στη ζωή του. Στο 7,6% αυτών η προσέγγιση περιλαμβάνει και σωματική επαφή, ενώ το 3,1% του παιδικού πληθυσμού έχει μία εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού, σύμφωνα με στοιχεία από την Ελλάδα, που παρουσίασε ο ψυχίατρος, διευθυντής Ψυχικής Υγείας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, Γιώργος Νικολαΐδης, σε ενημερωτική εκδήλωση, σχετικά με τις δράσεις του μη κερδοσκοπικού, μη κυβερνητικού οργανισμού «Θάλπος - Ψυχική Υγεία».
«Αυτό σημαίνει ότι ένα από τα παιδιά που βρίσκονται μέσα σε μία σχολική τάξη, είτε έχει ήδη μία εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού, είτε πρόκειται να έχει μέχρι να ενηλικιωθεί. Καθένας και καθεμία από εμάς μάλλον ξέρουμε από τον οικογενειακό και κοινωνικό μας κύκλο 30 παιδιά. Ένα από τα παιδιά που γνωρίζουμε έχει ή θα έχει πριν ενηλικιωθεί μία εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού», τόνισε ο κ. Νικολαΐδης.
Τα περιστατικά που έχουν έρθει σε γνώση των υπηρεσιών και των αρχών (αστυνομία, εισαγγελία, δομές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, γραμμές sos, υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας) αντιστοιχούν στο 0,07% του παιδικού πληθυσμού. Κατά συνέπεια, για κάθε περιστατικό που βλέπει το φως της δημοσιότητας υπάρχουν τουλάχιστον άλλα 99, τα οποία δεν θα τα μάθει ποτέ κανείς.
«Υπό αυτό το πρίσμα, το να αναπτύσσονται δράσεις για την προστασία του παιδιού, πρόληψης, πρώιμου εντοπισμού και παρέμβασης πριν η ευαλωτότητα γίνει επικίνδυνη αλλά και η ετοιμότητα του συστήματος να απαντήσει σε σύνθετα προβλήματα ψυχοκοινωνικής μέριμνας των παιδιών και των οικογενειών τους κρίνεται[ πιο επίκαιρο από ποτέ», ανέφερε ο ειδικός.
Και πρόσθεσε: «Η ψυχική υγεία και κοινωνική ευεξία των παιδιών και των εφήβων είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, που θα επηρεάσει τη λειτουργικότητα της κοινωνίας τα επόμενα χρόνια, τις επόμενες δεκαετίες».
Το τίμημα της πανδημίας
Αναφερόμενος στις επιπτώσεις της πανδημίας, ο διευθυντής Ψυχικής Υγείας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, τόνισε ότι η συγκεκριμένη συνθήκη που βίωσε η κοινωνία επηρέασε αρνητικά τους δείκτες ψυχικής υγείας και κοινωνικής ευεξίας των παιδιών και των εφήβων, όπως άλλωστε και των ενηλίκων, αλλά με άλλον τρόπο. «Στα παιδιά και τους εφήβους είναι πιο ευαίσθητοι οι δείκτες. Βγάζουν πιο γρήγορα και πιο άμεσα την ενσωμάτωση αυτού του στρες, το οποίο διαχύθηκε σε ολόκληρο τον κοινωνικό ιστό», τόνισε.
Η συνθήκη αυτή, ωστόσο, είχε μεγάλο αντίκτυπο και στην κακοποίηση των παιδιών. Όλες οι δραστηριότητες μετατράπηκαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε διαδικτυακές, τα παιδιά κλείστηκαν στα σπίτια και κάποια από αυτά δυστυχώς κλείστηκαν μαζί με τους κακοποιητές τους, οι οποίοι τα είχαν στον απόλυτο έλεγχό τους 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί διεθνώς ότι, σε αντιδιαστολή με τις καταγγελίες των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας με θύματα γυναίκες, στα παιδιά, στις περιόδους του lockdown, οι αναφορές κρουσμάτων μειώθηκαν σε όλες τις χώρες και η αποκατάσταση στα πρώτερα επίπεδα, ποσοτικά, καθυστέρησε μήνες, μέχρι να νιώσουν τα παιδιά ότι μπορούν να μιλήσουν σε κάποιον και να ζητήσουν βοήθεια.
