Νέα στοιχεία φέρνει στο φως η επιστημονική έρευνα για την εκδήλωση καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Το κάπνισμα ευθύνεται για το σχεδόν 90% των κρουσμάτων της νόσου, ωστόσο, τα υπόλοιπα εκδηλώνονται σε μη καπνιστές, χωρίς να μπορεί πάντα να εντοπιστεί μια πιθανή αιτία.
Η απάντηση βρίσκεται στην επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.
Όπως καταδεικνύουν, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα «αφυπνίζοντας» μεταλλαγμένα κύτταρα που βρίσκονται σε λανθάνουσα (ανενεργή) κατάσταση, ώστε να δημιουργήσουν όγκους. Τα ευρήματα αυτά εξηγούν γιατί τόσο πολλοί μη καπνιστές εκδηλώνουν αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα. Το αδενοκαρκίνωμα αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου του πνεύμονα. Ανήκει στην κατηγορία του Μη Μικροκυτταρικού Καρκίνου του πνεύμονα και μπορεί να αναπτυχθεί συχνά σε μη καπνιστές.
Προγενέστερες μελέτες έχουν, επίσης, συσχετίσει την ατμοσφαιρική ρύπανση με την εκδήλωση τη νόσου σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.
Ο μηχανισμός
Εδώ και χρόνια είναι γνωστό στην επιστημονική κοινότητα ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο μέσα από μεταλλάξεις στο DNA υγιών κυττάρων. Ο οργανισμός συνήθως καταστέλλει αυτές τις μεταλλάξεις, ωστόσο, αν κάποια του ξεφύγει, μπορεί να οδηγήσει στον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων και την ανάπτυξη όγκου.
Όπως διαπίστωσε η διεθνής ομάδα ερευνητών, η ατμοσφαιρική ρύπανση ενεργοποιεί κύτταρα που φέρουν μεν καρκινογόνες μεταλλάξεις, αλλά ήταν αβλαβή. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι προκαλεί καρκίνο με εντελώς διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι το κάπνισμα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο μηχανισμός που ανακάλυψαν μπορεί να εξηγεί την ανάπτυξη και άλλων μορφών καρκίνου, που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ όπως εκτιμούν, στο απώτερο μέλλον μπορεί να οδηγήσει και σε τρόπους πρόληψης του καρκίνου
Οι ένοχες μεταλλάξεις
Σύμφωνα με τους ερευνητές, πριν από 70 χρόνια διατυπώθηκε η άποψη ότι ο καρκίνος ξεκινάει από ένα κύτταρο, το οποίο υφίσταται μεταλλάξεις και αρχίζει να πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα.
Στο πλαίσιο της μελέτης, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα από 32.957 πάσχοντες από καρκίνο του πνεύμονα με μεταλλάξεις στο γονίδιο EGFR, καθώς οι θετικοί στο EGFR καρκίνοι του πνεύμονα είναι πιο συχνοί στους μη καπνιστές.
Η ανάλυση των στοιχείων έδειξε ότι η νόσος σχετίζεται ισχυρά με την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Ειδικότερα σχετίζεται με τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια PM2,5. Τα σωματίδια αυτά έχουν διάμετρο μικρότερη ή ίση με 2,5 μικρόμετρα (μm). Το μικρόμετρο (ή μικρόν) είναι μονάδα μήκους και ισούται με 1 εκατομμυριοστό του μέτρου. Τα PM2,5 είναι ένας ατμοσφαιρικός ρύπος που διεισδύει βαθιά μέσα στους πνεύμονες.
Η επιστημονική ομάδα μετέφερε την έρευνά της και στο εργαστήριο, θέλοντας να εξετάσει πόσο συχνά είναι τα κύτταρα με ογκογόνες μεταλλάξεις στο EGFR. Έτσι, ανέλυσαν δείγματα υγιούς πνευμονικού ιστού από 295 εθελοντές. Όπως διαπίστωσε, το 18% έφεραν τέτοιου είδους κύτταρα, επομένως ενδέχεται κάποια στιγμή να κινδυνεύσουν να εκδηλώσουν καρκίνο.
Τα συμπεράσματα των ερευνητών επιβεβαιώνονται και από μελέτη σε γενετικά τροποποιημένα τρωκτικά.
Σημειώνεται ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί ετησίως περισσότερα από 7 εκατ. θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο, εκ των οποίων περισσότεροι από 250.000 αφορούν σε αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα.