Σύμφωνα με τον Νικολαΐδη, όλα τα παραπάνω αλλά και το δημόσιο αφήγημα το οποίο επικράτησε κατά την περίοδο της πανδημίας, αφήνουν το αποτύπωμά τους στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. «Σκεφτείτε ότι όταν είναι κανείς παιδί, μέσα από τις σχέσεις με κάποιον άλλον, μπορεί να ανακαλύψει τη χαρά, τη δημιουργία, τη μάθηση, το να παίζει στην αρχή, το να φλερτάρει αργότερα, το να κατακτήσει πράγματα, να δημιουργήσει. Το κυρίαρχο αφήγημα, αν το καλοσκεφτούμε, έλεγε στα παιδιά ότι ο άλλος είναι μία πηγή δυνητικού θανάσιμου κινδύνου γι’ αυτά. Και αυτά τα ίδια είναι μία πηγή δυνητικού θανάσιμου κινδύνου γι’ αυτούς που αγαπάνε: τον παππού, τη γιαγιά, το μπαμπά, τη μαμά... Ενσωματώνοντας αυτό, τα παιδιά στη χώρα μας και όχι μόνο, προφανώς θα δυσκολευτούν να έχουν σχέσεις με νόημα με άλλα άτομα, μεγαλώνοντας, και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το λάβουμε υπόψη, εάν δεν θέλουμε να έχουμε αρνητικές επιπτώσεις».
Απουσία θετικού οράματος
Τέλος, ο ειδικός επεσήμανε ότι στη χώρα μας, εκτός από την πανδημία, το αποτύπωμά της έχει αφήσει και η προηγούμενη δεκαετία της οικονομικής κρίσης. «Και αυτή η κρίση έχει μετρημένες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, ιδιαίτερα των παιδιών αλλά και των ενηλίκων. Μετά την πανδημία προστίθεται η γενικότερη επισφάλεια, ενεργειακή και γεωπολιτική, που και αυτή εγγράφεται κάπως στον ψυχισμό των παιδιών. Μιλάμε, λοιπόν, για μία γενιά, ειδικά αναφορικά με τα παιδιά και τους εφήβους, που από τότε που θυμάται τον εαυτό της, από τότε που έχει ζωντανές μνήμες και βιώματα, συνεχώς υπάρχει κίνδυνος, απειλή, συνεχώς βυθιζόμαστε, συνεχώς χανόμαστε, συνεχώς απειλούμαστε και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσπαθούμε να αποφύγουμε τα χειρότερα, ενώ έτσι κι αλλιώς η ζωή θα χειροτερεύει, θα γίνεται πιο δύσκολη», τόνισε.
Ο ίδιος υπογράμμισε ότι η απουσία ενός θετικού οράματος, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, μίας κοινώς μοιρασμένης φαντασίωσης ότι με κάποιον τρόπο οι άνθρωποι μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη αύριο είναι κάτι που το έχει ανάγκη η κοινωνία και πρέπει να επενδύσει σε αυτό. Ειδάλλως, οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την κοινωνική ευεξία θα είναι νομοτελειακές. «Αυτό το ξέρουμε και από μετρήσεις της επίπτωσης της οικονομικής κρίσης σε διάφορες χώρες στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία. Με αυτήν την έννοια, χρειάζεται επένδυση στην ψυχική υγεία, κυρίως στις δράσεις πρόληψης και της μακροπρόθεσμης ενίσχυσης των συνεκτικών κοινωνικών δικτύων. Οι κοινωνίες που αντιλαμβάνονται ότι η ψυχική υγεία και η κοινωνική ευεξία, ιδιαίτερα των παιδιών, που είναι το κοινωνικό κεφάλαιο του μέλλοντος, αλλά και όλων των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αναπρογραμματίζουν τις προτεραιότητές τους, όσον αφορά στην επένδυση των πόρων, και μπορούν να έχουν ένα μετρημένο, καλύτερο αποτέλεσμα», κατέληξε ο κ. Νικολαΐδης.
«Θάλπος»: Υποστήριξη στα άτομα με ψυχικές διαταραχές
Ο Φορέας «Θάλπος - Ψυχική Υγεία» είναι ένας μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός οργανισμός ο οποίος ιδρύθηκε το 2005 με ενεργητικό ρόλο στην παρέμβαση και ενημέρωση για την ψυχική υγεία και στην υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής μέριμνας.
Όραμα, η βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, παρέχοντάς τους επαρκείς και ποιοτικούς πόρους, σωστή κατεύθυνση και κατάλληλη υποστήριξη.
Για τον σκοπό αυτό, οι δραστηριότητες του αφορούν:
• το σχεδιασμό και εφαρμογή υπηρεσιών ψυχικής υγείας με βάση την κοινότητα
• την ανάπτυξη προγραμμάτων ψυχικής υγείας προσαρμοσμένα για συγκεκριμένες ομάδες-στόχους
• την προώθηση της ψυχικής υγείας στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων
• την ευαισθητοποίηση για την καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής υγείας και εστίαση της προσοχής σε θέματα ψυχικής υγείας
Ο Φορέας από την ίδρυσή του έως σήμερα αναπτύσσει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών το οποίο διαρθρώνεται σε Δομές Ψυχικής Υγείας, Προγράμματα Ψυχικής Υγείας και Δράσεις Πρόληψης & Αγωγής της Κοινότητας.
Photo: Eurokinissi
